«Ενας κόσμος στον οποίο οι απολυταρχίες συνεργάζονται για να μείνουν στην εξουσία, συνεργάζονται για να προωθούν το σύστημά τους και συνεργάζονται για να βλάψουν τις δημοκρατίες, δεν είναι κάποια μακρινή δυστοπία. Αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε τώρα».
Και αυτό είναι το θέμα που πραγματεύεται η αμερικανίδα ιστορικός και δημοσιογράφος Αν Απλμπάουμ στο νέο βιβλίο της με τίτλο «Autocracy Inc.» (Απολυταρχία ΑΕ), το οποίο ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά σε περίπου δύο εβδομάδες (από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση Χριστίνας Θεοχάρη).
Και καλώς θα κυκλοφορήσει, γιατί είναι ένα βιβλίο πολύτιμο για όποιον προσπαθεί να ερμηνεύσει τον κόσμο στον οποίο ζούμε, ένα βιβλίο που σου ανοίγει τα μάτια στην αληθινή όψη της πραγματικότητας. Είναι επίσης ένα βιβλίο μικρό, πυκνογραμμένο και ευσύνοπτο, το οποίο διαβάζεται μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο.
Στις μόλις 176 σελίδες του (αφαιρουμένων των σημειώσεων και του ευρετηρίου) η Απλμπάουμ εξηγεί πώς οι ανά τον κόσμο δικτατορίες και ανελεύθερα καθεστώτα συνασπίζονται, πώς αλληλοϋποστηρίζονται και, κυρίως, πώς δρουν από κοινού για την υπονόμευση του δημοκρατικού κόσμου.
Το βιβλίο βασίζεται μεν και σε πρωτογενή έρευνα, κατά κύριο λόγο όμως συγκεντρώνει στοιχεία γνωστά από τη διεθνή ειδησεογραφία, τα οποία ίσως από μόνα τους το καθένα δεν σημαίνουν πολλά, συνδεδεμένα όμως σε ένα ενιαίο αφήγημα αποκτούν ένα νόημα βαθύτερο, από το οποίο προκύπτει το σχήμα και η λειτουργία αυτού που κάποτε ονομάζαμε «άξονα του κακού».
Ιδιαίτερα διαφωτιστικό είναι το κεφάλαιο στο οποίο η συγγραφέας περιγράφει τις μεθόδους με τις οποίες οι εχθροί της δημοκρατίας επιχειρούν να αλλάξουν το αφήγημα για τη μορφή του σύγχρονου κόσμου. Εξηγεί, λ.χ., πώς η γλώσσα του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποκαθίσταται από αντιλήψεις όπως «ο αμοιβαίος σεβασμός», η «πολυπολικότητα» ή το «win-win» στις διεθνείς σχέσεις, αλλά και πώς, τελικά, η εξουσία του νόμου (rule of law) δίνει τη θέση της στον νόμο της εξουσίας (rule by the law), όπως τον ορίζει κατά το συμφέρον του ο κάθε δικτάτορας.
Εξίσου ενδιαφέρον είναι το κεφάλαιο που πραγματεύεται τις μεθόδους με τις οποίες τα ανελεύθερα καθεστώτα εκμεταλλεύονται τη σύγχρονη τεχνολογία για να δυσφημούν και να υποσκάπτουν τους αντιπάλους τους, αλλά και πώς διεξάγουν εκστρατείες παραπληροφόρησης. «Τα απολυταρχικά καθεστώτα», γράφει, «έχουν τεράστιο κίνητρο να διασπείρουν την απελπισία και τον κυνισμό, όχι μόνο στις δικές τους χώρες αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο».
Οι δικτάτορες των καιρών μας διδάσκονται από τα λάθη του παρελθόντος και εκσυγχρονίζουν το αφήγημά τους. Ετσι, «δεν προσφέρουν στους πολίτες τους το όραμα της ουτοπίας (σ.σ.: όπως οι κομμουνιστικές δικτατορίες του 20ού αιώνα), ούτε ενδιαφέρονται να τους εμπνεύσουν για να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο. Τους διδάσκουν, αντιθέτως, να είναι κυνικοί και παθητικοί, επειδή δεν υπάρχει καλύτερος κόσμος».
