ΑΘΗΝΑ. Οι ναυτιλιακές εταιρείες έχουν μια ριζοσπαστική ιδέα για τις βιομηχανίες που αναζητούν τρόπους για την απόρριψη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα: Να μεταφέρουν το συλλεχθέν CO2 στη θάλασσα και να το αποθηκεύσουν κάτω από τον πυθμένα του ωκεανού.

Προηγουμένως όμως θα πρέπει να έχει γίνει υπέρψυξη του διοξειδίου του άνθρακα σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ώστε να μετατραπεί σε υγρό.

Η Hyundai Heavy Industries, το μεγαλύτερο ναυπηγείο στον κόσμο, και η ελληνική ναυτιλιακή εταιρεία Capital Product Partners σχεδίασαν ένα εξειδικευμένο πλοίο για τη μεταφορά υγροποιημένου CO2. Οραματίζονται αυτά τα πλοία να μεταφέρουν το φορτίο τους σε εξαντλημένες υπεράκτιες πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου ή σε χερσαίες αποθήκες, όπου θα αντλείται και θα αποθηκεύεται μόνιμα. Η Capital Product Partners υπέγραψε συμφωνία για τέσσερα πλοία που θα παραδοθούν το 2025 και το 2026, με συνολικό κόστος περισσότερα από 300 εκατομμύρια δολάρια

«Τα πλοία μεταφέρουν τα πάντα, από το πετρέλαιο μέχρι τα έπιπλα, τα ρούχα και την οδοντόκρεμά μας. Τώρα θα μεταφέρουν τις εκπομπές μας διοξειδίου του άνθρακα. Πρόκειται ουσιαστικά για διαχείριση αποβλήτων», όπως σημειώνει ο Γεράσιμος Καλογηράτος, Διευθύνων Σύμβουλος της εισηγμένης στο αμερικανικό χρηματιστήριο εταιρείας Capital Product Partners.

Η συγκεκριμένη στρατηγική εξακολουθεί να αντιμετωπίζει άγνωστους παράγοντες όσον αφορά την ασφάλεια και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της, καθώς η μακροπρόθεσμη αποθήκευση CO2 κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας δεν έχει δοκιμαστεί και, σε ερευνητικό επίπεδο, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ως προς τις επιπτώσεις σε περίπτωση διαρροής. Σε ορισμένες χώρες, οι εταιρείες που εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες CO2 οφείλουν να καταβάλλουν φόρους για τις εκπομπές τους, τις οποίες προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν μέσω της δέσμευσής τους πριν φτάσουν στην ατμόσφαιρα. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι έχουν εκατομμύρια μετρικούς τόνους CO2 που πρέπει να αποθηκεύσουν.

Yπεράκτια λύση

Σε κάποιες περιοχές, οι χερσαίες εγκαταστάσεις για την αποθήκευση του δεσμευμένου CO2, όπως οι ανεκμετάλλευτες πετρελαιοπηγές, δεν έχουν πλέον αρκετό χώρο και γίνονται όλο και πιο ακριβές, γεγονός που ωθεί τους παραγωγούς εκπομπών και τους ιδιοκτήτες εμπορικών πλοίων να αναζητήσουν μια υπεράκτια λύση.

Ενα συνηθισμένο ταξίδι ενός πλοίου μεταφοράς CO2, το οποίο θα διαθέτει ενισχυμένο κύτος και ειδικές δεξαμενές, θα ξεκινά από έναν τερματικό σταθμό με εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου. Ψυχόμενο στους -50 βαθμούς Κελσίου (-58 Φαρενάιτ), το διοξείδιο του άνθρακα μετατρέπεται σε υγρό με πυκνότητα πάνω από 600 φορές μεγαλύτερη από το αέριο, επιτρέποντας τη μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων. Τα πλοία είναι κατασκευασμένα για να μεταφέρουν το καθένα έως και 25.400 μετρικούς τόνους CO2 ανά ταξίδι, σύμφωνα με την Capital Product Partners.

Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) μεταφέρεται επί μακρόν με πλοία, αλλά το υγροποιημένο διοξείδιο του άνθρακα είναι βαρύτερο από το LNG και μετακινείται υπό υψηλότερη πίεση και διαφορετικές θερμοκρασίες, απαιτώντας διαφορετικές δεξαμενές αποθήκευσης και συνολικό σχεδιασμό του πλοίου.

Τα πλοία θα μεταφέρουν το φορτίο του υγροποιημένου CO2 σε τερματικούς σταθμούς στη Βόρεια Ευρώπη, όπου εκεί με τη σειρά του θα μπορεί να διοχετεύεται σε δεξαμενές πετρελαίου στην ενδοχώρα μέσω μιας σειράς σωλήνων. Εναλλακτικά, θα κατευθύνονται προς τη θάλασσα, όπου θα χρησιμοποιούνται αντλίες σε υπεράκτιες εξέδρες για να μεταφέρουν το CO2 σε ανεκμετάλλευτα υπεράκτια πηγάδια πετρελαίου και φυσικού αερίου και σε σπήλαια κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Τα πλοία θα είναι εξοπλισμένα με πρυμναίους και πλωτούς προωθητήρες που τα καθιστούν πιο ευέλικτα και τα διατηρούν σταθερά στην ανοιχτή θάλασσα.

Θα δεσμεύουν επίσης τις δικές τους εκπομπές ή θα καταναλώνουν αμμωνία που δεν εκπέμπει άνθρακα. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της φόρτωσης ή της εκφόρτωσης, θα συνδέονται με πηγές ενέργειας στην ξηρά για την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης καυσίμων. Σύμφωνα με την Capital Product Partners LP, ο συνολικός όγκος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που προορίζεται για αποθήκευση θα είναι πολλαπλάσιος από τις εκπομπές που παράγονται κατά την υγροποίηση και τη μεταφορά του CO2 μέσω θαλάσσης.

Θαλάσσια μεταφορά CO2

Η Capital Product Partners δήλωσε ότι έχει επενδύσει στα πλοία μετά από συνομιλίες με ορισμένους από τους μεγαλύτερους πελάτες της, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ενεργειακών εταιρειών, επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και εμπόρων βασικών αγαθών. Ο κ. Καλογηράτος δηλώνει μάλιστα πεπεισμένος ότι η θαλάσσια μεταφορά CO2 θα σημειώσει μεγάλη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, καθώς σε πολλές περιοχές δεν υπάρχουν πετρελαιοπηγές στην ενδοχώρα για την αποθήκευση των εκπομπών.

Η παγκόσμια αγορά δέσμευσης, αξιοποίησης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα αναμένεται να αυξηθεί σε 5,2 δισ. δολάρια έως το 2026 από 2,6 δισ. δολάρια το 2021, με σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης περίπου 15%, σύμφωνα με την BCC Research με έδρα τη Βοστώνη. Στην ΕΕ, η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα αναμένεται να αυξηθεί σε 80 εκατομμύρια μετρικούς τόνους CO2 το 2030 και να φθάσει σε τουλάχιστον 300 εκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2040, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Εταιρείες τσιμέντου και δομικών υλικών, όπως η Heidelberg Materials και η Holcim, κολοσσοί όπως η BASF και ενεργειακές εταιρείες όπως η BP, η δανέζικη Orsted και η νορβηγική Equinor προγραμματίζουν την κατασκευή των δικών τους μονάδων δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα. Στόχος τους είναι να αποθηκεύσουν τις εκπομπές τους στην ξηρά και στην ανοικτή θάλασσα, για παράδειγμα σε υποθαλάσσιες σπηλιές στα ανοικτά της Νορβηγίας και της Βόρειας Θάλασσας, χρησιμοποιώντας ενδεχομένως τα εξειδικευμένα πλοία. Ορισμένες μεγάλες εταιρείες της ΕΕ σχεδιάζουν να κατασκευάσουν τις δικές τους προβλήτες για να φορτώνουν τα απόβλητα CO2 προς μεταφορά. Οι μικρότερες θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ένα δίκτυο αγωγών με πρόσβαση σε τερματικούς σταθμούς.

Χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, με υψηλά ποσοστά εκπομπών CO2, ενδέχεται επίσης να κάνουν σχέδια για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα κάτω από τα ύδατα στα ανοικτά της Αυστραλίας, της Ινδονησίας και της Μαλαισίας, σύμφωνα με στελέχη της βιομηχανίας στις χώρες αυτές.

Η ιδέα αντιμετωπίζει ακόμα εμπόδια. Η αποθήκευση CO2 κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας δεν έχει δοκιμαστεί επαρκώς, ενώ η αποθήκευση στην ενδοχώρα βρίσκεται ακόμη σε σχετικά πρώιμο στάδιο. Οι γεωλόγοι και οι ναυπηγοί των υπεράκτιων εξεδρών υποστηρίζουν ότι ένας κίνδυνος που συνδέεται με την αποθήκευση είναι ότι οι σφραγίδες στα εξαντλημένα πηγάδια μπορεί να διαβρωθούν με την πάροδο του χρόνου και το CO2 να διαφύγει.

Τα πηγάδια σφραγίζονται με ένα μείγμα σκυροδέματος και άμμου που στεγνώνει γρήγορα. Αν υπάρξει διαρροή στην ξηρά, το αέριο θα μπορούσε να καταλήξει πίσω στην ατμόσφαιρα, αλλά δεν υπάρχει τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με τι θα συμβεί αν διαφύγει στο νερό, υπογραμμίζει ο Φώτης Παγουλάτος, ναυπηγός μηχανικός στην Αθήνα. «Η συγκλίνουσα άποψη προς το παρόν είναι ότι ο κίνδυνος ρύπανσης στη θάλασσα από τη διαρροή CO2 είναι χαμηλός. Η ακούσια διαρροή κατά την υποβρύχια άντληση του CO2 σε πηγάδια ή σπήλαια μέσω αγωγών αποτελεί επίσης ανησυχία» λέει. Στην περίπτωση αυτή, το υγροποιημένο αέριο θα μπορούσε ενδεχομένως να φτάσει στην επιφάνεια του νερού και να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα στα πληρώματα.

Οι καθηγητές

Οι διαρροές CO2 μπορούν να σχηματίσουν πίδακες που αναδύονται μέσω του νερού στην επιφάνεια, σύμφωνα με τους Γιώργο Δημόπουλο και Χρήστο Παπαδόπουλο, δύο καθηγητές Ναυπηγικής Μηχανικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. «Αυτά τα νέφη μπορούν να επηρεάσουν τη θαλάσσια ζωή, ανάλογα με τη συγκέντρωση και τη σύνθεσή τους. Οι υψηλές συγκεντρώσεις CO2 μπορούν να εκτοπίσουν το οξυγόνο στο νερό, το οποίο μπορεί να είναι επιβλαβές ή θανατηφόρο για τα ψάρια και άλλους οργανισμούς» ανέφεραν σε ένα email. Οι καθηγητές πρόσθεσαν επίσης ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, η έγχυση υγροποιημένων ρευστών σε βαθείς γεωλογικούς σχηματισμούς μπορεί να προκαλέσει σεισμούς. Ο κίνδυνος των επαγόμενων σεισμών από τις εγχύσεις CO2 εξακολουθεί να αξιολογείται, αλλά οι δονήσεις είναι πιο πιθανό να συμβούν σε χερσαίους χώρους αποθήκευσης παρά σε υποθαλάσσιους, σημείωσαν.

Σύμφωνα με τον κ. Καλογηράτο, CEO της Capital Product Partners, δεν έχουν τεθεί ερωτήματα σχετικά με ζητήματα ασφάλειας από δυνητικούς πελάτες.

Αν και δεν έχουν υπογραφεί συμβάσεις, ο κ. Καλογηράτος σημειώνει ότι η Capital Product Partners βρίσκεται σε συζητήσεις με έναν αριθμό ευρωπαϊκών εταιρειών που έχουν σημαντικές εκπομπές ρύπων, καθώς και με μεγάλες ενεργειακές εταιρείες στην Ιαπωνία και στη Νότια Κορέα. Η ιαπωνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε πρόσφατα να δεσμεύσει 13 εκατομμύρια μετρικούς τόνους CO2 ετησίως μέχρι το 2030, χρησιμοποιώντας τοπική και διασυνοριακή αποθήκευση.