Αδελφοί Ντίσνεϊ, οι μάγοι των κινουμένων σχεδίων

«Ενίοτε έχει πλάκα
να προσπαθείς να επιτύχεις
το αδύνατο!»

Γουόλτ Ντίσνεϊ

16 Οκτωβρίου 1923: Οι αδελφοί Γουόλτ Ντίσνεϊ ιδρύουν στην Καλιφόρνια μια κινηματογραφική εταιρεία με στόχευση στην παραγωγή ταινιών κινουμένων σχεδίων. Το Disney Brothers Studio, όπως αρχικά ονομάστηκε, περνώντας από επιτυχία σε επιτυχία, γίνεται τελικά Walt Disney Animation Studios. Και με αυτή την ονομασία γιορτάζει εφέτος τα εκατοστά γενέθλιά του, επέτειο που συνέπεσε με την καλοκαιρινή κυκλοφορία μιας νέας εκδοχής της «Μικρής γοργόνας» (live-action μεταφορά του κλασικού animation από τον Ρομπ Μάρσαλ). Μία σημαντική επέτειο που μας δίνει την αφορμή για ένα ενδιαφέρον ταξίδι στο παρελθόν και στις ζωές των αδελφών Ντίσνεϊ, των ανθρώπων που με τις ιδέες και με το έργο τους έβαλαν ανεξίτηλη την υπογραφή τους στην ψυχαγωγία του παγκόσμιου κοινού.

Μια πολύτεκνη οικογένεια

Στην πραγματικότητα, όταν μιλάμε για αδελφούς Ντίσνεϊ αναφερόμαστε κυρίως στον Γουόλτ, τον πιο διάσημο, καθώς ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Ρόι, έζησε και δημιούργησε στη σκιά του. Ο Γουόλτ ήταν ο χαρισματικός καλλιτέχνης, ο δημιουργικός εγκέφαλος των αριστουργηματικών παραγωγών του στούντιο, ο Ρόι ήταν εκείνος που είχε αναλάβει την πιο… πεζή, επιχειρηματική πλευρά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν ήταν σημαντική και η δική του παρουσία. Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, ο Ρόι Ολιβερ Ντίσνεϊ ήρθε στη ζωή το 1893 και ο Γουόλτ Ελάιας Ντίσνεϊ το 1901, στο Σικάγο.
Ο πατέρας τους, Ελάιας Τσαρλς Ντίσνεϊ, είχε γεννηθεί στον Καναδά, στην περιοχή του Οντάριο, από ιρλανδούς προτεστάντες μετανάστες. Ηταν εργολάβος οικοδομών. Η μητέρα τους, Φλόρα Κολ, είχε γεννηθεί στο Οχάιο και ήταν δασκάλα. Η οικογένεια απέκτησε πέντε παιδιά, τέσσερα αγόρια και στο τέλος ένα κορίτσι. Ο Ρόι ήταν ο τρίτος και ο Γουόλτερ ο τέταρτος στη σειρά.