Η αντίληψη που καλλιεργούν στο εσωτερικό τους είναι ότι «μπορεί το κράτος μας να είναι διεφθαρμένο, αλλά όλοι οι άλλοι είναι επίσης διεφθαρμένοι. Μπορεί να μη σας αρέσει ο ηγέτης μας, οι άλλοι όμως είναι χειρότεροι. Μπορεί να μη σας αρέσει η κοινωνία μας, τουλάχιστον όμως είμαστε ισχυροί, ενώ ο δημοκρατικός κόσμος είναι αδύναμος, εκφυλισμένος και πεθαίνει».
Η αξία του βιβλίου όμως έγκειται στην τόλμη της συγγραφέως να αναδεικνύει τις τεράστιες ευθύνες της Δύσης και του δημοκρατικού κόσμου, για τις διευκολύνσεις που παρέχουν στα απολυταρχικά καθεστώτα, προς χάριν του οικονομικού οφέλους. Χωρίς τους χρηματοοικονομικούς κανόνες που επιτρέπουν την αδιαφάνεια στις επενδύσεις, χωρίς τη συνεργασία τραπεζών, δικηγόρων και λογιστών, οι δικτάτορες δεν θα μπορούσαν να κρύβουν στη Δύση το προϊόν των κλεπτοκρατικών πρακτικών τους.
Η ισχύς της κλεπτοκρατίας αυτών των καθεστώτων βασίζεται στην ανοχή της Δύσης απέναντί τους. Για τον λόγο αυτόν, το βιβλίο καταλήγει με την πρόταση της συγγραφέως για περισσότερη διαφάνεια στις οικονομικές συναλλαγές, στην ιδιοκτησία των εταιρειών και στις αγορές ακινήτων, καθώς και στενότερη συνεργασία μεταξύ των δημοκρατικών χωρών, ώστε να περιοριστεί δραστικά η δυνατότητα των απολυταρχικών καθεστώτων να κρύβουν τα κλοπιμαία.
Και μη νομίζετε ότι ο κόσμος που περιγράφει η Απλμπάουμ δεν αγγίζει και εμάς. Στην κατηγορία των «υβριδικών δημοκρατιών», όπως ονομάζει η συγγραφέας τις χώρες που, παρότι ανήκουν στη Δύση, συνειδητά διευκολύνουν τη φυγάδευση κεφαλαίων από τις κλεπτοκρατίες, μπορούμε να αναγνωρίσουμε την Κύπρο, ενώ στον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία του Πούτιν χρησιμοποιεί τη Δικαιοσύνη για να εξοντώνει τους αντιπάλους της, αναγνωρίζουμε τη σκευωρία της Novartis.
Του τα σφυρίζουν
Κάποιος μέσα από το Μαξίμου «σφύριξε» στον Ευάγγελο Αντώναρο (πρώην κύκλος Καραμανλή και τώρα πια κύκλος Κασσελάκη) ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης σχεδιάζει να μεταπηδήσει στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Αυτό ισχυρίζεται ο κ. Αντώναρος και εγώ τον πιστεύω.
Οχι ότι πράγματι ο Πρωθυπουργός σκοπεύει να κατευθυνθεί προς το Προεδρικό – η ιδέα είναι τόσο ηλίθια που μόνο για γέλια είναι. Πιστεύω, όμως, ότι στ’ αλήθεια του το σφύριξαν, όπως λέει, μέσα από το Μαξίμου. Πώς; Να σας πω αμέσως.
Υποθέτω ότι κάποιοι μερακλήδες εκεί μέσα το διασκεδάζουν να δουλεύουν τον κ. Αντώναρο. Του μεταφέρουν λοιπόν κάτι τελείως γελοίο και απίθανο, εκείνος το χάφτει, σπεύδει ενθουσιασμένος να το δημοσιεύσει στα σόσιαλ και την επομένη οι άλλοι σπάνε πλάκα.
Δεν αποκλείω στην πλάκα εις βάρος του κ. Αντώναρου να μετέχει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Μπορεί να μην του φαίνεται, αλλά τον έχω ικανό…
***
Ωχ! Κάποιος του είπε ότι στο ΑΣΕΠ δίνουν εξετάσεις για υποψήφιοι πρωθυπουργοί και ο καημένος το πίστεψε…
