Η ASML, έχοντας το μονοπώλιο στον τομέα των πλέον προηγμένων μηχανημάτων για την κατασκευή τσιπ παγκοσμίως, έχει εξελιχθεί σε αγαπημένη των επενδυτών αλλά και σε γεωπολιτικό πεδίο μάχης.

Οσο εντείνονται οι ανησυχίες της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τις φιλοδοξίες της Κίνας στη βιομηχανία των τσιπ τόσο αυξάνει η Κίνα τις αγορές εξοπλισμού για την κατασκευή τσιπ.

Οταν η ASML, η ολλανδική εταιρεία που κατασκευάζει τα πιο προηγμένα μηχανήματα λιθογραφίας στον κόσμο για την κατασκευή μικροτσίπ, ανακοινώσει τα αποτελέσματα του τέταρτου τριμήνου την επόμενη εβδομάδα, ένα από τα πιο εντυπωσιακά μεγέθη θα είναι το μερίδιο των πωλήσεων που πραγματοποίησε στην Κίνα. Το ποσοστό αυτό έφθασε το εκπληκτικό 46% το τρίτο τρίμηνο, από μόλις 8% τους πρώτους τρεις μήνες του έτους.

Ενας λόγος για την αύξηση αυτή ήταν η μείωση της ζήτησης στη Δύση, η οποία έδωσε στην ASML την ευκαιρία να ανταποκριθεί στις κινεζικές παραγγελίες. Αλλά ένας άλλος λόγος ήταν οι έλεγχοι των εξαγωγών. Ενώ στην εταιρεία δεν έχει επιτραπεί ποτέ να πουλήσει στην Κίνα τα πλέον εξελιγμένα μηχανήματα «ακραίου υπεριώδους» που κατασκευάζει, η Ολλανδία και η Ιαπωνία συμφώνησαν πέρυσι να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ και να απαγορεύσουν τις πωλήσεις στη χώρα ακόμη και λιγότερο προηγμένου εξοπλισμού. Οι κινέζοι κατασκευαστές τσιπ πιθανότατα έσπευσαν να προμηθευτούν εξοπλισμό πριν τεθούν σε ισχύ οι περιορισμοί αυτόν τον μήνα.

Eκτός περιορισμών

Παρά τις απαγορεύσεις, οι πωλήσεις της ASML στην Κίνα είναι πιθανόν να είναι μεγάλες εφέτος. Η εταιρεία δήλωσε ότι θα επηρεαστεί μόνο το 10% έως 15% των παραδόσεών της στη χώρα. Το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών της με τους κινέζους κατασκευαστές τσιπ αφορά ώριμες τεχνολογίες που είναι ακόμα εκτός περιορισμών. Για πιο προηγμένες εφαρμογές, η Κίνα θα μπορούσε πιθανώς να χρησιμοποιήσει αρκετές μηχανές παλαιότερης γενιάς για να επιτύχει παρόμοια αποτελέσματα με τις νεότερες που δεν μπορεί να αγοράσει, δίνοντας ενδεχομένως περαιτέρω ώθηση στις παραγγελίες.

Η Κίνα επενδύει επιθετικά σε νέους κλάδους όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και οι ανεμογεννήτριες που απαιτούν μεγάλο αριθμό ημιαγωγών. Η χώρα εξακολουθεί να προμηθεύεται τους περισσότερους από αυτούς από δυτικούς κατασκευαστές τσιπ: Εισάγει περισσότερα μικροτσίπ από ό,τι πετρέλαιο αυτόν τον καιρό. Αλλά το Πεκίνο στοχεύει στην αυτάρκεια, και οι ανησυχίες των ΗΠΑ για το ενδεχόμενο να φτάσει η Κίνα τη Δύση στην τεχνολογία των τσιπ έχουν απλώς επιταχύνει αυτή την προσπάθεια.

