Τελευταία αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάτι ωφέλιμο ή κάτι χρήσιμο στο να βλέπει κανείς άτομα για τα οποία είχε στο παρελθόν ερωτικό ενδιαφέρον. Εχω πέσει πάνω σε διάφορους πρώην σε διάφορα μέρη και έχω γυρίσει στο σπίτι με ένα αίσθημα ζεστασιάς και ηρεμίας που δεν μπορούσα ακριβώς να προσδιορίσω.
Ο σύζυγός μου θα γελάσει διαβάζοντας αυτές τις γραμμές, επειδή είμαι ανερυθρίαστα υποκρίτρια στο θέμα αυτό. Ενώ πιστεύω ότι για μένα είναι μια χαρά, υγιές και αναζωογονητικό να κάνω παρέα με τους πρώην μου, στο παρελθόν το θεωρούσα πολύ ύποπτο αν εκείνος έκανε ακριβώς το ίδιο πράγμα. Προς υπεράσπισή μου, να πω ότι είναι γνωστός για το «άσωτο» παρελθόν του.
Σκεφτόμουν όμως πρόσφατα τι κερδίζω από αυτές τις καταστάσεις – όταν πέφτω πάνω σε κάποιον πρώην σε ένα πάρτι, καλώ έναν άλλον με τη σύντροφό του στο σπίτι για φαγητό, πηγαίνω μια βόλτα με έναν τρίτο. Γιατί είναι αυτά τα συναπαντήματα τόσο τονωτικά; Είναι σαν να κάνεις διακοπές από τη ζωή σου. Σου προκαλούν μια έκρηξη ενέργειας. (Φυσικά μιλάω για εκείνους τους πρώην τους οποίους θυμάσαι με θέρμη. Κάποιες φορές στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν και πρώην σύζυγοι, αλλά υπάρχουν ενδεχομένως και ορισμένοι πρώην που δεν θέλεις να δεις ποτέ ξανά.)
Από την εμπειρία μου, δεν έχει και πολλή σημασία ποια ακριβώς ήταν η φύση της σχέσης. Μια σύντομη επαφή, κάποιος με τον οποίο είχες ένα μακρόχρονο ασαφές μπλέξιμο, κάποιο αγόρι σου από το λύκειο που έπαιζε ντραμς. Ολα αυτά μπορεί να σου δώσουν ενέργεια με τον τρόπο τους. Εν μέρει αυτό οφείλεται στην προφανή συγκίνηση της παλιάς ερωτικής οικειότητας, αλλά νομίζω ότι είναι και κάτι παραπάνω.
Σε αυτές τις συναντήσεις δεν συνδέεσαι μόνο με το περασμένο αίσθημα, αλλά και με τον άνθρωπο ο οποίος ήσουν στη σχέση εκείνη. Αυτό που έχει πλάκα και είναι ανανεωτικό και αναζωογονητικό είναι να ξαναγυρνάς πίσω σε αυτό που κάποτε υπήρξες. Οι πρώην μάς δίνουν μια ασυνήθιστη πρόσβαση στους προηγούμενους εαυτούς μας. Οπως γράφει η Τζόαν Ντίντιον, «ξεχνάμε το ίδιο τις αγάπες και τις προδοσίες, ξεχνάμε αυτά που ψιθυρίσαμε και αυτά που ουρλιάξαμε, ξεχνάμε ποιοι ήμασταν. Εχω ήδη χάσει την επαφή με ορισμένους από τους ανθρώπους που υπήρξα κάποτε».
Αυτή η απώλεια της επαφής με τους εαυτούς που υπήρξαμε κάποτε είναι φυσική αλλά και παράξενα αλλοτριωτική. Καθώς θάβεις και ξεχνάς τις περασμένες εμπειρίες, καθώς αυτές ξεθωριάζουν, ο χρόνος, τα χίλια πράγματα που έχεις να κάνεις, τα ψώνια του σουπερμάρκετ και τα emails που επιστρέφουν φέρνουν μαζί τους κάτι παράξενο. Χάνεις τις εντάσεις του παρελθόντος. Μπαίνουν σε κουτιά και πάνε στην άκρη.
Μετά από έναν καφέ με έναν άνδρα με τον οποίο είχα μια μπερδεμένη σχέση για πολύ καιρό, ένα τυχαίο πρωινό το ξαναθυμήθηκα. Ο πατέρας μου είχε πεθάνει ξαφνικά και εγώ βρισκόμουν σε μια παγωμένη έρημο θλίψης. Είχα σταματήσει να τρώω. Το μικρό μου, που ήταν τότε δύο ετών, βλέποντας εμένα είχε επίσης σταματήσει να τρώει. Με το ζόρι κοιμόμουν. Αυτός ο άνδρας εμφανίστηκε ένα πρωί στο σπίτι μου κρατώντας ένα χάρτινο σακουλάκι με ένα μικρό κέικ με μύρτιλα – πράγμα ασυνήθιστο για εκείνον, που δεν ήταν ούτε πρωινός τύπος ούτε ο τύπος που παίρνει πράγματα από τον φούρνο. Τον θυμάμαι, ντυμένο στα κοτλέ στο χρώμα της καραμέλας, να κάθεται στο σαλόνι μου, καθώς εγώ ένιωθα τα πρώτα σημάδια της ζεστασιάς και του πάγου που αρχίζει να λιώνει. Το είχα ξεχάσει.
