Πολλοί πιστεύουν ότι η ιστορική φράση «Μην κοιτάς τι μπορεί να κάνει η χώρα σου για σένα, αλλά τι μπορείς να κάνεις εσύ για τη χώρα σου» ανήκει στον αμερικανό πρόεδρο Τζον Κένεντι. Λάθος! Μπορεί να την είπε ο Κένεντι, αλλά δεν ανήκει σε αυτόν. Ανήκει στον Τεντ Σόρενσεν, λογογράφο του τότε αμερικανού προέδρου. Οπως και η φράση που είπε επίσης ο Κένεντι το 1962 μπροστά από το Τείχος του Βερολίνου «Ολοι είμαστε Βερολινέζοι» ανήκει στον Σόρενσεν, ο οποίος του έγραφε όλες τις ομιλίες, ακόμη και τις δηλώσεις του προς τους δημοσιογράφους.
Γιατί όλοι γνωρίζουν τους ηγέτες, αλλά τους λογογράφους τους κανείς. Αυτή είναι η μοίρα τους και η φύση της άχαρης δουλειάς τους. Στις προγραμματικές δηλώσεις φάνηκε ωστόσο μια ιδιότυπη και αόρατη μάχη για την καλύτερη ομιλία ανάμεσα στους λογογράφους (speechwriters) των πολιτικών αρχηγών. Ο λογογράφος του Πρωθυπουργού είναι ο Γιάννης Βλαστάρης, ο οποίος από την Πανσπουδαστική και τη διεύθυνση της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» βρέθηκε στο Μαξίμου. Ο κ. Μητσοτάκης τον γνώρισε στην παρουσίαση του βιβλίου του «Λεξικό χωρίς γραβάτα» και από τότε είναι συνεχώς μαζί. Καμιά φορά «γραφιάς» και Πρωθυπουργός συναγωνίζονται στις ομιλίες και στις ατάκες, αφού και ο κ. Μητσοτάκης πάντα βάζει μια πινελιά στα κείμενα. Ισως η διαδρομή του Βλαστάρη να είναι και μια εξήγηση για την πιο προωθημένη προχθεσινή στροφή προς το Κέντρο του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ο Αλέξης Τσίπρας όσο ήταν αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ είχε λογογράφο που προερχόταν από τη Νεολαία του κόμματος, τον Δημήτρη Καραμάνη. Ο Καραμάνης όμως ετοίμαζε ένα σχέδιο ομιλίας και ο κ. Τσίπρας έβαζε τα δικά του. Δηλαδή όταν ο Τσίπρας μιλούσε στη Βουλή και κοίταζε τα χειρόγραφα, τα διάβαζε από κείμενα του Καραμάνη, όταν όμως τα έλεγε απ’ έξω ήταν λόγια δικά του και οι πάντες καταλάβαιναν τη διαφορά. Ο πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος έκανε μόνον μια ομιλία αλλά δεν ζήτησε από το κόμμα λογογράφο, αν και ο Καραμάνης λέγεται πως προθυμοποιήθηκε να βοηθήσει. Και το ερώτημα παραμένει: Γράφει μόνος του τα κείμενα ή υπάρχει αόρατος λογογράφος;
Ο Νίκος Ανδρουλάκης έχει μαζί του έναν συνεργάτη του, δικηγόρο, από τον καιρό που βρισκόταν ακόμα στις Βρυξέλλες στο Ευρωκοινοβούλιο, τον Νίκο Παπάζογλου, ο οποίος μαζί με τη δημοσιογράφο Στεφανία Μουρελάτου είναι οι κύριοι λογογράφοι του. Ωστόσο στα κείμενα βοηθά και ο Χρήστος Πρωτόπαπας. Να σημειώσω ότι το ΠαΣοΚ διαθέτει έναν από τους πιο παλιούς λογογράφους, τον Κώστα Σκανδαλίδη, ο οποίος χρημάτισε (μαζί με Κ. Λαλιώτη, Νίκο Αθανασάκη, Γιώργο Γεννηματά και Τηλέμαχο Χυτήρη) λογογράφος του Ανδρέα Παπανδρέου, χωρίς όμως να έχει σήμερα σχέση με σύνταξη κειμένων του προέδρου.
