Για έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό δυτικών εταιρειών τεχνολογίας το «Οτιδήποτε εκτός Κίνας» είναι τώρα η κυρίαρχη τάση.  Τα προηγούμενα χρόνια, πολλές πολυεθνικές αποφάσισαν ότι είχαν εξαρτηθεί υπερβολικά από κινέζους προμηθευτές, γεγονός που τις ώθησε να υιοθετήσουν μια στρατηγική που αποκλήθηκε «China Plus 1», δηλαδή να αναζητήσουν και προμηθευτές από άλλες χώρες πλέον των κινεζικών εταιρειών.

Τώρα που η ένταση ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ αυξάνεται ξανά, πολλές τεχνολογικές επιχειρήσεις επιταχύνουν τις κινήσεις τους για μεταφορά της παραγωγής εκτός Κίνας και αναζητούν προμηθευτές αλλού, κάτι που φανερώνει ότι εντείνεται διεθνώς ο διχασμός του κλάδου της τεχνολογίας ανάμεσα στις δύο δυνάμεις.

«Ολοι προσπαθούν να βρουν μια εναλλακτική αντί της Κίνας» λέει ο Γουόνγκ Σιου Χάι, επικεφαλής της Ενωσης Κατασκευαστών Ημιαγωγών στη Μαλαισία, μια χώρα που αποτελεί προορισμό για πολλές τεχνολογικές εταιρείες που φεύγουν από την Κίνα.

Αποχωρήσεις

«Οι επιχειρήσεις επανασχεδιάζουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες. Τέλος η στρατηγική «just in time» (πάνω στην ώρα). Κάποιοι ονομάζουν τη νέα στρατηγική «just in case» (για καλό και για κακό)».

Η τάση αυτή δίνει ευκαιρία σε χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής να ανέλθουν στην αλυσίδα της αξίας. Σπρώχνει επίσης τους κινέζους προμηθευτές να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και εκτός συνόρων με ταχύτερο ρυθμό, καθώς αρκετοί από αυτούς φτιάχνουν εργοστάσια στο εξωτερικό κατόπιν αιτήματος δυτικών πελατών τους.

Σε αντίθεση με το πρώτο κύμα διαφοροποίησης, όταν οι εταιρείες μετέφεραν μόνο τη διαδικασία της συναρμολόγησης των προϊόντων εκτός Κίνας, η τρέχουσα φάση περιλαμβάνει, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της S&P, και μετακίνηση εργοστασίων κατασκευής εξαρτημάτων, όπως αισθητήρες, τυπωμένες πλακέτες κυκλωμάτων και ηλεκτρονικά ισχύος.

Τέτοιες κινήσεις όμως σημαίνουν μεγάλες προκαταβολικές επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και εξαρτήματα, και αυτό καθιστά τη μεταφορά των εφοδιαστικών αλυσίδων εκτός Κίνας πολύ πιο μόνιμη, σημειώνουν οι αναλυτές της S&P.

Τα δρακόντεια κινεζικά λοκντάουν επί COVID-19, τα οποία προκάλεσαν εμπλοκές στην παραγωγή των πάντων, από iPhone έως αυτοκίνητα, πυροδότησαν μια μεγάλη έξοδο των δυτικών εταιρειών από την Κίνα προς χώρες όπως το Βιετνάμ και η Ινδία.

Aύξηση πιέσεων

Από τότε η μάχη ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα για το ποιος κρατά τα κλειδιά των σημαντικότερων τεχνολογιών του μέλλοντος επιτάχυνε τη μετακίνηση. Τα στελέχη των εταιρειών τεχνολογίας αναμένουν τώρα ότι η επιστροφή του προέδρου Τραμπ θα αυξήσει την πίεση για να απαγκιστρωθούν από την Κίνα. Ο Τραμπ επέβαλε πρόσφατα δασμούς 10% σε όλες τις κινεζικές εισαγωγές στις ΗΠΑ, ενώ απείλησε με ακόμη υψηλότερα τέλη.

Η τάση «Οτιδήποτε εκτός Κίνας» είναι ιδιαίτερα έντονη σε προϊόντα που σχετίζονται με τους ημιαγωγούς, το αντικείμενο που βρίσκεται στο επίκεντρο των σινοαμερικανικών τριβών. Κατά τα τελευταία δύο χρόνια, η Ουάσιγκτον περιόρισε την πρόσβαση της Κίνας στα τσιπ και στον εξοπλισμό πιο προηγμένης τεχνολογίας, ενώ η Κίνα κατέβαλε σκληρές προσπάθειες για να αναπτύξει δικές της εγχώριες εναλλακτικές όσον αφορά την παραγωγή τσιπ.

