Τα δύο πρώτα χρόνια της σύνταξης είναι συχνά τα πιο δύσκολα. Στη διάρκειά τους όμως έχετε την ευκαιρία να θέσετε τις βάσεις για το πώς θα γεμίσετε τα επόμενα χρόνια – τόσο οικονομικά όσο και ψυχολογικά. Ο Stephen Kreider Yoder (Στιβ), 66 ετών, επί μακρόν συντάκτης της «Wall Street Journal», συνταξιοδοτήθηκε στα τέλη του 2022, μετά τη σύζυγό του, Karen Kreider Yoder (Κάρεν), 67 ετών. Στη μηνιαία στήλη «Καινούργιοι στη σύνταξη» της αμερικανικής εφημερίδας καταγράφουν μερικά από τα ζητήματα που τους απασχολούν τον πρώτο καιρό μετά τη συνταξιοδότηση.
Τον Ιούλιο, καθώς περιηγούμασταν με ποδήλατο στις βόρειες ακτές της Ιαπωνίας, λάβαμε ένα email από αναγνώστη μας, για το οποίο δεν έχουμε σταματήσει να μιλάμε από τότε. «Ταξιδέψαμε πολύ τα δύο πρώτα χρόνια μετά τη συνταξιοδότηση και ύστερα μείναμε στο σπίτι τους τελευταίους 6 μήνες, για πρώτη φορά στη ζωή μας, να ζήσουμε τη γειτονιά μας, το σπίτι μας, τον κήπο μας» έγραψε η 64χρονη Κολίν από την Πολιτεία της Ουάσιγκτον. «Ηταν πολύ πιο ευχάριστο απ’ όσο νομίζαμε».
Τα λόγια της Κολίν άγγιξαν και μια δική μας ευαίσθητη χορδή, επειδή η Κάρεν και εγώ, καθώς κάναμε πετάλι, συζητούσαμε και αναρωτιόμασταν μήπως ήταν καιρός να καθίσουμε λίγο στο σπίτι μας, όταν θα επιστρέφαμε στο τέλος του καλοκαιριού. Από τότε που βγήκα στη σύνταξη, λείπουμε από το σπίτι σχεδόν τον μισό χρόνο. Δεν έχουμε μετανιώσει για κανένα από τα ταξίδια μας, είτε διασχίζουμε την Αμερική με ποδήλατο είτε εξερευνούμε την αλγερινή Σαχάρα είτε παίρνουμε το τρένο Amtrak για να επισκεφθούμε τον μπαμπά στην Αϊόβα.
Το νησί Χοκάιντο της Ιαπωνίας μας χάρισε πλούσιες εμπειρίες. Ωστόσο, κάθε χιλιόμετρο που διανύαμε αυτό το καλοκαίρι μάς έφερνε πιο κοντά στη διαπίστωση ότι λαχταρούσαμε λίγο περισσότερο να βρεθούμε στο σπίτι μας. Πλέον έχουμε επιστρέψει και είμαστε αποφασισμένοι να μείνουμε. Αλλά για μένα αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παραδεχθώ ότι δεν έχω βρει ακόμα πώς να περνάω τον χρόνο μου ως συνταξιούχος στο σπίτι. Μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις μου από τότε που σταμάτησα να δουλεύω είναι πόσο δύσκολο μου είναι να σηκωθώ από τον καναπέ και να βρω πράγματα για να γεμίσω το τρομακτικό κενό της καριέρας μου.
Η ζωή μου ως συνταξιούχου είναι επίσης μια δουλειά, αλλά αυτή τη φορά είναι μια δουλειά που επιλέγω εγώ.
