Φολέγανδρος: Λουσμένη στο φως

Φολέγανδρος η μυστηριακή. Σύμφωνα με τη μυθολογία, πήρε το όνομά της από τον γιο του Μίνωα, Φολέγανδρο. Μία άλλη εκδοχή θέλει το όνομα του νησιού να προέρχεται από τη φοινικική λέξη «phelekgundari» που σημαίνει «πετρώδης γη», παραπέμποντας στην μορφολογία του τόπου. Σήμερα λοιπόν το άλλοτε άγονο κυκλαδονήσι έχει μετατραπεί σε έναν δημοφιλή ταξιδιωτικό προορισμό για όσους δεν αγαπούν τα τετριμμένα, καθώς με ήπια τουριστική ανάπτυξη έχει καταφέρει να διατηρήσει ακέραιο τον χαρακτήρα του, παράλληλα με τη λειτουργία σύγχρονων υποδομών.

Απέχοντας από τον Πειραιά 102 ναυτικά μίλια, η πρώτη εικόνα που θα αντικρίσει κανείς φθάνοντας με το πλοίο είναι το λιμάνι του Καραβοστάση, με έναν λιτό, αλλά οργανωμένο οικισμό με ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες και μίνι μάρκετ. Εκεί βρίσκουμε ακόμη δύο από τις πιο δημοφιλείς παραλίες του νησιού: την παραλία Χοχλίδια με τα βότσαλά της, ενώ στην ανατολική πλευρά του Καραβοστάση συναντούμε τη Βάρδια, αμφότερες ιδανικές για οικογένειες. Μάλιστα η πρόσβαση είναι εύκολη μέσω μιας σκάλας, ενώ η άνετη αμμουδιά της σε συνδυασμό με τα διαθέσιμα σημεία για σκιά προσφέρουν τις ιδανικές συνθήκες για παιχνίδια στην παραλία και ανέμελες στιγμές χαλάρωσης.

Χώρα και Ανω Μεριά

Και τώρα ξεκινά η μαγεία. Γιατί το λιμάνι του Καραβοστάση είναι απλός ο προθάλαμος για τη συναρπαστική Χώρα της Φολεγάνδρου, μία από τις ωραιότερες των Κυκλάδων. Εκεί άλλωστε χτυπά η καρδιά του νησιού. Ο επισκέπτης θα περιηγηθεί στα σοκάκια της, στις συνεχόμενες πλατείες της, θα πιει τον καφέ του κάτω από τη σκιά των δέντρων, θα δοκιμάσει τις παραδοσιακές πίτες (λαδένιες, καρπουζένιες, χορτένιες, μελένιες, σουρωτένιες, κολοκυθένιες, κρεμμυδένιες) και τα ματσάτα, πιάτο-σήμα κατατεθέν της Φολεγάνδρου από σπιτικά μακαρόνια που μοιάζουν ουσιαστικά με χυλοπίτες.

Η Χώρα είναι ένας μεσαιωνικός οικισμός που χτίστηκε για να προστατεύει τους ανθρώπους του νησιού από τις πειρατικές επιδρομές και από εκείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα κατοικείται χωρίς διακοπή, με τη βορεινή του πλευρά να είναι χτισμένη στο χείλος του γκρεμού. Στην πλευρά του Κάστρου που βλέπει προς τη Χώρα βρίσκονται οι δύο είσοδοί του, η Λότζια και το Παραπόρτι. Παρά τις μετατροπές που δέχθηκαν τα σπίτια μετά την εξάλειψη του κινδύνου των επιδρομών, η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Κάστρου παραμένει αναλλοίωτη έως σήμερα. Κυριαρχούν δύο κύριοι παράλληλοι δρόμοι, η Κάτω Ρούα και η Μέσα Ρούα, με την Κάτω Ρούα να είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα και «φωτογενή» σημεία του νησιού, ιδανική για ατμοσφαιρικά posts στο Ιnstagram. Οι δύο δρόμοι καταλήγουν στη μοναδική πλατεία του Κάστρου λίγο πρoτού φτάσει κανείς στο δυτικό του άκρο, την αυλή της εκκλησίας της Παντάνασσας με τη μοναδική θέα προς το πέλαγος.

Φυσικά πρέπει να περπατήσετε και ως την Παναγία. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκκλησία της Φολεγάνδρου, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται σκαρφαλωμένη στον βράχο πάνω από τη Χώρα και είναι χτισμένη κατά πάσα πιθανότητα στη θέση αρχαίου ναού, οικοδομικό υλικό του οποίου χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερσή της. Ακολουθήστε το μονοπάτι που ξεκινά από την Πλατεία της Πούντας. Η διαδρομή είναι σύντομη, περίπου 15 λεπτά, αλλά σίγουρα και ολίγον κουραστική για όσους δεν είναι ιδιαίτερα αθλητικοί τύποι – ο καλοκαιρινός ήλιος σίγουρα δεν βοηθάει στην ανάβαση. Μη δειλιάσετε όμως. Στον αυλόγυρο και στο εσωτερικό του ναού θα δείτε αρχαίες επιγραφές, γλυπτά και βάσεις αγαλμάτων. Ο ναός υπήρξε καθολικό γυναικείας μονής. Υπάρχει μαρμάρινη επιγραφή του 1687 που αναφέρεται στην ανακαίνιση του ναού. Η εκκλησία τελικά πήρε τη σημερινή μορφή της κατά την ανακατασκευή που ξεκίνησε το 1816 και τελείωσε το 1821. Μάλιστα η εικόνα της Παναγίας που φυλάσσεται εκεί συνδέεται με πειρατικές ιστορίες και θρύλους της Φολεγάνδρου.