Οι εταιρείες που πωλούν τσιπ στην Κίνα αντικαθίστανται με αυξανόμενους ρυθμούς από τοπικές ομοειδείς εταιρείες. Οταν η UBS αποσυναρμολόγησε ένα δημοφιλές ηλεκτρικό όχημα της BYD, διαπιστώθηκε ότι το 36% των ημιαγωγών του συστήματος κίνησης προέρχονταν από εγχώριους προμηθευτές. Οι σημερινοί παγκόσμιοι ηγέτες στον κλάδο των τσιπ αυτοκινήτων – η γερμανική Infineon, η ελβετική STMicroelectronics και η αμερικανική onsemi – πιθανότατα θα πληγούν από την άνοδο της κινεζικής βιομηχανίας ηλεκτρικών οχημάτων.

Ωστόσο, η Κίνα δεν μπορεί να αντικαταστήσει εύκολα τις μηχανές για την κατασκευή τσιπ, με αποτέλεσμα να εξαρτάται από την ASML και ανταγωνιστές της όπως η Applied Materials. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι έλεγχοι των εξαγωγών είναι τόσο κρίσιμοι. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με την υπουργό Εμπορίου των ΗΠΑ Τζίνα Ραϊμόντο την περασμένη εβδομάδα, ο κινέζος υπουργός Εμπορίου Γουάνγκ Γουεντάο εξέφρασε «σοβαρές ανησυχίες» για τους αμερικανικούς περιορισμούς στις εξαγωγές εξοπλισμού λιθογραφίας από τρίτους στην Κίνα, σύμφωνα με το κινεζικό υπουργείο.

To επίπεδο ζήτησης

Παρόλο που τα μέτρα δεν δείχνουν να πλήττουν ιδιαίτερα την ASML, οι επενδυτές δεν μπορούν να χαλαρώσουν. Κατά πρώτον, το βασικό επίπεδο ζήτησης στην Κίνα είναι πλέον δύσκολο να υπολογισθεί. Ακόμη και αν η βιομηχανική στρατηγική της χώρας απαιτήσει μεγάλο αριθμό μηχανημάτων λιθογραφίας, όλοι υποθέτουν ότι έχει κάνει πλεονάζουσες παραγγελίες, ίσως για την περίπτωση που οι περιορισμοί αυστηροποιηθούν περαιτέρω. Αυτό εγείρει τον κίνδυνο μιας ξαφνικής ύφεσης.

Μακροπρόθεσμα, οι έλεγχοι των εξαγωγών θα αναγκάσουν την Κίνα να αναπτύξει το δικό της οικοσύστημα ημιαγωγών. Αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση, ιδίως όταν η χώρα δεν έχει πρόσβαση στις καθιερωμένες αλυσίδες εφοδιασμού στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ακόμη και αν η Κίνα καταφέρει μόνο να αντιγράψει παλαιότερα μηχανήματα λιθογραφίας, θα στερήσει μια σημαντική πηγή εσόδων από τους δυτικούς προμηθευτές.

Ούτε καν οι πιο προηγμένοι ανταγωνιστές της ASML δεν έχουν καταφέρει να αντιγράψουν τις συσκευές ακραίου υπεριώδους που κατασκευάζει, δίνοντας στην ολλανδική εταιρεία το μονοπώλιο σε ένα από τα θεμέλια της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που η μετοχή της, με 33 φορές τα προβλεπόμενα κέρδη, διαπραγματεύεται με premium σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, που την καθιστά την πολυτιμότερη εταιρεία τεχνολογίας στην Ευρώπη.

Ωστόσο, η κυριαρχία στην αγορά που κάνει την ASML τόσο ελκυστική για τους επενδυτές την έχει φέρει επίσης στο επίκεντρο του πολέμου ΗΠΑ – Κίνας για τα τσιπ. Αυτή είναι μια ανεπιθύμητη εξέλιξη, παρόλο που έχει ενισχύσει τα οικονομικά της εταιρείας μέχρι στιγμής. Η αξία της ASML δεν επιτρέπει να γίνει γεωπολιτικό μπαλάκι.