Το μόνο που μας διδάσκει η Ιστορία, λέει ο κορυφαίος ιστορικός Στίβεν Κότκιν, είναι ότι τίποτα δεν θα μείνει όπως είναι, τα πάντα θα αλλάξουν. Αν συμφωνήσουμε μαζί του, τότε το παράδοξο για κάθε πολιτικά συντηρητικό πολίτη (υπό την προϋπόθεση ότι μιλάμε για σκεπτόμενο ον και όχι για δίποδο κατοικίδιο) είναι κατά πόσο θα επιτρέψει την προσαρμογή των θεσμών που ο ίδιος προασπίζεται με τα αιτήματα των καιρών, προκειμένου αυτοί ακριβώς οι θεσμοί να διατηρηθούν στον χρόνο.
Σε αυτό το παράδοξο εντοπίζεται, νομίζω, η δυσκολία της στάσης να είσαι συντηρητικός και συγχρόνως σκεπτόμενος. Δεν έχεις κάποιο έτοιμο σχέδιο για να το ακολουθήσεις, όπως π.χ. ένας μαρξιστής που είναι πάντα ευτυχής στην τελεολογία της θεωρίας του. Πρέπει κάθε φορά να σταθμίσεις όσους παράγοντες μπορείς και να κρίνεις, χωρίς να είναι εξασφαλισμένο το αποτέλεσμα του συμβιβασμού με την πίεση της πραγματικότητας.
Δεν σημαίνει αυτό όμως ότι κάθε συντηρητικός πολιτευόμενος αναμετράται με το εγγενές παράδοξο της στάσης του. Ακόμη και αν δεχτούμε χαριστικά ότι όλοι οι πολιτευόμενοι του συγκεκριμένου χώρου είναι σκεπτόμενοι άνθρωποι, οι ψηφοφόροι τους δεν είναι. Οχι βεβαίως επειδή είναι η φύση της συντηρητικής ιδεολογίας τέτοια, αλλά επειδή έτσι είναι οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μας. Η σκέψη κουράζει και γι’ αυτό οι περισσότεροι την αποφεύγουν, όπως τη σωματική άσκηση. Υπάρχει λοιπόν πάντα η ευκολία της άρνησης στο ρίσκο της προσαρμογής, η ευκολία της κινδυνολογίας και του φόβου, η ευκολία δηλαδή της ακινησίας: να μην αλλάξει τίποτα, να μείνουν όλα τα ίδια. Με αυτή τη στάση απέναντι σε μια πραγματικότητα που μεταβάλλεται, δεν είναι βέβαιο ότι προστατεύεις ή πολύ περισσότερο ότι συντηρείς τις αξίες ή τους θεσμούς για τους οποίους κόπτεσαι. Εξασφαλίζεις όμως πελατεία και ακροατήριο από εκείνους που φοβίζεις.
Αυτή τη διαφορά στον τρόπο προσέγγισης της πραγματικότηταςΑ είχαμε την ευκαιρία να τη δούμε στη Βουλή ανάμεσα στον Κώστα Τασούλα και τον Αντώνη Σαμαρά, κατά την τελευταία ημέρα συζήτησης του νομοσχεδίου για τον πολιτικό γάμο των ομοφύλων. Η ομιλία του Προέδρου της Βουλής (παραπέμπω τους ενδιαφερομένους στο YouTube) ήταν ένα υπόδειγμα εφηρμοσμένης συντηρητικής σκέψης, ενώ του πρώην πρωθυπουργού ήταν μια αναμενόμενη Ιερεμιάδα και μάλιστα ανούσια. Ο Τασούλας παρουσίασε τη ρύθμιση που εισάγει ο νόμος ως επέκταση και ενδυνάμωση του θεσμού του γάμου, μέσω της προσαρμογής, ενώ ο Σαμαράς είχε στόχο να ερεθίσει τους φόβους των συντηρητικών.