Προηγουμένως η Κίνα ήταν ένας από τους μεγαλύτερους κόμβους παγκόσμιας παραγωγής server. Από τότε όμως που οι ΗΠΑ απαγόρευσαν την εξαγωγή στην Κίνα των τσιπ που είναι απαραίτητα για την τεχνητή νοημοσύνη, τον Οκτώβριο του 2022, οι server τεχνητής νοημοσύνης συναρμολογούνται όλο και συχνότερα σε χώρες όπως το Μεξικό και η Μαλαισία.

Ο νόμος US Chips Act προβλέπει επιχορηγήσεις συνολικού ύψους 53 δισ. δολαρίων ως κίνητρο προς τις εταιρείες ώστε να επενδύσουν στην παραγωγή τσιπ εντός των ΗΠΑ. Η πράξη απαγορεύει στις επιχορηγούμενες εταιρείες να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους για κατασκευή ημιαγωγών στην Κίνα για 10 χρόνια.

Οι κατασκευαστές εργαλείων για τσιπ και οι προμηθευτές τους μειώνουν επίσης την εξάρτησή τους από την Κίνα. Οι εταιρείες Applied Materials και Lam Research βγάζουν τις κινεζικές εταιρείες από τις άμεσες αλυσίδες εφοδιασμού τους, ωθούμενες από την πίεση της αμερικανικής κυβέρνησης, όπως ανέφερε δημοσίευμα της «WSJ» τον Νοέμβριο.

Η Advanced Energy Industries, η οποία κατασκευάζει τροφοδοτικά και άλλα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ημιαγωγών, ανέφερε τον τελευταίο μήνα ότι η εταιρεία θα κλείσει το τρίτο και τελευταίο της εργοστάσιο στην Κίνα έως τον Ιούλιο. Τα τελευταία δύο χρόνια, η εταιρεία, που έχει έδρα στο Ντένβερ, μεταφέρει την παραγωγή της από την Κίνα στις Φιλιππίνες και το Μεξικό, ανέφερε ο CEO της, Stephen Kelley.

«Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι οι πελάτες μας δεν θέλουν να κατασκευάζουμε τα προϊόντα στην Κίνα» ανέφερε. Εκπρόσωπος της εταιρείας είπε ακόμη ότι η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος ενός σχεδίου για κλείσιμο μονάδων που υπολειτουργούν και βελτίωση των περιθωρίων κέρδους.

Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση παραγωγής καταναλωτικών ειδών, από smartphone ως laptop.

Το εργατικό κόστος

Στην ετήσια δημοσκόπηση που πραγματοποιεί το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο Κίνας, το 30% των 360 και πλέον επιχειρήσεων που απάντησαν ανέφεραν ότι έχουν αρχίσει να μεταφέρουν τις κατασκευαστικές τους δραστηριότητες σε άλλα μέρη ή ότι σκέφτονται να το κάνουν. Περίπου το ένα τέταρτο των τεχνολογικών εταιρειών και των εταιρειών έρευνας και ανάπτυξης είπαν ότι έχουν ήδη ξεκινήσει να μετακινούν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους εκτός Κίνας.

Η Νοτιοανατολική Ασία, όπου το εργατικό και ενεργειακό κόστος δεν διαφέρει πολύ σε σύγκριση με την Κίνα, είναι σε φάση ραγδαίας ανάπτυξης, καθώς οι δυτικές εταιρείες τεχνολογίας μεταφέρουν εκεί την παραγωγή και τη συναρμολόγηση των πιο προηγμένων τσιπ, server τεχνητής νοημοσύνης και καταναλωτικών ειδών. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Νοτιοανατολική Ασία έφτασαν τα 230 δισ. δολάρια το 2023, έναντι 155 δισ. δολαρίων το 2018, σύμφωνα με στοιχεία από τον διακρατικό οργανισμό της ευρύτερης περιοχής, την ASEAN (Σύνδεσμος Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας).

Υπολογιστές

Οι κατασκευαστές τσιπ, Intel, Infineon Technologies και Micron Technology έχουν ρίξει δισεκατομμύρια σε εγκαταστάσεις στη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη. Τα προηγούμενα τρία χρόνια, η κατασκευάστρια laptop, HP με έδρα το Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας, πρόσθεσε μονάδες παραγωγής στην Ταϊλάνδη για να συναρμολογούνται εκεί φορητοί υπολογιστές της.

