Την επόμενη μέρα μετά τις εκλογές του περασμένου φθινοπώρου, το χρηματιστήριο εκτοξεύθηκε. Και γιατί να μην το έκανε; Οι επενδυτές υπέθεσαν ότι η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ θα ήταν όπως η πρώτη, δίνοντας έμφαση στις φορολογικές περικοπές, στην απορρύθμιση και στην οικονομική ανάπτυξη. Οι δασμοί θα έρχονταν αργότερα, μετά από μακροχρόνιες διαβουλεύσεις. Ο Τραμπ θα αντιμετώπιζε το χρηματιστήριο ως την άμεση βαθμολογία της διακυβέρνησής του.
Οι σύμβουλοί του ενίσχυσαν αυτή την εντύπωση. Λίγες ημέρες μετά την ημέρα των εκλογών, ο Σκοτ Μπέσεντ, νυν υπουργός Οικονομικών, εξήρε τη «σαφή αποδοχή των αγορών στο οικονομικό όραμα Τραμπ 2.0» σε άρθρο γνώμης στη «Wall Street Journal». Ο Τραμπ, έγραψε, θα «εξασφάλιζε ότι το εμπόριο θα ήταν ελεύθερο και δίκαιο». Τώρα γνωρίζουμε ότι οι επιχειρήσεις, οι επενδυτές και πολλοί από τους ίδιους τους συμβούλους του νέου προέδρου τον παρερμήνευσαν. Οι προτεραιότητές του δεν ήταν δικές τους.
Τις τελευταίες εβδομάδες, αγνόησε μια διόρθωση του χρηματιστηρίου και τις προειδοποιήσεις για πληθωρισμό και ασθενέστερη ανάπτυξη προκειμένου να επιτύχει έναν στόχο: δασμούς αρκετά υψηλούς ώστε να ανακατευθύνουν την παραγωγή εισαγόμενων αγαθών σε εγχώρια εργοστάσια, διαλύοντας αλυσίδες εφοδιασμού που είχαν δημιουργηθεί επί δεκαετίες.
Η ρητορική
Στη διαδικασία αυτή, η ρητορική του Τραμπ έγινε πιο σοβαρή και αμυντική. Ο πρόεδρος που υποσχέθηκε μια χρυσή εποχή από την ημέρα της ορκωμοσίας του, τώρα δεν αποκλείει την ύφεση. Ο πρόεδρος που κάποτε έγραφε συνεχώς στο Twitter για το χρηματιστήριο, τώρα προτείνει να το αγνοήσουμε.
Καλεί το κοινό να σκέφτεται μακροπρόθεσμα: «Αν κοιτάξετε την Κίνα, έχουν μια προοπτική 100 ετών» είπε σε συνέντευξή του που μεταδόθηκε στο Fox την περασμένη Κυριακή. Ο ίδιος ο Τραμπ είναι γνωστός όχι τόσο για μια 100ετή προοπτική, αλλά για το ότι ανακοινώνει πολιτικές αυθόρμητα και τις αλλάζει λίγες μέρες αργότερα. Θα μπορούσε να ανατρέψει τους τελευταίους του δασμούς ανά πάσα στιγμή ή να τους διπλασιάσει.
Ομως η κατεύθυνση είναι σαφής – και μια δυσάρεστη αφύπνιση για τον χρηματοοικονομικό κόσμο. Κανείς δεν πίστευε ότι ο Τραμπ είχε γίνει οπαδός του Μίλτον Φρίντμαν στα τέσσερα χρόνια εκτός εξουσίας. Ωστόσο, οι βασικοί σύμβουλοι είχαν περιορίσει τις πιο ριζοσπαστικές του παρορμήσεις στην πρώτη του θητεία. Πολλοί υπέθεσαν το ίδιο για τη νέα του, κυρίως συμβατική, οικονομική ομάδα: τον Μπέσεντ ως υπουργό Οικονομικών, τον Χάουαρντ Λάτνικ, στέλεχος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ως υπουργό Εμπορίου και τον Κέβιν Χάσετ ως διευθυντή του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου.