Πολύ εύστοχα αναρωτήθηκε ο Πρόεδρος της Βουλής αν οι επικριτές του νομοσχεδίου τόσο λίγο εμπιστεύονται τον γάμο ως θεσμό για να πιστεύουν ότι απειλείται (ο κ. Σαμαράς πιστεύει ότι είναι βέβαιον ότι καταλύεται) επειδή τα ίδια δικαιώματα αναγνωρίζονται σε ζευγάρια του ιδίου φύλου. Να προσθέσω ότι ο γάμος άντεξε τη σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του 1960 και ό,τι επακολούθησε, σιγά μην καταργηθεί επειδή επιτρέπεται και σε ομοφύλους! Εδώ, ο γάμος άντεξε ως θεσμός ακόμη και στην αρχαία Σπάρτη της κλασικής περιόδου. Ο Σπαρτιάτης όταν παντρευόταν, για να σμίξει με τη σύζυγό του το πρώτο βράδυ του γάμου τους έπρεπε εκείνη να είναι κουρεμένη κοντά και ντυμένη σαν αγόρι. Τι μου λέτε μετά, λοιπόν, όταν ο γάμος έχει επιβιώσει ακόμη και από τη θεσμική παιδεραστία;
Από το γεγονός, πάντως, ότι η ομιλία του Προέδρου της Βουλής ήλθε ως απάντηση στην κινδυνολογία του πρώην πρωθυπουργού δεν λείπει η πινελιά της ειρωνείας. Και οι δύο άνδρες έχουν κοινή πολιτική καταγωγή, με αναφορές στον Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή (τον κανονικό). Ομως ούτε η πορεία του Αβέρωφ στην πολιτική ούτε πολύ περισσότερο εκείνη του Καραμανλή διδάσκουν την ακινησία. Αντιθέτως, αν κάτι μας λένε είναι ότι για να συντηρήσουμε τα πράγματα που αξίζουν, οφείλουμε να προσαρμοζόμαστε με τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα. Ο Τασούλας αυτό το καταλαβαίνει, ο Σαμαράς όχι ακόμη.
Ισως το θλιβερότερο όλων των άλλων στη στάση του Αντώνη Σαμαρά είναι ο ισχυρισμός του ότι το νομοσχέδιο «αγριεύει» τους Ελληνες, αντί να τους καταπραΰνει και έτσι τους οδηγεί σε αντισυστημικές ακραίες επιλογές, εκτός δημοκρατικού τόξου. Υπονοεί ότι εξάπτοντας τους φόβους του κόσμου, όπως κάνει εκείνος, οι ψηφοφόροι αυτοί παραμένουν στη ΝΔ; Μάλλον. Δεν θα είναι όμως η πρώτη φορά που αυταπατάται. Τα ίδια δεν έλεγε για την αντιμνημονιακή στάση του στην αρχή της γνωστής περιπέτειας; Δεν έλεγε ότι το έκανε για να μη στραφεί ο κόσμος στην αντισυστημική Αριστερά; Ε, λοιπόν, εκεί ακριβώς τον έστειλε και είναι το ίδιο που κάνει και τώρα.
Και νέα και βαρετή
Φυσικό ήταν να ξενερώσει η κατάσταση και να τελειώσει μια ώρα αρχύτερα η κινητοποίηση, μετά τη συγκλονιστική εμφάνιση του μπλοκ της Νέας Αριστεράς στο συλλαλητήριο.
Περίμεναν οι αγρότες να δουν την υψωμένη γροθιά της κυρίας Αχτσιόγλου και είδαν όλη την αμηχανία της ύπαρξης αυτών των ανθρώπων σε ένα σύνθημα: «Οι αγρότες έχουν δίκιο». Γραμμένο μάλιστα με γράμματα μικρού μεγέθους, που άφηναν τεράστια λευκά περιθώρια γύρω από τις τέσσερις λεξούλες και τόνιζαν, αντί να σκεπάζουν, το κενό της σκέψης. Λογικό δεν ήταν μετά από αυτό να αποκαρδιωθούν οι αγρότες; Δεν είναι καλός οιωνός, λένε, να πέφτεις πάνω σε μια νεκρική πομπή, γιατί αυτό ήταν η παρουσία της Νέας Αριστεράς στο συλλαλητήριο, που θα έπρεπε να λέγεται κανονικά Βαρετή και όχι Νέα Αριστερά…
