Στην όχι και τόσο βραχύβια συνύπαρξή τους, η Σελήνη έχει περιστραφεί γύρω από τη Γη σχεδόν 50 δισεκατομμύρια φορές. Στις περίπου 680 τελευταίες περιστροφές του φεγγαριού γύρω από τον πλανήτη μας, δηλαδή από τον Ιούλιο του 1969 και μετά, κάτι έχει αλλάξει. Διότι ήταν τέτοιες μέρες, 20 ή 21 Ιουλίου (ανάλογα με το πού βρισκόσουν στον πλανήτη), που ο άνθρωπος πάτησε για πρώτη φορά την επιφάνεια του φυσικού δορυφόρου της Γης.
Ηταν όντως «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο και ένα μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα» όπως είπε ο Νιλ Αρμστρονγκ προτού περπατήσει για πρώτη φορά σε ένα ουράνιο σώμα εκτός της Γης;
Η πρώτη φορά
Ομολογώ, όταν είχα πρωτακούσει την ατάκα του Αρμστρονγκ (όχι τη στιγμή που ειπώθηκε, δεν ήξερα και αγγλικά τότε), είχα εντυπωσιαστεί από την απλότητα και την ευστοχία της. Οντως ήταν ένα μικρό βήμα για τον ίδιο τον αμερικανό αστροναύτη, αλλά ταυτόχρονα σηματοδοτούσε και ένα νέο επίπεδο για τον άνθρωπο: την κατάκτηση νέων κόσμων, το πέρασμα από σύνορα που δεν είχε διασχίσει ποτέ. Μεγαλώνοντας, ωστόσο, το ασύλληπτο για την εποχή του τεχνολογικό επίτευγμα κάπως άρχισε να χάνει στα μάτια μου. Οχι, δεν έφταιγαν οι συνωμοσιολόγοι που σε ένα δικό τους μίνι επίτευγμα έπεισαν κάποιους ανθρώπους ότι η προσσελήνωση δεν συνέβη ποτέ (και πώς θα μπορούσε άλλωστε σε έναν επίπεδο κόσμο;).
Εφταιγε η συνειδητοποίηση ότι «το μεγάλο άλμα της ανθρωπότητας» ήταν στην πραγματικότητα ένα παιχνίδι για μεγάλα παιδιά με τρόπαιο μια νίκη εντυπώσεων ακριβώς στη (χρονική) μέση του Ψυχρού Πολέμου, αν τον τοποθετήσουμε ανάμεσα στο 1946 και το 1991. Ηταν η συνειδητοποίηση ότι Αμερικανοί και Σοβιετικοί ξόδεψαν τόσα χρήματα για να βρουν έναν τρόπο να ξεφύγουν από τη βαρύτητα αυτού του πλανήτη, που ξέχασαν τη βαρύτητα της ελευθερίας, της αξιοπρεπούς ζωής, της όποιας ενσυναίσθησης.
«Δεν θα φτάναμε ως εδώ αν επενδύαμε πόρους ώστε να δώσουμε στους μαύρους ίσες ευκαιρίες» θα ήταν, π.χ., μια πιο ειλικρινής ατάκα του Νιλ Αρμστρονγκ. Ισως λιγότερο πιασάρικη από αυτό που είπε τελικά, αλλά περισσότερο βάσιμη.
Θα σκεφτείτε – και δικαίως – ποιος ήρωας δεν έχει μελανά σημεία και ποια ιστορική στιγμή δεν έχει τις γκρίζες ζώνες της ή έστω τις παράλληλες αναγνώσεις της. Αυτό που θα κράταγα ωστόσο ως επιμύθιο από αυτή την ιστορία (και σίγουρα από την ασφαλή απόσταση των 55 χρόνων από το 1969) είναι η έννοια της προτεραιότητας. Σήμερα, στη θέση του ανταγωνισμού των διαστημικών προγραμμάτων διεξάγεται μια ανάλογη κούρσα πολλών δισ. για το ποιος θα φτιάξει την πιο έξυπνη μηχανή.
Και ενώ, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, δεν έχουν εξαλειφθεί παγκοσμίως ούτε οι επισιτιστικοί κίνδυνοι ούτε οι κάθε τύπου απειλές κατά της ελευθερίας που υπήρχαν το 1969, στην εξίσωση έχει προστεθεί και η κλιματική αλλαγή. Το σπίτι μας έχει πλημμυρίσει, το νερό έχει φτάσει μισό μέτρο από το ταβάνι και εμείς ασχολούμαστε να παραγγείλουμε online τον τελευταίο τύπο ηλεκτρικής σκούπας, ένα ρομποτάκι, τι άλλο;
Υπερβολές
Σίγουρα υπάρχει τρόπος να καθησυχάσουμε τον εαυτό μας. Μπορούμε να ζητήσουμε από το ChatGPT ή κάποιο ανάλογο πρόγραμμα να μας γράψει 10 λόγους για τους οποίους δεν κινδυνεύουμε από την αλλαγή του κλίματος ή να μας αναλύσει γιατί είναι υπερβολικές οι ανησυχίες για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Επειδή όμως, παρά τα όσα θαυματουργά συνέβησαν πριν από 55 χρόνια, δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να εποικίσουμε τη Σελήνη, καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υπάρχει πλαν(ήτης) Β και να ρίξουμε το βάρος μας στη σωστή κατεύθυνση. Γιατί όταν το βάρος δεν πέφτει στη σωστή κατεύθυνση, κατά κανόνα χάνουμε την ισορροπία μας…
