Ως επενδυτής με έδρα στην καρδιά της Σίλικον Βάλεϊ, ο Σον Γιάκομπσον ασχολείται επιχειρηματικά με το κυνήγι της επιτυχίας. Πρόσφατα έκανε κάτι το οποίο, σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη, θα ακουγόταν εντελώς τρελό. Αποφάσισε να φτιάξει το δικό του προσωπικό μνημείο της αποτυχίας.
Σήμερα, όταν δουλεύει από το γραφείο του στο σπίτι, βρίσκεται εν μέσω του Μουσείου Αποτυχίας, που ίσως αποτελεί τη μεγαλύτερη συλλογή στον κόσμο αφιερωμένη στα επιχειρηματικά φιάσκα, στις εταιρικές ατασθαλίες και στις παταγώδεις αποτυχίες.
Εδώ υπάρχουν κούπες με το λογότυπο της Bear Stearns, αρκετά μοντέλα BlackBerry και προσωπικά είδη από το γραφείο του Μπέρνι Μάντοφ, του διάσημου εγκέφαλου της μεγαλύτερης «πυραμίδας» όλων των εποχών. Υπάρχει ένα θερμός της WeWork, σαμπάνια από την αρχική δημόσια εγγραφή της Webvan κατά τη διάρκεια της φούσκας του dot.com και, φυσικά, τενεκεδάκια New Coke. Υπάρχουν κολόνιες Harley-Davidson και Burger King, όχι μία αλλά δύο καλτσόκουκλες της Pets.com και μια κούκλα της Mattel που δεν είναι η Μπάρμπι ή ο Κεν – είναι ο Αλαν.
Καταστροφές
Εκτιμά ότι έχει ξοδέψει δεκάδες χιλιάδες δολάρια για να αποκτήσει αντικείμενα που οι περισσότεροι άνθρωποι θα προτιμούσαν να ξεχάσουν. Αυτή τη στιγμή έχει περισσότερα από 1.000 αντικείμενα που συνδέονται με πολύ κακές, ακατανόητες ή ιδιαζόντως εγκληματικές επιχειρηματικές αποφάσεις τοποθετημένα σε γυάλινες προθήκες, ενώ θα ήταν περιτριγυρισμένος από ακόμη περισσότερα αναμνηστικά αποτυχίας αν δεν υπήρχε ένα πρόβλημα.
«Εχω ξεμείνει από χώρο» λέει ο Γιάκομπσον. «Εχω 30 κουτιά στη σοφίτα. Η γυναίκα μου θέλει να προσθέσουμε ένα ακόμη δωμάτιο στο σπίτι».
Αυτά τα κουτιά είναι γεμάτα αντικείμενα που σχετίζονται με επιχειρηματικές καταστροφές και προϊόντα που θα άξιζε να εκτοξευθούν σε άλλον γαλαξία. Αλλά ο Γιάκομπσον δεν ψάχνει απλώς για παιχνιδάκια, ψιλολόγια ή ερείπια αξιομνημόνευτων συμφορών. Στο Μουσείο Αποτυχίας υπάρχουν εκθέματα που σχετίζονται ακόμη και με τις πιο επιτυχημένες επιχειρήσεις στην ιστορία.
Η Apple σταμάτησε γρήγορα την παραγωγή ενός PC με το όνομα Power Mac G4 Cube. Η άτσαλη προσπάθεια της Microsoft να αντιγράψει το iPod κατέληξε στο Zune. Εχει υπάρξει και το Google Glass.
Οι έξι δυνάμεις
Ο Γιάκομπσον πιστεύει ότι κάθε θλιβερό αντικείμενο της συλλογής του έχει ένα μάθημα να μας διδάξει. Φτιάχνοντας το Μουσείο Αποτυχίας άρχισε να σκέφτεται περισσότερο τις αιτίες των επιχειρηματικών αποτυχιών και ανέπτυξε το δικό του θεωρητικό πλαίσιο ώστε να καταλάβει γιατί οι περισσότερες startup χρεοκοπούν. Αποκαλεί τη θεωρία του «Οι έξι δυνάμεις της αποτυχίας».
Ποιες είναι αυτές: δυσαρμονία προϊόντος – αγοράς, επισφαλή οικονομικά, αγνόηση της γνώμης των πελατών, σκληρός ανταγωνισμός, κακό τάιμινγκ, και λάθος πρόσωπα – άχρηστα Διοικητικά Συμβούλια, αναποτελεσματική διαχείριση, απατεώνες ιδρυτές.
