Ο Φώτης Μάρης είναι καθηγητής Υδραυλικών Εργων στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, στο οποίο είναι και πρύτανης. Συμβαίνει επίσης να είναι και πρόεδρος της Συνόδου των Πρυτάνεων. Φαίνεται όμως ότι οι γνώσεις του κ. Μάρη σχετικά με την οργάνωση του κράτους και των εξουσιών του είναι μάλλον ελλιπείς και ρηχές. Το λέω διότι, ακούγοντάς τον τις προάλλες σε ραδιοφωνική συνέντευξή του να εξηγεί πώς αντιμετωπίζουν τις καταλήψεις οι πρυτανικές αρχές των πανεπιστημίων της χώρας, ο κ. Μάρης χαρακτήρισε «ακραίο μέσο» την παρέμβαση της Αστυνομίας για τη λήξη των καταλήψεων. Με άλλα λόγια, εξίσωσε τους καταληψίες, που κάνουν του κεφαλιού τους εις βάρος των υπολοίπων, με την Αστυνομία, τον θεσμό που σε κάθε σύγχρονη κοινωνία έχει το μονοπώλιο της βίας για την αποκατάσταση της τάξης, εφόσον χρειάζεται.
Ακόμη χειρότερα, ο κ. Μάρης, στην ίδια συνέντευξη, εξισώνει τους φοιτητές του πανεπιστημίου με τους εξωγενείς παράγοντες που υποδαυλίζουν τις καταλήψεις. Συγκεκριμένα, προσδιορίζει τον ρόλο των πρυτανικών αρχών στην υπόθεση αυτή ως την προσπάθεια «να ισορροπήσουμε μεταξύ των φοιτητών μας και αυτών των ανθρώπων», όπου με τη περίφραση «αυτοί οι άνθρωποι» εννοεί εκείνους που δεν έχουν σχέση με το πανεπιστήμιο, αλλά ασκούν εξουσία μέσα σε αυτό και το χρησιμοποιούν για τους δικούς τους πολιτικούς σκοπούς. Το ερώτημα που τίθεται, επομένως, είναι σε ποιον ανήκει τελικά το πανεπιστήμιο: στην πανεπιστημιακή κοινότητα, της οποίας το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος είναι οι φοιτητές, ή σε «αυτούς τους ανθρώπους»; Κατά τον πρόεδρο των πρυτάνεων ανήκει εξίσου σε όλους. Ανήκει δηλαδή σε όποιον έχει άποψη για το πανεπιστήμιο, ανεξαρτήτως τού αν έχει και ρόλο σε αυτό ή όχι. Είναι ελεύθερο και ανοιχτό σε όλους, όπως περίπου ένα καφενείο, ενώ κάπου στη μέση στέκονται οι πρυτανικές αρχές και προσπαθούν να «ισορροπήσουν» τις αντικρουόμενες τάσεις. Με δύο λέξεις, κάνουν πολιτική.
Το 1917, ο μεγάλος γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ έδωσε μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου με τίτλο «Η επιστήμη ως επάγγελμα», στην οποία ανέπτυξε τη θέση ότι η πολιτική πρέπει να μένει έξω από τη δουλειά που γίνεται στα πανεπιστήμια. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα: «Να αφήσουμε τον καθηγητή εκείνον, που αισθάνεται ότι έχει χρέος να συμβουλεύει τους νεότερους και χαίρει της εμπιστοσύνης τους, να το δείξει αυτό στις προσωπικές σχέσεις του με τους φοιτητές, ατομικά. Και αν αισθάνεται ότι έχει το χρέος να παρέμβει στη σύγκρουση των κοσμοθεωριών και των κομματικών θέσεων, να το κάνει έξω από το πανεπιστήμιο, στην αγορά της ζωής, στον Τύπο, σε δημόσιες συγκεντρώσεις, σε συλλόγους ή όπου αλλού θέλει. Είναι πάρα πολύ εύκολο να επιδεικνύει το θάρρος των απόψεών του σε ανθρώπους οι οποίοι εκ της θέσεώς τους είναι υποχρεωμένοι να σιωπούν, παρότι μπορεί να σκέπτονται τα πράγματα διαφορετικά από εκείνον». Αντιλαμβάνομαι ότι ο Βέμπερ θα έφριττε αν άκουγε τις απόψεις του κ. Μάρη επί του θέματος.