Οχι ότι δεν μπορείς να θυμηθείς πράγματα και μόνος σου σε ένα δωμάτιο, υπάρχει όμως συχνά ένα είδος απόστασης, μια ψυχρότητα σε αυτή τη διαδικασία. Τυχαίες καταστάσεις έρχονται στο μυαλό σου. Το να βλέπεις έναν πρώην όμως τα επαναφέρει όλα ξανά. Βρίσκεσαι ξαφνικά μέσα στο παρελθόν. Οπως λέει ο Κουρτ Βόνεγκατ, «ξεκολλάς από τη ροή του χρόνου». Είναι η διαφορά ανάμεσα στο να βλέπεις έναν τόπο στον χάρτη του GPS και στο να κοιτάζεις έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου.
Το σπουδαίο μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ «Η κυρία Νταλογουέι» εκτυλίσσεται με αφετηρία μια συνάντηση της κυρίας Νταλογουέι με έναν πρώην της, η οποία εξυψώνει ολόκληρη τη μέρα της. Η παρουσία του της προσφέρει μια πλησμονή που διαποτίζει με μια νέα ακτινοβολία τη ζωή με τον σύζυγό της, το πάρτι που σχεδιάζει για το βράδυ. Ο παλιός της εαυτός αφυπνίζεται με τρόπους που ανανεώνουν τον σημερινό της.
Καταλαβαίνω γιατί οι επαφές με τους πρώην μπορούν να προκαλέσουν ζήλια. Μπορεί να δημιουργήσουν αναστάτωση ή να φανούν απειλητικές. Ωστόσο – με την προϋπόθεση ότι κανείς δεν θα το σκάσει με κανέναν – οι συναντήσεις αυτές μπορούν να σε κάνουν να εκτιμήσεις περισσότερο τη ζωή σου. Σου επιτρέπουν να δεις την τρέχουσα κατάστασή σου από απόσταση, σαν κάποιος που κοιτάζει από τον δρόμο στο εσωτερικό ενός σπιτιού μέσα από ένα φωτισμένο παράθυρο.
Διάβαζα πρόσφατα μια συνέντευξη της γαλλίδας ηθοποιού Ζιλιέτ Μπινός, η οποία ρωτήθηκε αν ήταν δύσκολο να πρωταγωνιστεί σε μια ταινία μαζί με τον πρώην σύντροφό της Μπενουά Μαζιμέλ. Απάντησε ότι στην πραγματικότητα ήταν απελευθερωτικό: «Νομίζω ότι όλες πρέπει να κάνουμε ταινίες με όλους τους συντρόφους με τους οποίους έχουμε χωρίσει».
Ενας καφές με έναν πρώην φέρνει μια αποκατάσταση της συνέχειας, μια σύνδεση των διαφορετικών εαυτών σου, που γεννά μια πολύ ιδιαίτερη ευχαρίστηση. Σου δίνει το ικανοποιητικό συναίσθημα ότι ζεις ένα ενιαίο αφήγημα, ότι όλες αυτές οι οικείες σχέσεις περιέχονται στην κιβωτό της ζωής σου. Η αίσθηση ότι το ερωτικό σου παρελθόν αποτελείται από μεμονωμένα, διαφορετικά επεισόδια, κλειδωμένα κάπου, μπορεί να σε πιέζει χωρίς να το ξέρεις. Η αποξένωση από «ορισμένους ανθρώπους που υπήρξες κάποτε» είναι κουραστική και εξαντλητική με τρόπους που δεν είναι ορατοί. Η συγχώνευση παρελθόντος και παρόντος σε μια τυχαία συνάντηση, έναν καφέ ή ένα ποτό, φέρνει ένα είδος γαλήνης.
Από μια άποψη, σε αυτές τις μικρές στιγμές σύνδεσης με προηγούμενες ζωές είσαι με πιο πλήρη τρόπο ο εαυτός σου. Μπορείς μετά να γυρίσεις στο σπίτι σου, στον γάμο σου, στην τωρινή σου σχέση, έχοντας περισσότερα να προσφέρεις.
Οπότε από εδώ και στο εξής θα είμαι πιο δεκτική όταν ο σύζυγός μου συναντά για φαγητό ή για ποτό ή ανταλλάσσει από το πουθενά μηνύματα με ένα παλιό του αίσθημα. Ισως μπορέσω να το καταχωρίσω σαν μια από τις στιγμές της κυρίας Νταλογουέι, μια αναγνώριση του πλούτου της ζωής. Το παρελθόν δεν αποτελεί απειλή για το παρόν. Του προσθέτει βάθος.