«Εργαλείο»
Εναν χρόνο πριν, ο Μπέσεντ είπε στους πελάτες του ότι «οι δασμοί είναι πληθωριστικοί» και ότι «το όπλο των δασμών θα είναι πάντα γεμάτο και στο τραπέζι, αλλά σπάνια θα χρησιμοποιείται». Τον Σεπτέμβριο, ο Λάτνικ περιέγραψε τους δασμούς ως «διαπραγματευτικό εργαλείο» για να πείσει άλλες χώρες να μειώσουν τους δικούς τους δασμούς και είπε ότι δεν θα επιβάλλονταν σε αγαθά που οι ΗΠΑ δεν παράγουν. Την Κυριακή, ο Χάσετ επέμεινε ότι οι ΗΠΑ είχαν «ξεκινήσει έναν πόλεμο κατά των ναρκωτικών, όχι έναν εμπορικό πόλεμο» εναντίον του Καναδά.
Ελάχιστος σεβασμός
Αλλά στη δεύτερη θητεία του, ο Τραμπ έχει δείξει ελάχιστο σεβασμό στους συμβούλους, στο Κογκρέσο ή οποιονδήποτε άλλο θεσμικό περιορισμό. Εχει χρησιμοποιήσει το «όπλο των δασμών» τόσο συχνά που οι νέοι δασμοί καλύπτουν ήδη εισαγωγές αξίας 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων, σύντομα 1,4 τρισεκατομμυρίων, σχεδόν τετραπλάσιοι από το σύνολο της πρώτης του θητείας, σύμφωνα με το Tax Foundation.
Δεν έχει εξαιρέσει αγαθά που οι ΗΠΑ δεν παράγουν. Δεν χρησιμοποιεί τους δασμούς για να μειώσει τους δασμούς άλλων, τουλάχιστον όχι ακόμα. Και σίγουρα φαίνεται ότι διεξάγει έναν εμπορικό πόλεμο με τον Καναδά για λόγους που δεν σχετίζονται με το επίσημο κίνητρο, τη φαιντανύλη: το εμπορικό του πλεόνασμα, τη μεταχείριση των αμερικανικών τραπεζών και γαλακτοκομικών προϊόντων, την επιμονή του να παραμείνει ξεχωριστή χώρα.
Ο κόσμος μπορεί να μην είναι προετοιμασμένος για τις 2 Απριλίου, όταν οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης θα αναφέρουν τη σκοπιμότητα της «αμοιβαιότητας». Αρχικά αυτό σήμαινε ότι οι δασμοί των ΗΠΑ θα ήταν ίσοι με αυτούς που επιβάλλουν άλλες χώρες, αυξάνοντας ή μειώνοντάς τους αναλόγως. Υποτίθεται ότι θα ήταν μια πιο ήπια εναλλακτική σε έναν καθολικό δασμό για όλους και για όλα. Αλλά ο Τραμπ ορίζει την αμοιβαιότητα ώστε να περιλαμβάνει οτιδήποτε θεωρεί αθέμιτο εμπορικό εμπόδιο, όπως οι φόροι προστιθέμενης αξίας. Πιθανότατα θα είναι άλλη μια πρόφαση για να αυξηθούν απλά οι δασμοί σημαντικά.
Απορρύθμιση
Εχοντας παρερμηνεύσει τον Τραμπ στο εμπόριο, θα έχουν δίκιο οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές για αυτόν στους φόρους και την απορρύθμιση; Πιθανώς, με την επιφύλαξη ότι και τα δύο θα αντανακλούν τις προτεραιότητες του Τραμπ, όχι τις δικές τους. Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο σχεδιάζουν να επεκτείνουν όλες τις φορολογικές περικοπές του 2017. Εξετάζουν επίσης την επαναφορά κάποιων ληγμένων φορολογικών διατάξεων για κεφαλαιουχικό εξοπλισμό και έρευνα. Ωστόσο, η απλή επέκταση ή επαναφορά των παλαιών φορολογικών περικοπών δεν είναι τόσο διεγερτική όσο η αρχική εισαγωγή τους.
Ως κοινότητα, οι επιχειρηματίες καλωσορίζουν την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία. Ως άτομα, πολλοί τη φοβούνται.