Για δεκαετίες, η δουλειά μου καθόριζε μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μου. Οι ρυθμοί ήταν καταιγιστικοί και τα καθήκοντά μου απαιτούσαν να λαμβάνω διαρκώς αποφάσεις. Η σταθερότητα αυτού του καταιγισμού ήταν εθιστική, τώρα το καταλαβαίνω. Τα ταξίδια μπορούν να λειτουργήσουν με παρόμοιο τρόπο ως ναρκωτικό. Ο δρόμος αποφασίζει ποιες αποφάσεις πρέπει να πάρω. Οταν μένω στο σπίτι, πρέπει να εφεύρω μόνος μου πράγματα να κάνω, και δεν είμαι καλός σε αυτό. Χαζολογάω στο γκαράζ, μαστορεύω κάτι στο σπίτι, διαβάζω λίγο – και καταλήγω αναπόφευκτα να βγάζω χάρτες για να ονειρευτώ ένα ακόμα ταξίδι, σαν να έχω ανάγκη να το σκάσω.
Προσπαθώ λοιπόν να φανταστώ τη ζωή μου ως συνταξιούχου με λιγότερα ταξίδια, όπου το σπίτι θα είναι ένα φιλόξενο μέρος στο οποίο θα μπορώ να φωλιάσω και όχι ένα κλουβί από το οποίο θα σχεδιάζω την επόμενη απόδραση. Εχω πολλά παραδείγματα για να μιμηθώ. Ενας φίλος βγήκε στη σύνταξη πρόσφατα και βρήκε αμέσως ευχαρίστηση στην καθημερινότητά του ασχολούμενος με τον κήπο, παίζοντας ρακέτες, μπόουλινγκ και περνώντας χρόνο με τα εγγόνια του. Αλλοι έχουν βρει δουλειά μερικής απασχόλησης ως επιμελητές κειμένων.
Αυτή που ζηλεύω περισσότερο είναι η Κάρεν. Από τη μέρα που συνταξιοδοτήθηκε, έχει καταφέρει να γεμίζει τις μέρες της στο σπίτι και στην τοπική κοινωνία με δραστηριότητες που της δίνουν ευχαρίστηση ενώ παράλληλα ωφελούν και άλλους. Για να νιώσεις άνετα στο σπίτι πρέπει να κυκλοφορείς στην περιοχή, όπως έχω συνειδητοποιήσει.
Ετσι, άρχισα να δηλώνω συμμετοχή σε περισσότερες εθελοντικές δράσεις και σκέφτομαι να βρω μια δουλειά μερικής απασχόλησης, όχι τόσο για τα χρήματα όσο για να αποκτήσω μια εξωτερική οργανωμένη δραστηριότητα, από την οποία θα επιστρέφω στο σπίτι. Ισως όμως και να είμαι αδιόρθωτος. Τον περασμένο μήνα παρήγγειλα κρυφά 12 χάρτες που καλύπτουν μια ποδηλατική διαδρομή απ’ άκρη σ’ άκρη του αμερικανικού Βορρά. Βρίσκονται κάτω από το γραφείο μου καθώς γράφω και με καλούν αθόρυβα.
Πίσω στο σπίτι, πίσω στο σπίτι και πάλι, και είναι τόσο πολλά αυτά που μπορώ να κάνω τώρα που είμαι συνταξιούχος. Υπερβολικά πολλά, μερικές φορές. Την πρώτη εβδομάδα που επέστρεψα από την Ιαπωνία έστειλα email στους φίλους που μένουν κοντά. Ο κατάλογος έφτασε τους 20, χωρίς τα παιδιά.
«Είμαι έτοιμη να ξαναβρεθώ με όλους σας» έγραψα. «Θέλετε να πάμε μαζί βόλτα με το ποδήλατο στην παραλία; Θέλετε να έρθετε να καθίσουμε στη βεράντα το απόγευμα;». Αμέσως, ένας φίλος μάς κάλεσε στο σπίτι του να παρακολουθήσουμε ένα ντιμπέιτ και ένας άλλος πρότεινε να οργανώσουμε ένα τραπέζι ρεφενέ στη γειτονιά. Πήγαμε με το ποδήλατο στην παραλία μαζί με έναν καινούργιο γείτονα, σε μια γιορτή παρατήρησης του φεγγαριού. Σε αντίθεση με τον Στιβ, εμένα δεν με απασχολεί πολύ το πώς να προσδιορίσω την καινούργια μου θέση στη ζωή όταν δεν ταξιδεύουμε.