Τα πρώτα βήματα

Οταν τα παιδιά ήταν μικρά, η οικογένεια Ντίσνεϊ μετακόμισε σε μια φάρμα στο Μιζούρι και στη συνέχεια, το 1911, στο Κάνσας Σίτι. Εκεί ο δραστήριος Ελάιας αγόρασε ένα δίκτυο διανομής των εφημερίδων «The Kansas City Star» και «Kansas City Times». Τα δύο αδέλφια δούλεψαν ως πωλητές μοιράζοντας (πολύ νωρίς το πρωί, προτού πάνε στο σχολείο) την εφημερίδα στους συνδρομητές της. Ο Ρόι μετά την αποφοίτησή του από το Manual Training High School εγκατέλειψε την οικογενειακή επιχείρηση και αφού αρχικά δούλεψε για λίγο σε μία φάρμα, στη συνέχεια έγινε τραπεζικός υπάλληλος. Υπηρέτησε για δύο χρόνια στο Ναυτικό των ΗΠΑ, αποστρατεύθηκε όμως όταν έπαθε φυματίωση. Στο μεταξύ ο Γουόλτ είχε αρχίσει να σχεδιάζει ερασιτεχνικά. Μεγαλώνοντας σπούδασε ζωγραφική στο Ινστιτούτο Τέχνης του Κάνσας και στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σικάγο (όπου έκανε νυχτερινά μαθήματα). Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου πλαστογράφησε την ημερομηνία γέννησής του στα δημόσια έγγραφα για να φανεί μεγαλύτερος και να φύγει για τη Γαλλία ως οδηγός ασθενοφόρου. Εφτασε όμως όταν είχε ήδη γίνει ανακωχή. Επέστρεψε στις ΗΠΑ όπου άρχισε να ασχολείται με τα κινούμενα σχέδια. Μεταξύ άλλων γύρισε την ταινία μικρού μήκους «Alice’s Wonderland», ένα πειραματικό/πρωτοποριακό φιλμ όπου η ηθοποιός Βιρτζίνια Ντέιβις αλληλεπιδρούσε με χαρακτήρες κινουμένων σχεδίων, ακολουθούμενη από τη σειρά animated/live-action «Alice Comedies». Ο δρόμος που θα έπαιρνε στη ζωή του είχε αρχίσει να διαφαίνεται. Το 1923 μετακόμισε στο Λος Αντζελες για να βρεθεί δίπλα στον Ρόι που ανάρρωνε από τη φυματίωση και εργαζόταν ως πωλητής ηλεκτρικών σκουπών. Ανθρωπος ανήσυχος, δημιουργικός, οραματιστής και πολύ φιλόδοξος, αποφάσισε να στήσει τη δική του δουλειά, σε συνεργασία πάντα με τον Ρόι που αναζητούσε μια νέα καριέρα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το 1923 το Disney Brothers Studio, με πρώτο προϊόν τις ευφάνταστες ιστορίες της Αλίκης.

Από το κουνέλι στο ποντίκι

Η επιτυχία δεν άργησε να έρθει, και ήταν ικανή ώστε να επιτρέψει στους αδελφούς να επεκτείνουν τις εγκαταστάσεις τους. Χωρίς να χάνει χρόνο, o Γουόλτ άρχισε να σχεδιάζει τα επόμενα βήματα. Το 1927 παρουσίασε για πρώτη φορά τον Οσβαλντ τoν Tυχερό Λαγό ως πρωταγωνιστή σε μια σειρά ταινιών κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους, για λογαριασμό της Univesal Pictures. Οταν διαπίστωσε πως στην πραγματικότητα δεν είχε δικαιώματα πάνω στον λαγό του, ο οποίος ανήκε εξ ολοκλήρου στην παντοδύναμη Universal, αποφάσισε πως δεν θα εργαζόταν ποτέ ξανά για άλλον! Και το 1928 δημιούργησε κάτι εντελώς δικό του: Το ποντίκι Μίκι Μάους. Ακολούθησαν το 1932 ο Γκούφι, το 1934 ο Ντόναλντ Ντακ και ο ένας μετά τον άλλον όλοι οι χάρτινοι ήρωες που μας διασκεδάζουν ακόμα και σήμερα. Το 1932 το «Flowers and Trees» κέρδισε Oσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους. To 1933 «Τα τρία γουρουνάκια» κέρδισαν ένα ακόμα Οσκαρ στην ίδια κατηγορία. Ακολούθησαν «Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι» (1937), μια πανάκριβη για εκείνη την εποχή παραγωγή που έγινε, ευτυχώς για τους Ντίσνεϊ, τεράστια επιτυχία και κέρδισε επίσης Οσκαρ (για την ακρίβεια, ένα κανονικού μεγέθους και επτά… μίνι αγαλματίδια, σε ένα ευφάνταστο κλείσιμο του ματιού από την Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών). Επειτα ήρθαν ο «Πινόκιο» (1940), η «Φαντασία» (1940), ο «Ντάμπο» (1941) και ο «Μπάμπι» (1942), με την εταιρεία να επιβιώνει παρά τους σοβαρούς οικονομικούς κλυδωνισμούς που προκλήθηκαν λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και ακολούθησαν η «Σταχτοπούτα» (1950), «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» (1951), ο «Πίτερ Παν» (1953), «Η λαίδη και ο αλήτης» (1955), «Η Ωραία Κοιμωμένη» (1959), «Τα 101 Σκυλιά της Δαλματίας» (1961), η «Μαίρη Πόπινς» (1964), «Το βιβλίο της ζούγκλας» (1967)… Μέσα σε όλα, το καλοκαίρι του 1955 άνοιξε τις πόρτες του το ψυχαγωγικό πάρκο Disneyland στο Αναχαΐμ της Καλιφόρνια.