***
Το Επιτελικό Κράτος ΙΙ δεν… βιάζεται
Το Επιτελικό Κράτος ήταν η εμβληματική «καραμέλα» της πρώτης τετραετίας Μητσοτάκη. Διαφημιζόταν με κάθε αφορμή από τους κυβερνητικούς, περιφρονούνταν συστηματικά από την αντιπολίτευση, σε κάποιες περιπτώσεις προφανώς λειτούργησε και απέδωσε, σε άλλες αποδείχθηκε ότι οδηγούσε σε απολύτως συγκεντρωτικά μοντέλα και σε ακύρωση των υπουργών, πολλοί από τους οποίους προσπάθησαν να το υπονομεύσουν.
Στην αρχή της δεύτερης τετραετίας είχε διαμηνυθεί ότι η πρώτη, εμβληματική πάλι, νομοθετική πρωτοβουλία θα ήταν η επικαιροποίηση του Επιτελικού Κράτους. Σε αυτήν θα περιλαμβάνονταν αλλαγές στον δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, στις διαδικασίες διορισμού γενικών γραμματέων, ένας νέος κώδικας διοικητικής διαδικασίας, κ.ά. Φαίνεται όμως ότι σε νομοθετικό επίπεδο πολλά από αυτά έγιναν με προχειρότητα και βιασύνη. Και με πρωτοβουλία και επιμονή της Νίκης Κεραμέως, ως αρμόδιας υπουργού Εσωτερικών, αποφασίστηκε το «Επιτελικό ΙΙ» να πάει πίσω, μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές και βλέπουμε.
Οπως μου λένε, το μόνο «ώριμο» κομμάτι του νομοσχεδίου ήταν ο νέος κώδικας διοικητικών διαδικασιών, που δεν αποκλείεται να έρθει ως αυτόνομο νομοσχέδιο μέσα στο καλοκαίρι. Κατά τα λοιπά, αυτό που μου ψιθύρισαν είναι: «Θα ήταν μεγάλο λάθος να βιαστούμε για αυτά τα θέματα». Το ερμηνεύω και ως «ας μην ανοίγουμε τώρα μέτωπο αντιδράσεων με τους δημοσίους υπαλλήλους, άσ’ το για αργότερα».
***
Συνοπτικές καταργήσεις
Μέσα στα πολλά που συνέβησαν και πέρασαν απαρατήρητα με τις αναδιαρθρώσεις των κυβερνητικών δομών, ήταν και μία εκ πρώτης όψεως ανεξήγητη αλλαγή στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Οπως μαθαίνω, καταργήθηκε με συνοπτικές διαδικασίες η Γενική Γραμματεία ψηφιακής πολιτικής και απλούστευσης διαδικασιών, η οποία «έσπασε» σε δύο νέες γραμματείες, η μία στο Εσωτερικών και η άλλη στο Ψηφιακής. Ποιος ξέρει, ίσως να ολοκληρώθηκε το έργο τής απλούστευσης διαδικασιών στο Ελληνικό Δημόσιο και να μην το έχουμε καταλάβει.
***
Υπουργός-«μασέρ»
Τις πρώτες τριβές εντός των τειχών, μεταξύ υφισταμένων του, καλείται να λειάνει υπουργός, εν μέσω θέρους και εν όψει κρίσιμων νομοσχεδίων. Οι σχέσεις μεταξύ κάποιων κορυφαίων στελεχών του υπουργείου του περνούν κρίση με το «καλημέρα» και πρέπει να ξεπεραστούν το ταχύτερο δυνατόν.
***
Αποχωρήσεων συνέχεια
Ξηλώνεται όπως μαθαίνω σιγά-σιγά το επικοινωνιακό κουβάρι στον ΣΥΡΙΖΑ. Μετά την αθόρυβη, για πολλούς βιαστική, παραίτηση της Πόπης Τσαπανίδου το απόγευμα της Πέμπτης από τη θέση της εκπροσώπου Τύπου, θα υπάρξουν και άλλες αποχωρήσεις. Και λογικό καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε στη μετά Τσίπρα εποχή. Η κίνηση της κυρίας Τσαπανίδου, η οποία έμεινε στον ΣΥΡΙΖΑ (και πιστή στον κ. Τσίπρα) μόλις λίγους μήνες, ήταν αναμενόμενη μετά και την αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ να εκλέξει επιπλέον βουλευτή Επικρατείας. Υπήρξε έμαθα από ορισμένους διάθεση να εισηγηθούν στον καθηγητή του Χάρβαρντ Οθωνα Ηλιόπουλο να παραιτηθεί για το… καλό της κυρίας Τσαπανίδου, αλλά αυτό ουδέποτε του το μετέφερε κανείς. Η ίδια ήταν σε απόσταση από πολλά που γίνονταν στην Κουμουνδούρου, και αυτό ήταν σαφές για τους μυημένους εδώ και πάρα πολύ καιρό.