Και η εξερεύνηση συνεχίζεται στην Ανω Μεριά. Πρόκειται για τον δεύτερο μεγαλύτερο οικισμό του νησιού, γύρω στα 6 χλμ. βορειοδυτικά της Χώρας. Εδώ το μοντέλο ζωής είναι αγροτικό και λίγα πράγματα έχουν αλλάξει στο πέρασμα των χρόνων. Οι περισσότερες κατοικίες δεν είναι απλά σπίτια, αλλά «θεμωνιές», δηλαδή παραδοσιακά αγροτόσπιτα, με το αλώνι και τη στέρνα. Αν έχετε όρεξη για πεζοπορία, περίπου σε μία ώρα από την Ανω Μεριά θα φτάσετε στον Φάρο της Ασπρόπουντας. Χτίστηκε το 1919 σε ύψος 58 μ. πάνω από τη θάλασσα και το φανάρι του έχει ύψος 11 μ. Στην αρχή της λειτουργίας του ο φάρος άναβε με φιτίλι, στη συνέχεια με μηχανισμό πετρελαιοατμού και από το 1986 λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια.

Ωρα για βουτιές

Ναι, τα νερά τη Φολεγάνδρου είναι υπέροχα. Για αυτό δεν θα πρέπει να φύγετε από το νησί αν δεν επισκεφθείτε το Κάτεργο. Πρόκειται για την πιο όμορφη, αλλά ταυτόχρονα και την πιο «άγρια» παραλία του νησιού, λόγω του καυτού ήλιου, της έλλειψης σκιάς και της δύσκολης πρόσβασης από τη στεριά (για τους «γενναίους» υπάρχει ένα μονοπάτι 30 λεπτών που ξεκινά από τον οικισμό του Λιβαδιού), για αυτό και ο ευκολότερος τρόπος πρόσβασης είναι με το τοπικό καραβάκι σε 10 λεπτά από το λιμάνι του Καραβοστάση.

Φυσικά, αξίζει να περάσατε και από την Αγκάλη – μια ιδανική οικογενειακή παραλία εύκολα προσβάσιμη με μηχανή, αυτοκίνητο ή με το τοπικό λεωφορείο, μόλις 4 χλμ. μακριά από τη Χώρα – αλλά και στις κοντινές μικρές ακτές, όπως είναι ο Γαλίφος, μια υπέροχη παραλία με βότσαλα και κρυστάλλινα διάφανα νερά. Με 20 λεπτά περπάτημα ή σε 5 λεπτά με το τοπικό καραβάκι από την Αγκάλη βρίσκεται και η παραλία του Αγίου Νικολάου. Είναι ιδανική για κολύμπι λόγω της αμμώδους παραλίας της, των κρυστάλλινων νερών της και της σκιάς που μπορεί να βρει κανείς κάτω από τα πεύκα. Ακόμη αξίζει να κολυμπήσετε και στο Αμπέλι, μία όμορφη παραλία με μικρά βότσαλα. Είναι δημοφιλής λόγω της προστασίας της το καλοκαίρι από τους βόρειους ανέμους και είναι προσβάσιμη μέσω ενός μονοπατιού (30 λεπτά) ή ενός χωματόδρομου (10 λεπτά) από την Ανω Μεριά. Τέλος, αξίζει να επισκεφθείτε το σπήλαιο Γεωργίτση. Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, κοντά στον Καραβοστάση, αλλά υπάρχει πρόσβαση μόνο από τη θάλασσα και αποτελεί ιδανικό σημείο για καταδύσεις.

Σούσι με αμπελόφυλλο και ρακόμελο

Μπορεί η Φολέγανδρος να είναι μικρή σε σχέση με άλλα κυκλαδονήσια, ωστόσο μπορεί κανείς να βρει όμορφα και προσεγμένα μαγαζιά με πεντανόστιμη και σύγχρονη μαγειρική, καθώς και ψαγμένα προϊόντα. Στο εστιατόριο Μπαρμπουνάκι, για παράδειγμα, το οποίο βρίσκεται στη Χώρα, οι ιδιοκτήτες Μαρία Γιαννόγλου και Κωνσταντίνος Νταλιάνης (ο σεφ) σερβίρουν τα πιο φρέσκα και νόστιμα θαλασσινά. Ελληνική κουζίνα με μπόλικη έμπνευση από Ιαπωνία είναι το προφίλ του μαγαζιού, που έχει καθιερωθεί για τα δημιουργικά «ωμά» του (σεβίτσε, τατάκι και σούσι με αμπελόφυλλο αντί για φύκι), αλλά φυσικά και για το τηγανητό του μπαρμπούνι και τα άλλα παραδοσιακά πιάτα με φρέσκα ελληνικά προϊόντα. Ιδιαίτερα πετυχημένο στη Χώρα της Φολεγάνδρου θεωρείται και το εστιατόριο Blue Cuisine.

Και στον τομέα της διασκέδασης, τα μπαρ της Φολεγάνδρου εντυπωσιάζουν. Δύο είναι οι προορισμοί που ξεχωρίζουμε, και τα δύο στη Χώρα: το Beez με μια ποικιλία από spirits, κρασιά, τσίπουρα επιπέδου και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς επιλεγμένα από κάθε γωνιά της Γης και «ιδιαίτερη» αρχιτεκτονική, αλλά και το θρυλικό Αστάρτη, το οποίο έχει γίνει πραγματικό τοπόσημο. Εδώ δοκιμάζουμε οπωσδήποτε το ρακόμελο, καθώς είναι το πιο γνωστό προϊόν του καταστήματος. Καλή διασκέδαση, η Φολέγανδρος μας περιμένει!