Αυτό που κρατά βασικά σαν δίδαγμα ο ίδιος είναι ότι η αποτυχία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας. Οποιοσδήποτε θέλει να κάνει κάτι σωστά πρέπει να έχει επίγνωση ότι το εγχείρημά του μπορεί να πάει πολύ στραβά από πολλές απόψεις.
Στην τεχνολογική πρωτεύουσα του κόσμου, κάποιος που δεν έχει αποτύχει πιθανότατα δεν είναι και πολύ επιτυχημένος. Δεν υπάρχει πιο ταιριαστός ναός της αποτυχίας από τη Σίλικον Βάλεϊ, η οποία όχι μόνο δέχεται την αποτυχία αλλά μάλλον την ενθαρρύνει κιόλας. Στους ιδρυτές startups που δεν δοκίμασαν ποτέ την αποτυχία ο Γιάκομπσον βλέπει επιχειρηματίες που δεν έχουν πάρει ποτέ λογικά ρίσκα.
«Οι επενδυτές κεφαλαίων δεν φοβούνται να επενδύσουν σε επιχειρηματίες που έχουν προηγουμένως αποτύχει» λέει ο Γιάκομπσον.
Οπότε, πώς ένας τύπος που περνάει τη μέρα του αναζητώντας νικητές αποφάσισε να μετατρέψει το γραφείο του σε Λούβρο των αποτυχημένων;
Ο 52χρονος Γιάκομπσον μεγάλωσε συλλέγοντας κάρτες αθλητών και πλήρωσε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν αγοράζοντας συλλογές αναμνηστικών από άλλους και πουλώντας μεμονωμένα κομμάτια. Αφού αποφοίτησε από το Business School του Χάρβαρντ, επένδυσε το επιχειρηματικό του πνεύμα σε πιο παραδοσιακές επιδιώξεις. Εργάστηκε ως στέλεχος σε τρεις startups που αργότερα μπήκαν στο χρηματιστήριο, μπήκε στην επενδυτική Norwest Venture Partners και τώρα είναι μέλος σε πάνω από δώδεκα διοικητικά συμβούλια εταιρειών.
Η πηγή έμπνευσης
Η περίεργη εμμονή του γεννήθηκε σε ένα απίθανο μέρος: Σε ένα παιχνίδι των Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς. Την τελευταία δεκαετία οι Γουόριορς ήταν η πιο επιτυχημένη ομάδα του NBA, αλλά εκείνη τη νύχτα του Νοεμβρίου του 2022 ο Γιάκομπσον δεν μπορούσε να σταματήσει να σκέφτεται την αποτυχία.
Καθώς έμπαινε στο γήπεδο, του έδωσαν ένα κουκλάκι του γκαρντ των Γουόριορς Τζόρνταν Πουλ, το οποίο ήταν μέσα σε ένα κουτί με τρία περίεργα γράμματα: FTX. Το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων του Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ είχε καταρρεύσει λίγες μόνο ημέρες νωρίτερα, αλλά ήταν πολύ αργά για να αφαιρεθεί από τη συσκευασία το εμπορικό σήμα της ατιμασμένης εταιρείας. Το τάιμινγκ της προσφοράς ήταν φρικτό – αλλά και πηγή έμπνευσης.
Οταν πήγε στο σπίτι του, ο Γιάκομπσον ήξερε τι έπρεπε να κάνει: να γράψει για όλο αυτό στο LinkedIn. Η ανταπόκριση ήταν τόσο θερμή που άρχισε να αναζητεί στο σπίτι του παρόμοια κειμήλια και να χτενίζει το eBay για να βρει περισσότερα. Από τότε συγκεντρώνει κατάλοιπα επιχειρηματικών αποτυχιών. Σύντομα η συλλογή του ήταν αρκετά μεγάλη ώστε να μπορεί να την αποκαλεί μουσείο. Τώρα, όταν χρειάζεται μια υπενθύμιση της εκπληκτικής αξίας που έχει η αποτυχία, μπορεί απλά να κοιτάζει πίσω από το γραφείο του.