***
Ο ειδικός ρόλος του Π. Πικραμμένου
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης λίγο πριν από τις εκλογές της 21ης Μαΐου ζήτησε να συναντηθεί με τον τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Παναγιώτη Πικραμμένο: «Πες μου πού θέλεις να πας στην επερχόμενη κυβέρνηση;». Ο κ. Πικραμμένος ωστόσο είχε από καιρό αποφασίσει να μείνει εκτός κυβέρνησης, γιατί γνώριζε πολύ καλά ότι καλύτερα να φεύγεις στην ώρα που εσύ επιλέγεις και όχι οι άλλοι. Ο κ. Μητσοτάκης επέμενε, το ίδιο όμως και ο κ. Πικραμμένος. Τελικά η συζήτηση έληξε με τη φράση του Πρωθυπουργού: «Τάκη, να ξέρεις πως δεν πρόκειται να σε αφήσω έτσι». Ηρθε λοιπόν αυτή η ώρα. Ο Πρωθυπουργός πρότεινε στον Πικραμμένο να προχωρήσει σε προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Μαζί με τον Φίλιππο Σπυρόπουλο, υπηρεσιακό υπουργό Δικαιοσύνης, ο οποίος να σημειώσω ότι ακουγόταν το όνομά του για να παραμείνει στο υπουργείο. Οι προτάσεις των δύο θα πρέπει να παραδοθούν εγκαίρως, δηλαδή πριν από το τέλος του έτους. Τις οποίες εν συνεχεία θα διαχειριστεί ο γενικός εισηγητής της πλειοψηφίας. Αλλά, όπως μαθαίνω, ο Πρωθυπουργός στη συζήτηση που είχε με τον κ. Πικραμμένο δεν έμεινε μόνον στις προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος, του ζήτησε επιπλέον προτάσεις και για τη Δικαιοσύνη και κυρίως αυτό που ταλανίζει τη Θέμιδα, που δεν είναι άλλο από την ταχύτερη απονομή της.
***
Ως αρχηγός της αντιπολίτευσης θέλησε να εμφανισθεί ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ Νίκος Ανδρουλάκης κατά την πρώτη του ομιλία στο Κοινοβούλιο. Δεδομένου ότι ήταν η πρώτη του εμφάνιση στην αίθουσα της Ολομέλειας, φρόντισε να την επισκεφθεί πιο πριν, όταν ήταν άδεια, προφανώς για να εξοικοιωθεί με τον χώρο. Ο κρητικός πολιτικός δεν απέφυγε το άγχος του πρωτάρη, αλλά μίλησε για πολλά θέματα της πολιτικής επικαιρότητας. Παρ’ όλα αυτά η ομιλία του διήρκεσε λιγότερο από τα σαράντα λεπτά που προβλέπονται για τους πολιτικούς αρχηγούς από τον κανονισμό της Βουλής, καθώς μίλησε για περίπου 28 λεπτά.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν έκρυψε την ενόχλησή του όταν ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ αναφερόμενος στο θέμα των υποκλοπών απευθύνθηκε προς αυτόν τονίζοντας ότι δεν θα πρέπει να εμποδίσει το έργο των Ανεξάρτητων Αρχών που διερευνούν την υπόθεση. Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ βρήκε έναν τρόπο να αναφερθεί στη σχέση του με τον Πρωθυπουργό λέγοντας: «Και επειδή, κύριε Πρωθυπουργέ, σας άκουσα για μήνες να παραπονιέστε ότι δεν έχουμε συναντηθεί, ορίστε, συναντηθήκαμε επιτέλους. Και θα τα λέμε τακτικά στη Βουλή των Ελλήνων. Και να είστε βέβαιος γι’ αυτό».