Τα πανεπιστήμια της Γερμανίας όμως δεν έδωσαν την προσοχή που της άξιζε στην προειδοποίηση του Βέμπερ και το πλήρωσαν ακριβά. Οπως εξηγεί ο ιστορικός Νιλ Φέργκιουσον, στο άρθρο του με τίτλο «Η προδοσία των διανοουμένων», που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, η πολιτικοποίηση των γερμανικών πανεπιστημίων οδήγησε στην παρακμή τους. Στις πρώτες δύο δεκαετίες του περασμένου αιώνα, τα γερμανικά πανεπιστήμια ήταν τα κορυφαία του κόσμου. Στις θετικές επιστήμες, το μαρτυρεί ο κατάλογος των Νομπέλ, αλλά και στις κλασικές σπουδές δεν υπήρχε καθηγητής, π.χ., στο Κέιμπριτζ ή την Οξφόρδη, ο οποίος δεν είχε κάνει το διδακτορικό του στη Γερμανία. Η πτώση των γερμανικών ιδρυμάτων ξεκίνησε με την πολιτικοποίησή τους από την άκρα Δεξιά, που μάλιστα προηγήθηκε της ανόδου των Ναζί στην εξουσία. Κάτι ανάλογο προβλέπει ο διάσημος ιστορικός και για τα αμερικανικά πανεπιστήμια, που σήμερα ελέγχονται πλήρως από την ιδεολογία «woke». Ισως δεν έχει άδικο, αν προσέξουμε την κρίση στην οποία έχει περιέλθει το Χάρβαρντ, το πλουσιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου, με περιουσία που υπολογίζεται στο μισό τρισεκατομμύριο δολάρια.
Και εμείς; Εδώ σε εμάς η ζημιά έχει συντελεσθεί προ πολλού και το κακό έχει ριζώσει γερά. Η πολιτικοποίηση έχει πια ταυτιστεί με την ίδια την έννοια του πανεπιστημίου. Γι’ αυτό και επιχαίρουμε όταν τα πανεπιστήμιά μας καταφέρνουν να βρουν μια θέση στην πρώτη χιλιάδα της διεθνούς κατάταξης, εννοείται προς το τέλος της. Το θεωρούμε επίτευγμα και ίσως να είναι κιόλας, γιατί η κατάσταση θα μπορούσε εύκολα να ήταν χειρότερη…
Ο ρωσικός παράγων
Στην πρόσφατη ομιλία του στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο πρόεδρος της Κύπρου διαβεβαίωσε τους βουλευτές ότι οι χρυσές βίζες και η προνομιακή μεταχείριση των ρώσων ολιγαρχών ανήκουν οριστικά στο παρελθόν. Ηταν κατηγορηματικός ως προς αυτό και η στάση του εκτιμήθηκε στην Κύπρο, ακόμη και από τους αντιπάλους του. Επειτα από λίγες ημέρες, όμως, αποκαλύφθηκε ότι, την ώρα που ο πρόεδρος διατράνωνε την αλλαγή στάσης της Κύπρου, ο γενικός εισαγγελέας του κράτους διευκόλυνε ρώσο ολιγάρχη, που κατηγορείται για απάτη ύψους 113 εκατομμυρίων δολαρίων, αναστέλλοντας το διεθνές ένταλμα σύλληψης που είχε εκδοθεί εις βάρος του από το 2016. Μάλιστα, σύμφωνα με τον καταγγέλλοντα την υπόθεση, ο ολιγάρχης διατείνεται ότι «με 3 εκατομμύρια κανόνισε την υπόθεση». Συνεπώς, η Κύπρος παραμένει μαρτυρική και ο πρόεδρός της Τοσοδουλίδης…