Οι σκοτεινές φήμες

Ο Ρόι Ντίσνεϊ παντρεύτηκε την Εντνα Φράνσις το 1925 και έμεινε μαζί της μέχρι τον θάνατό του, το 1971. Απέκτησαν έναν γιο, τον Ρόι Εντουαρντ Ντίσνεϊ (1930-2009), ο οποίος ασχολήθηκε ενεργά με την εταιρεία του πατέρα του και του θείου του. Οσο για τον θείο Γουόλτ, τον άνθρωπο που βρισκόταν πίσω από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των Walt Disney Studios και που με τη δημιουργική παρουσία του επηρέασε όσο κανένας άλλος τη μαζική ψυχαγωγία, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, αυτός παντρεύτηκε το 1925 τη Λίλιαν Μπάουντς, υπάλληλο στα Disney Studios, με την οποία απέκτησε μία κόρη και υιοθέτησε άλλη μία. Η οικογενειακή του ζωή ήταν ως φαίνεται τακτοποιημένη και ήσυχη, όμως στη δική του περίπτωση τα πράγματα δεν είναι τόσο καθαρά και ανέφελα όσο στην περίπτωση του αδελφού του. Στα χρόνια μετά τον θάνατό του (έφυγε από το ζωή το 1966, στα 65 του χρόνια, χτυπημένος από τον καρκίνο) ακούστηκαν πολλά για τον σκοτεινό και δύσκολο χαρακτήρα του. Τον παρουσίασαν ως φριχτό τσιγκούνη, μισογύνη, σεξιστή, αντισημίτη, ακόμα και θαυμαστή του Χίτλερ. Ο ρόλος που έπαιξε κατά τη σκοτεινή περίοδο του μακαρθισμού, καθώς υπήρξε ένας από τους πιο πρόθυμους καταδότες/συνεργάτες της αποτρόπαιης Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών, παραμένει λεκές στην υστεροφημία του. Λέγεται και πως υπήρξε πληροφοριοδότης του FBI. Πολλά έχουν ακουστεί για την έφεσή του στον αποκρυφισμό, για τη σχέση του με τη μασονία και με διάφορα μυστικά κυκλώματα.

Η φήμη σύμφωνα με την οποία ως οπαδός της κρυογονικής ζήτησε να καταψυχθεί μετά θάνατον ώστε να επιστρέψει στη ζωή όταν θα το επιστρέψει η επιστήμη κρίνεται βεβαίως εντελώς ψευδής. Εδώ που τα λέμε, όποιος και αν ήταν, καλός ή κακός, συμπαθητικός ή αντιπαθητικός, δύστροπος ή απλώς παρεξηγημένος, ο Γουόλτ Ντίσνεϊ δεν χρειάζεται να επιστρέψει. Είναι πάντα εδώ, μέσα από τις αριστουργηματικές δημιουργίες του.