Με ηρεμεί το να είμαι στο σπίτι μου. Ξυπνάω νωρίς, φτιάχνω καφέ και κάνω δουλίτσες μόνη μου. Αδειάζω το πλυντήριο πιάτων και διαβάζω εφημερίδα. Λύνω σταυρόλεξα και στέλνω με μήνυμα τη βαθμολογία μου στις αδελφές μου. Ολα αυτά πριν σηκωθεί ο ήλιος ή ο Στιβ. Χαίρομαι να βρίσκομαι στο σπίτι. Μαγειρεύω και δίνω φαγητό σε φίλους ή τρώμε μαζί. Αποξηραίνω μήλα και σταφύλια. Φτιάχνω μαρμελάδα δαμάσκηνο και κυδώνι. Πλέκω κουβερτάκια και ράβω παπλώματα. Εχω πάντα κάποιο μεγαλύτερο έργο σε εξέλιξη – να σκανάρω φωτογραφίες, να ξεκαθαρίσω χαρτιά, να φτιάξω κουκλάκια από κάλτσες. Η επαγγελματική μου ζωή, όπως και του Στιβ, καθόριζε κάποτε μεγάλο μέρος του καθημερινού μου προγράμματος. Η ζωή μου ως συνταξιούχου είναι επίσης μια δουλειά, αλλά αυτή τη φορά είναι μια δουλειά που επιλέγω εγώ. Το πρόβλημά μου: τείνω να λέω περισσότερα «ναι» απ’ ό,τι πρέπει και συχνά αισθάνομαι εγκλωβισμένη από όλες τις δουλειές που έχω στη λίστα μου, παρόλο που μου αρέσει να τις κάνω.
Η λύση: κάνω μια λίστα με όλες τις δουλειές σημειώνοντας πόσο χρόνο χρειάζεται καθεμιά, και έτσι φαίνονται πιο πεπερασμένες, πιο εφικτές.
Να τελειώσω το παιδικό κουβερτάκι – 20 ώρες. Αρχεία της παιδικής ηλικίας – 8 ώρες. Να φτιάξω άλμπουμ με φωτογραφίες για τους τρεις γιους μου – 15 ώρες, πριν από τα Χριστούγεννα. Και έχω κάνει μια συμφωνία με τον εαυτό μου: να αφιερώνω το πρωινό σε ό,τι πρέπει να κάνω – χαρτιά, εξωτερικές δουλειές, πράγματα που τείνω να αποφεύγω. Το απόγευμα είναι για να κάνω ό,τι θέλω να κάνω, όπως ράψιμο, διάβασμα, μαγείρεμα και ποδήλατο.
Και όταν αρχίζω να νιώθω ότι έχω παραφορτωθεί με δραστηριότητες, μπορώ να βασίζομαι στο γνωστό μέσο επανεκκίνησης: τα ταξίδια. Οταν φεύγουμε για έναν μήνα ή παραπάνω, βάζω τα πράγματα σε αναμονή – και επιστρέφω σε αυτά με ανανεωμένο ενθουσιασμό. Πιθανότατα θα χρειαστώ την επόμενη επανεκκίνηση μέσα στην επόμενη άνοιξη, που είναι μια καλή εποχή για να εξορμήσουμε και πάλι στη χώρα. Τώρα που ο Στιβ ομολόγησε ότι αγόρασε εκείνους τους ποδηλατικούς χάρτες, έχω ήδη αρχίσει να κάνω έρευνα για τα κάμπινγκ κατά μήκος της διαδρομής.
