Πόσοι άραγε ειρηνιστές έχουν βρεθεί στην πρώτη γραμμή του μετώπου με τις σφαίρες να σφυρίζουν πάνω από τα κεφάλια τους και τις βόμβες να πέφτουν γύρω τους;
Πόσοι άνθρωποι, δηλαδή, εκεί που αναρωτιόνταν για τη ματαιότητα του πολέμου, είδαν τον πόλεμο να είναι βέβαιος για τη ματαιότητα της δικής τους ύπαρξης; Και ναι, είναι ένα είδος ειρωνείας ένας ειρηνιστής να πεθαίνει στο πεδίο της μάχης. Οπότε όλοι μπορούμε να φανταστούμε πόση ειρωνεία εμπεριέχεται στο γεγονός ότι ο Τζον Λένον δολοφονήθηκε σαν σήμερα πριν από 44 χρόνια εν καιρώ σχετικής ειρήνης στη Νέα Υόρκη (από έναν τύπο που δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομά του, επειδή βασικό κίνητρο της πράξης του ήταν «για να γίνει γνωστός»).
Καλούτσικος
Ο Βρετανός, που σύμφωνα με πληροφορίες πρέπει να ήταν και αρκετά καλός μουσικός, αποτέλεσε από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 έως τον θάνατό του το απόλυτο αντιπολεμικό σύμβολο. Με τη συμπαράσταση, βεβαίως, της Γιόκο Ονο, την οποία τα στερεότυπα της εποχής (και λίγο ως πολύ τα στερεότυπα όλων των εποχών) παρουσίαζαν περίπου ως «την κακιά μάγισσα που παρέσυρε το αγόρι μας μακριά από τη μουσική του και σε κάτι χαζοδιαμαρτυρίες σε κρεβάτια ξενοδοχείου και μέσα σε τσουβάλια».
Στο πλαίσιο των νοητικών πειραμάτων στα οποία αρέσκεται η στήλη, αναρωτιέμαι τι θα έλεγε σήμερα ο Τζον Λένον για όσα συμβαίνουν στον πλανήτη. Για τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, για την καταστροφή του περιβάλλοντος, ε, κάτι θα έλεγε και για την επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης… Θα ήταν άραγε στους δρόμους να διαδηλώνει υπέρ της ειρήνης ή θα ανέβαζε βιντεάκια στο TikTok για να προωθήσει «τον τελευταίο του δίσκο»;
Θα ύψωνε τη γροθιά του δίπλα στην Γκρέτα Τούνμπεργκ ή θα ήταν επίτιμος καλεσμένος στα συνέδρια του ΟΗΕ για το περιβάλλον νομιμοποιώντας την αδράνεια; Εντάξει, ας μην τα θεωρήσουμε δυο ενδεχόμενα με ίσες πιθανότητες, ας πιστώσουμε στον Τζον Λένον ότι μάλλον δεν θα έμενε με σταυρωμένα χέρια ούτε στη μία ούτε στην άλλη περίπτωση. Από την άλλη, ποιος ξέρει και ποιος μπορεί να ξέρει… Τα νοητικά πειράματα έχουν την αδυναμία ότι παράγουν αδιανόητα αποτελέσματα.
Σε κάθε περίπτωση, όλοι δυστυχώς ξέρουμε τον λόγο για τον οποίο ο Λένον δεν συμμετέχει σε αντιπολεμικές συγκεντρώσεις, αλλά δεν μπορώ να πω το ίδιο και για εμάς τους υπόλοιπους. Εντάξει, σίγουρα υπάρχει η πολιτικο-ιδεολογική πλευρά του πράγματος, με το καπέλωμα πολλών εκδηλώσεων από συγκεκριμένους χώρους, όπως σίγουρα υπάρχει και η απάθεια ή η ιδιώτευση (το γνωστό «μακριά από εμάς κι όπου θέλει ας είναι») αλλά θεωρώ ότι ένα σημαντικό κομμάτι οφείλεται και στην ψυχολογία.
Χωρίς να θέλω να τα αποδώσω όλα στην πανδημία, η παθητικότητα με την οποία δεχτήκαμε παράλογες απαγορεύσεις και ακατανόητους περιορισμούς, με τον (λογικό και κατανοητό) φόβο ενός φονικού ιού, έχει εγγραφεί στο θυμικό μας.
Φαντάσματα
Κυρίαρχο χαρακτηριστικό και στις δύο περιπτώσεις είναι η παραγωγή μιας συλλογικής απάθειας και πειθάρχησης στις εντολές που προκύπτει από κάποιου τύπου άγνοια. Τότε ήταν η άγνοια μπροστά σε έναν πρωτόγνωρο ιό. Τώρα η επίκληση των fake news που δεν μας επιτρέπει τάχα να έχουμε πλήρη και διαφανή γνώση.
Αλλά ακόμα και να είχαμε αυτή την πλήρη γνώση των λεπτομερειών τι θα άλλαζε στη μεγάλη εικόνα, πώς δηλαδή μπορεί να μένει ακέραια η συνείδηση ενός ειρηνιστή σε μια εμπόλεμη ζώνη ή σε έναν πλανήτη τόσο τελειωμένο που καταλήγει φάντασμα. Εκτός κι αν ισχύει και εδώ ότι ο καλός ειρηνιστής είναι ο νεκρός ειρηνιστής, ένα ακόμα φάντασμα, δηλαδή, που θα στοιχειώσει τους κληρονόμους του.
281 σελίδες περιλάμβανε ο φάκελος του Τζον Λένον στο FBI, στο πλαίσιο των ερευνών του Γραφείου για τις δραστηριότητές του κατά του πολέμου στο Βιετνάμ.
