ΠΕΚΙΝΟ. Αμερικανοί και κινέζοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν την Τρίτη στο Πεκίνο για να συζητήσουν τρόπους περιορισμού της ροής των χημικών ουσιών που τροφοδοτούν την αμερικανική κρίση της φαιντανύλης, συμβάλλοντας στην αναθέρμανση των διπλωματικών σχέσεων που άνοιξε τον δρόμο για διαπραγματεύσεις για τα πιο ευαίσθητα ζητήματα που χωρίζουν τις δύο χώρες.

Δύο μήνες αφότου ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν και ο κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ συμφώνησαν να αμβλύνουν τις εντάσεις σε μια κρίσιμη σύνοδο κορυφής έξω από το Σαν Φρανσίσκο, αξιωματούχοι χαμηλότερου επιπέδου και από τις δύο πλευρές ανέλαβαν να διερευνήσουν σε βάθος κάποιες από τις μικρότερες λεπτομέρειες στις σχέσεις των δύο χωρών. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την αναβίωση της διαπροσωπικού τύπου διπλωματίας που κάποτε αποτελούσε σταθερό στοιχείο της διαχείρισης των σινοαμερικανικών σχέσεων, η οποία όμως είχε σχεδόν εκλείψει τα τελευταία χρόνια, καθώς οι μεταξύ τους σχέσεις κατέρρεαν.

Στον κρατικό ξενώνα Ντιαογιουτάι, στο Πεκίνο την Τρίτη, ο Γουάνγκ Σιαοχόνγκ, υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας της Κίνας, εξήρε την «υψηλή αποτελεσματικότητα» της συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, που ξεκίνησε μετά τη σύνοδο κορυφής στο Σαν Φρανσίσκο.

«Η συνεργασία μας δείχνει για άλλη μια φορά ότι οι σχέσεις Κίνας – ΗΠΑ κερδίζουν από τη συνεργασία και χάνουν από την αντιπαράθεση» δήλωσε ο Γουάνγκ την πρώτη από τις δύο ημέρες των συναντήσεων.

Η Τζαν Ντάσκαλ, αναπληρώτρια βοηθός του αμερικανού προέδρου και αναπληρώτρια σύμβουλος Εσωτερικής Ασφάλειας, δήλωσε ότι ο Μπάιντεν έστειλε την αντιπροσωπεία της στο Πεκίνο «για να υπογραμμίσει τη σημασία αυτού του ζητήματος για τον αμερικανικό λαό».

Η βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς ο κόσμος έχει γίνει πιο επικίνδυνος. Ο πόλεμος στην Ουκρανία παρατείνεται, με ελάχιστες προοπτικές τερματισμού στο εγγύς μέλλον, ενώ στη Μέση Ανατολή αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις και εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν δεχθεί επιθέσεις από μαχητές που υποστηρίζονται από το Ιράν. Η Βόρεια Κορέα γίνεται όλο και πιο εχθρική προς τη Νότια Κορέα.

Οι εξελίξεις σε οποιαδήποτε από αυτές τις θερμές εστίες θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες προσέγγισης ΗΠΑ – Κίνας. Η Κίνα έχει ευθυγραμμιστεί με τη Ρωσία και δρα ως βασικός υποστηρικτής της Βόρειας Κορέας και του Ιράν – το οποίο αντισταθμίζει την υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ.

Ενα ζήτημα που προκρίνει η αμερικανική πλευρά στην προσέγγιση των δύο χωρών αφορά την κρίση των ναρκωτικών στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ζητά επειγόντως τη βοήθεια της Κίνας καλώντας τη να πάρει σκληρά μέτρα κατά των κινεζικών εταιρειών που πουλάνε στα μεξικανικά καρτέλ χημικά συστατικά, γνωστά και ως πρόδρομες ουσίες, για τη φαιντανύλη και άλλα ναρκωτικά. Η προσπάθεια αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια προεκλογική χρονιά, στην οποία είναι πολύ πιθανό η κρίση της φαιντανύλης να αναδειχθεί κεντρικό ζήτημα – μεταξύ άλλων και στις επίμαχες μεσοδυτικές Πολιτείες.

Σημάδι προόδου

Δεν αναμένεται να υπάρξει άμεση πρόοδος στο θέμα αυτό από την ομάδα εργασίας, ιδίως με φόντο τον εντεινόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των δύο πλευρών. Η Κίνα έχει δείξει απροθυμία να παράσχει στις ΗΠΑ ουσιαστική βοήθεια για να σταματήσει η ροή των πρόδρομων ουσιών, το οποίο αποτελεί πρόκληση ακόμα και για μια κυβέρνηση που θα ήταν αποφασισμένη να τη σταματήσει. Το Πεκίνο έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να κάνουν περισσότερα στο εσωτερικό τους για να ελέγξουν την κρίση των ναρκωτικών, αντί να χρησιμοποιούν την Κίνα ως αποδιοπομπαίο τράγο.

Ωστόσο, το γεγονός ότι οι δύο πλευρές συζητούν και πάλι σε βάθος για ένα θέμα μεγάλης σημασίας για τους Αμερικανούς προβάλλεται από την κυβέρνηση Μπάιντεν ως σημάδι προόδου.