Ο Γιάκομπσον δεν έχει βάλει εισιτήριο στο σπίτι του, αλλά υποδέχεται κάθε εβδομάδα επιχειρηματίες στο Μουσείο Αποτυχίας. Οταν το επισκέπτονται, τους συμβουλεύει να μην αποφεύγουν τα ρίσκα που μπορεί μια μέρα να οδηγήσουν στην προσθήκη νέων αντικειμένων στη συλλογή του. Αλλωστε, η αποτυχία είναι πιο πολύ φετίχ παρά φόβος στη Σίλικον Βάλεϊ. Εκεί απαιτείται ανοχή στο ρίσκο στα όρια της αυταπάτης ώστε μια παρέα σε ένα γκαράζ να πιστέψει ότι μπορεί να κάνει κάτι που θα αλλάξει τον κόσμο.
Την πρώτη φορά που επισκέφθηκε το Μουσείο Αποτυχίας ο Τζεφ Κρόου ένιωσε ότι έκανε ένα ταξίδι στην ιστορία των επιχειρήσεων. Το ανώτατο στέλεχος της Norwest λέει ότι όταν επενδύει ψάχνει για «ιστορικό εξαιρετικών επιτευγμάτων» – το οποίο περιλαμβάνει και το πώς οι επιχειρηματίες αντιμετωπίζουν την αποτυχία. Τους ρωτά τι έμαθαν στη διαδρομή τους και πώς οι εμπειρίες αυτές τούς έκαναν πιο ανθεκτικούς, καθώς οι ιδρυτές των εταιρειών που δεν καταλαβαίνουν γιατί απέτυχαν είναι πιθανό να αποτύχουν ξανά.
«Αν μιλάς μόνο για την επιτυχία και ποτέ για την αποτυχία, έχεις χάσει το μισό της εξίσωσης» λέει ο Κρόου.
Η «μετα-αποτυχία»
Προτού τα αντικείμενα εκτεθούν στο Μουσείο Αποτυχίας, υπήρχε το Μουσείο των Αποτυχιών, μια ανεξάρτητη περιοδεύουσα γκαλερί που άρχισε να ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο το 2017 παρουσιάζοντας εκθέματα όπως η «άσχημη γεύση» (το μοβ κέτσαπ Heinz) και η «αποτυχία σε κίνηση» (τα σκι για γρασίδι και τα Segways). Εκανε στάσεις στη Νέα Υόρκη, στην Ουάσιγκτον, στο Χόλιγουντ και στο Mall of America στη Μινεσότα, αλλά όχι στη Σίλικον Βάλεϊ.
«Εδώ έχουμε μια σημαντική μετα-αποτυχία» λέει ο Σάμιουελ Γουέστ, ιδρυτής και επιμελητής του Μουσείου των Αποτυχιών. «Δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να εκθέσουμε στο πιο φιλικό στην αποτυχία μέρος στη Γη».
Ωστόσο, δεν χρειάζεται να επισκεφθεί κανείς αυτά τα δύο μουσεία για να διδαχθεί από την αποτυχία. Ισως μάλιστα να μην έχει και τόσα να μάθει κανείς από αυτήν. Στην πραγματικότητα μια επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα έδειξε ότι τα οφέλη της αποτυχίας είναι υπερτιμημένα σε μεγάλο βαθμό.
«Υπερεκτιμάμε όλοι την πιθανότητα η επιτυχία να έρθει μετά από μια αποτυχία» λέει η Λόρεν Εσκρέις-Γουίνκλερ, ψυχολόγος του Northwestern University και μία από τους συγγραφείς της μελέτης.
Είναι αλήθεια ότι πολλές από τις επιχειρήσεις, τις ιδέες και τα καταραμένα προϊόντα στο Μουσείο Αποτυχίας έγιναν πραγματικότητα χάρη σε επενδυτές που ποντάρισαν, βλακωδώς, σε κάποιες ιδέες, πιστεύοντας ότι η αποτυχία είναι πιο διδακτική από ό,τι πιθανώς είναι. Στο μέλλον, ίσως να πρέπει να πάρουν στ’ αλήθεια το μάθημά τους από τις αποτυχίες.
Ωστόσο, στο μεταξύ, ο Γιάκομπσον ψάχνει ένα αντίγραφο του κώδικα δεοντολογίας της Enron, ένα από τα ανδρικά κοστούμια με γιλέκο της Levi Strauss και ένα μπουκάλι αναψυκτικό Jolly Rancher για να το βάλει πλάι στο κουτάκι του αναψυκτικού Life Savers που υπερήφανα εκθέτει στο Μουσείο Αποτυχίας.
Ισως έχει έρθει ο καιρός να προσθέσει εκείνη τη νέα πτέρυγα.
