Δεν χρειάζεται να ασπάζεσαι τον χριστιανισμό για να εκτιμήσεις τον θρησκευτικό τουρισμό στην Ελλάδα. Στα ταξίδια μου εντός συνόρων, επιθυμώντας να αποφύγω τον πολύ κόσμο (αποτέλεσμα μιας ηλικίας που αυξάνεται, μιας αγοραφοβίας που μένει σταθερή και μιας μισανθρωπίας που μειώνεται, αλλά δεν τη βλέπω και να μηδενίζεται), βρίσκω πολλές φορές καταφύγιο σε κάποιο μοναστήρι. Επιτελώντας κατά κάποιον τρόπο κι εγώ την αρχική τους λειτουργία, που ήταν να αποτελούν τόπο διαφυγής από κάποιον πόλεμο, από κάποιον εικονομάχο, από κάποιον επικείμενο κακό γάμο – από κάτι επικίνδυνο για την υγεία, τέλος πάντων – ή απλώς από τα εγκόσμια.
Εμπειρία
Συχνά χτισμένα στην κορυφή κάποιου υψώματος, συνήθως μακριά από τις πολύβουες πόλεις (τι ειρωνεία, αλήθεια, που το Μοναστηράκι βρίσκεται στο απόλυτο κέντρο της Αθήνας!), τα μοναστήρια είναι μια ανεξάντλητη πηγή εμπειριών για τη δεκτική επισκέπτρια. Από μόνη της η συνομιλία με κάποιον μοναχό είναι μια αποκάλυψη. Σου δείχνει ότι μπορεί να υπάρχει μια άλλη ζωή, κάπως άχρονη, μακριά από το τίκι τίκι του υπολογιστή, μακριά από το συνεχές σκρολάρισμα στο κινητό με τον φόβο μήπως δεν έκανες like σε κάποιον φίλο ή μήπως έχασες τη δήλωση Πλεύρη που δικαιολογούσε τα συνθήματα κατά της Τουρκίας στην παρέλαση.
Τα μοναστήρια, ειδικά τα παλαιότερα, μοιάζουν επίσης να αποτελούν μοναδικές κιβωτούς βυζαντινής τέχνης. Ακόμη και στα μάτια των αδαών, τα ξυλόγλυπτα τέμπλα και οι αγιογραφίες κάνουν κάθε καθολικό μοναστηριού να μοιάζει με ένα μουσείο, που σε άλλο τόπο θα έδινες διψήφιο αριθμό ευρώ για να το επισκεφθείς. Αλλά και ο τρόπος που έχουν χτιστεί κάποια, σφηνωμένα σε βράχους ή σε απόκρημνες πλαγιές, σε κάνει ξαφνικά να πιστεύεις σε θαύματα (έστω αρχιτεκτονικά), ανεξαρτήτως του βαθμού της θρησκευτικής σου πίστης.
Αυτή ακριβώς η τοποθεσία τους είναι και το μεγαλύτερο δώρο τους στον επισκέπτη. Στην πλειονότητά τους τα μοναστήρια επιτρέπουν στους περαστικούς να απολαμβάνουν, μέσα στην καθαρή ατμόσφαιρα και τη γαλήνη, μια ανεμπόδιστη ματιά στο ανοιχτό πέλαγος, σε κάμπους ή σε κοιλάδες.
Αν έχεις στοιχειώδες επιχειρηματικό πνεύμα, δεν μπορείς να αποφύγεις τη σκέψη του πόσο επιτυχημένη επένδυση θα ήταν αν, σε αυτό το περιβάλλον και με αυτή τη θέα, χτιζόταν ένα ξενοδοχείο στη θέση της μονής. Ειδικά με τα ελληνικά νησιά να πνίγονται από κόσμο, ποιον δεν θα δελέαζε ένας εναλλακτικός παράδεισος;
Η στήλη, ας το πούμε κομψά, δεν μπορεί να κατηγορηθεί για θρησκευτικό φανατισμό, κατά κανόνα προτιμά την κοσμικότητα από τις υποσχέσεις για τον παλιό παράδεισο τον ορθόδοξο, τον πιο ψηλά από τον προαναφερθέντα. Κατ’ εξαίρεση όμως, εδώ θα προτιμήσει να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των μονών, έστω και από καθαρό ωφελιμισμό. Διότι φανταστείτε στα μέρη που υπάρχουν τώρα μοναστήρια να ξεφύτρωναν ξαφνικά τα γνωστά τουριστικά μεγαθήρια για να διεκδικήσουν το δικό τους κομμάτι από την πίτα της βαριάς βιομηχανίας μας. Καθιστώντας, δηλαδή, απροσπέλαστα – και συχνά αποκρουστικά – και νέα σημεία της ελληνικής επικράτειας. Οπότε, πιστοί και άπιστες, ας κάνουμε τον σταυρό μας που υπάρχουν ακόμη μοναστήρια όπως τα ξέρουμε, γιατί η εναλλακτική δεν ακούγεται και τόσο ευχάριστη…
Ανάσταση
Α, κι ένα τιπ για όσους θα εκδράμουν την περίοδο του Πάσχα που πλησιάζει πια με την ιλιγγιώδη ταχύτητα της μίας μέρας ανά εικοσιτετράωρο. Αν θέλετε να πάτε στην αναστάσιμη λειτουργία, προτείνω ανεπιφύλακτα κάποιο μοναστήρι στην περιοχή, όσο πιο δύσβατο τόσο το καλύτερο. Κατά κανόνα έχει λιγότερο κόσμο, περισσότερη κατάνυξη και θα γλιτώσετε και την κατάρα των βεγγαλικών και των πυροτεχνημάτων. Θα αργήσετε λίγα λεπτά να τη φάτε, αλλά θα είναι πιο νόστιμη η μαγειρίτσα, η οποία (επιπλέον τιπ) γίνεται εξαιρετική και με μανιτάρια αντί για εντόσθια.