Η Κίνα είχε παγώσει στο παρελθόν τη συνεργασία στον τομέα των ναρκωτικών μετά την επίσκεψη της τότε προέδρου της Βουλής, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊβάν τον Αύγουστο του 2022. Για να ξαναφέρει το Πεκίνο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση Μπάιντεν συμφώνησε να αποσύρει τις κυρώσεις κατά ενός εγκληματολογικού ινστιτούτου της κινεζικής αστυνομίας που κατηγορείται ότι παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των μουσουλμάνων Ουιγούρων στη Σιντζιάνγκ της Βορειοδυτικής Κίνας.

Προεξοφλώντας τις συνομιλίες αυτής της εβδομάδας για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, περιέγραψε την ομάδα εργασίας ως «μια πραγματικά κρίσιμη και καθοριστική στιγμή για την άμεση διπλωματία μας» στο θέμα της φαιντανύλης.

Δίαυλοι επικοινωνίας

Πέρα από την έναρξη των συνομιλιών για την καταπολέμηση των ναρκωτικών, η Κίνα και οι ΗΠΑ έχουν κάνει επίσης προοδευτικά βήματα για την αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των δύο χωρών, που είχε επίσης διακοπεί σε μεγάλο βαθμό μετά την επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν. Ο πτέραρχος Τσαρλς Μπράουν Τζούνιορ, αρχηγός του αμερικανικού Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας, πραγματοποίησε τηλεδιάσκεψη με τον κινέζο ομόλογό του, στρατηγό Λιου Ζενλί, τον Δεκέμβριο για να συζητήσουν θέματα όπως η Ταϊβάν και οι εντάσεις στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Κατά τη διάρκεια διήμερων συναντήσεων στην Μπανγκόκ την περασμένη εβδομάδα, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν πίεσε τον κινέζο υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι να χρησιμοποιήσει την επιρροή της Κίνας στο Ιράν για να σταματήσουν οι επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα. Κινέζοι αξιωματούχοι είπαν στους Αμερικανούς ότι έχουν θέσει το ζήτημα στο Ιράν, αν και οι επιθέσεις συνεχίζονται.

Μετά τη συνάντηση Σάλιβαν – Γουάνγκ, οι ΗΠΑ ανέφεραν πρόοδο στην αποκατάσταση της επικοινωνίας σε στρατιωτικό επίπεδο, που περιλαμβάνει τον προγραμματισμό συνομιλιών μεταξύ υψηλόβαθμων στρατιωτικών αξιωματούχων τους επόμενους μήνες.

Οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι τέτοιοι δίαυλοι επικοινωνίας είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι οι παρεξηγήσεις ή τα ατυχήματα σε περιοχές όπου επιχειρούν κατά καιρούς οι δύο στρατοί σε κοντινή απόσταση δεν θα εξελιχθούν σε σύγκρουση. Μέχρι πρόσφατα, η Κίνα είχε αντισταθεί στις αμερικανικές εκκλήσεις για αναθέρμανση των στρατιωτικών δεσμών, προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι το Πεκίνο δεν πιστεύει πως πρέπει να συζητά με τις ΗΠΑ για χάρη της συζήτησης. Ωστόσο, φαίνεται να έχει υποχωρήσει εν μέρει από αυτή τη θέση μετά τη σύνοδο κορυφής Μπάιντεν – Σι.

Η καταπολέμηση των ναρκωτικών

Στο θέμα της καταπολέμησης των ναρκωτικών, ανώτεροι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν δήλωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι, μετά τη σύνοδο κορυφής του Νοεμβρίου, η ποσότητα των πρόδρομων χημικών ουσιών με προέλευση από την Κίνα που κατασχέθηκε σε αμερικανικά αεροδρόμια μειώθηκε.

Η αλλαγή αυτή φαίνεται να οφείλεται εν μέρει στην ανακοίνωση που εξέδωσε η κινεζική κυβέρνηση προς την εγχώρια χημική βιομηχανία τον Νοέμβριο, με την οποία προειδοποιούσε για ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες σε περίπτωση πώλησης χημικών ουσιών για την παραγωγή ναρκωτικών. Αμερικανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι βλέπουν επίσης πως η Κίνα έχει αποκλείσει ορισμένους γνωστούς προμηθευτές πρόδρομων ουσιών μετά τη σύνοδο κορυφής.

Μια πρόκληση για τις ΗΠΑ θα είναι να εξασφαλίσουν τη βοήθεια της Κίνας στον τομέα της καταπολέμησης των ναρκωτικών μακροπρόθεσμα. Επειδή η Κίνα δεν βιώνει ανάλογη κρίση, δεν συμμερίζεται την επείγουσα ανάγκη των ΗΠΑ να κυνηγήσουν τους εμπόρους πρόδρομων ουσιών. Και, όπως έδειξε το Πεκίνο μετά την επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν, είναι διατεθειμένο να αρνηθεί τη συνεργασία στο θέμα της φαιντανύλης, προκειμένου να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του προς τις ΗΠΑ για άλλα ζητήματα.

«Αυτός είναι ένας τομέας που δεν έχει ιδιαίτερα οφέλη για την Κίνα» δήλωσε ο Τσεν Ντινγκντίνγκ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζινάν της Κίνας. Αντίθετα, η Κίνα δείχνει πρόθυμη να βοηθήσει σε ορισμένα εσωτερικά ζητήματα των ΗΠΑ. Ισως αυτό «να διαλύσει εν μέρει τη δυσπιστία απέναντι στην Κίνα όσον αφορά την προθυμία της να συνεργαστεί» με τις ΗΠΑ, είπε.