Εργοστάσια στην επαρχία Πενάνγκ της Μαλαισίας παράγουν τώρα AI server τελευταίας τεχνολογίας.

Αυτό οδήγησε τις μαλαισιανές εξαγωγές ημιαγωγών, υπολογιστών και άλλων ηλεκτρονικών προϊόντων στο επίπεδο-ρεκόρ των 137 δισ. δολ. το 2024, καταγράφοντας μεγάλη άνοδο στα προϊόντα που εξάγονται προς τις ΗΠΑ.

Μέχρι το 2023 η Κίνα παρήγαγε σχεδόν το σύνολο των φορητών υπολογιστών παγκοσμίως. Φέτος, η εταιρεία ερευνών TrendForce εκτιμά ότι το μερίδιο της χώρας στην παγκόσμια παραγωγή θα πέσει στο 80%, την ίδια ώρα που η Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ παράγουν ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό laptop.

Φοροαπαλλαγές

Οι ταϊλανδέζικες εξαγωγές laptop σχεδόν οκταπλασιάστηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το Βιετνάμ, αναμφισβήτητα ο μεγαλύτερος ωφελημένος της περιοχής από τις μετακινήσεις αλυσίδων εφοδιασμού εκτός Κίνας, επιδιώκει επίσης να προσελκύσει επενδύσεις από τον κλάδο των ημιαγωγών.

Σε ένα forum για τους ημιαγωγούς που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στην πρωτεύουσα της χώρας, το Ανόι, εκατοντάδες παρευρισκόμενοι και στελέχη ορισμένων από τις μεγαλύτερες εταιρείες ημιαγωγών στον κόσμο συγκεντρώθηκαν σε ένα συνεδριακό κέντρο για να ακούσουν υψηλόβαθμους βιετναμέζους αξιωματούχους να πλασάρουν τη χώρα τους ως εταίρο με τον οποίο αξίζει να συνεργάζεται κάποιος. Η κυβέρνηση έχει προτείνει φοροαπαλλαγές και έχει θέσει στόχο να εκπαιδεύσει 50.000 μηχανικούς προς υποστήριξη του συγκεκριμένου κλάδου. Τον Δεκέμβριο ο γίγαντας των τσιπ τεχνητής νοημοσύνης, η Nvidia, ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στο άνοιγμα κέντρου έρευνας και ανάπτυξης στη χώρα.

Στο Βιετνάμ

Η Marvell Technology, με έδρα τη Σάντα Κλάρα της Καλιφόρνιας, σχεδιάζει τσιπ υψηλής τεχνολογίας τα οποία χρησιμοποιούνται στους κλάδους των αυτοκινήτων και του cloud computing. Η εταιρεία επιδιώκει να αξιοποιήσει τη δεξαμενή ταλέντου μηχανικών που υπάρχει στο Βιετνάμ, ανέφερε ο Κουάνγκ-Νταμ Λε, γενικός διευθυντής της μονάδας κατασκευής ημιαγωγών που λειτουργεί η εταιρεία στο Βιετνάμ. Το περασμένο έτος η Marvell αύξησε το εργατικό της δυναμικό στο Βιετνάμ από 300 σε σχεδόν 470 μηχανικούς, και τα επόμενα χρόνια αναμένει να αυξάνει το προσωπικό της εκεί με ετήσιο ρυθμό 20%, λέει ο Λε.

Αντιθέτως, τον Οκτώβριο η Marvell περιέκοψε προσωπικό στο κινεζικό της τμήμα έρευνας και ανάπτυξης, ως μέρος της αναδιάρθρωσης των ερευνητικών της δραστηριοτήτων διεθνώς. Στο μεταξύ, πολλές κινεζικές επιχειρήσεις μετακομίζουν εκτός συνόρων και ιδρύουν θυγατρικές και εργοστάσια έξω από την Κίνα, κατόπιν απαίτησης δυτικών πελατών.

Ο Marcel Wismer, CEO της Kemikon, υπεργολάβος κατασκευάστρια εξοπλισμού για τσιπ με έδρα την Πενάνγκ, εκτιμά ότι η απομάκρυνση από την Κίνα θα μπορούσε να σημάνει αύξηση του κόστους έως και 15% για τους προμηθευτές. Πιο μακροπρόθεσμα, η δημιουργία νέων γραμμών παραγωγής θα γίνει περισσότερο ακριβή και πιο ριψοκίνδυνη, λέει ο αναλυτής της IDC, Mario Morales.