Στο «Ταξίδι του Χανς Πφάαλ στη Σελήνη» ο Εντγκαρ Αλαν Πόε περιγράφει μια λίμνη όπου οι σκιές των δέντρων που έπεφταν πάνω της δεν έμεναν στην επιφάνεια, αλλά βυθίζονταν αργά και σταθερά μέσα της, εξηγώντας σύμφωνα με τον αφηγητή γιατί τα νερά της γίνονταν όλο και πιο μαύρα με το πέρασμα του χρόνου.
Ισως επειδή αυτό το διήγημα πρώιμης επιστημονικής φαντασίας του 1835 έπεσε στα χέρια μου σε μικρή ηλικία, το συγκεκριμένο σημείο του πάντα με εντυπωσίαζε. Με άγγιξε ο τρόπος με τον οποίο ο ανθρώπινος νους παρουσίασε μια κατάδυση στη μελαγχολία.
Με έναν τίτλο
Ενα κίνητρο για κατάδυση στη μελαγχολία, σχεδόν δύο αιώνες μετά, είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει φτάσει στο σημείο να διαφημίζει ότι μπορεί να δημιουργεί τις δικές της ανάλογες λογοτεχνικές εικόνες. Με ένα απλό γκουγκλάρισμα μπορείτε να βρείτε περισσότερες από δέκα εφαρμογές που υπόσχονται ότι μπορούν να γράψουν το βιβλίο σας. Σε μία (τουλάχιστον) από αυτές, αρκεί να αναφέρετε τον τίτλο του «έργου σας» και πόσα κεφάλαια θέλετε να περιέχει και έχετε άμεσο αποτέλεσμα: είστε έτοιμοι για τον εκδοτικό. Ανάλογα με την τιμιότητα της κάθε εφαρμογής, δεν λείπουν βέβαια και οι προειδοποιήσεις ότι χρειάζεται ανθρώπινη επιμέλεια, αλλά η ουσία είναι προφανής. Μπορείς με μια συνδρομή και με έναν… τίτλο να παραγάγεις κάτι ανάλογο με αυτό που κάποιος δημιούργησε με κόπο, έρευνα και θυσίες.
Αλλά η επιδίωξη του εύκολου κέρδους μοιάζει να σαμποτάρει ακόμη και τα πρωτότυπα δημιουργήματα. Σε γνωστή πλατφόρμα πώλησης βιβλίων, παράλληλα με τα «κανονικά», κυκλοφορούν με το ίδιο όνομα και οι… περιλήψεις τους, τις οποίες – όπως κατέδειξαν σχετικοί έλεγχοι – τις γράφουν προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης. Η ειρωνεία είναι ότι αυτό έγινε ευρέως γνωστό όταν εκδόθηκε η περίληψη ενός βιβλίου της Μέλανι Μίτσελ με τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη: Οδηγός για σκεπτόμενους ανθρώπους».
Και όπως συμβαίνει συχνά, το πρόβλημα δεν είναι μόνο το «πόσα βιβλία κυκλοφορούν που είναι γραμμένα από πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης», είναι και μόνο η ίδια η δυνατότητα κάτι που διαβάζεται να έχει παραχθεί από μία μηχανή με λογοτεχνικές ή επιστημονικές ανησυχίες. Διότι ακόμη και η (εύλογη) καχυποψία μπορεί να διώξει πραγματικούς αναγνώστες από πραγματικούς συγγραφείς. Και όσο ενισχύονται οι δυνατότητες των προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης στον συγκεκριμένο τομέα, τίποτα δεν σας εγγυάται ότι το τάδε ή το δείνα βιβλίο δεν είναι προϊόν τεχνητής νοημοσύνης. Πραγματικά δεν ξέρετε αν αυτό το κείμενο που διαβάζετε αυτή τη στιγμή προέκυψε, αφού έβαλα σε μια εφαρμογή τις παραμέτρους «κίνδυνοι για την ανάγνωση από την τεχνητή νοημοσύνη» και «500 λέξεις».
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν εδώ και χρόνια προειδοποιήσεις για την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης και στην παραγωγή βιβλίων και στην επεξεργασία πληροφορίας. Και από τη στιγμή που τους τελευταίους μήνες αυτές οι προειδοποιήσεις έχουν ενταθεί και έχουν πολλαπλασιαστεί, έχουμε κι εμείς έναν μικρό ρόλο να παίξουμε.
Προσοχή
Αφενός να είμαστε πιο προσεκτικοί και προσεκτικές σε ό,τι βιβλίο ή όποια πληροφορία καταναλώνουμε. Αφετέρου να ασκήσουμε ο καθένας την οποία πίεση μπορεί να ασκήσει ώστε να σταματήσει η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης ακόμη και στο πιο πνευματικό κομμάτι του ανθρώπου. Ας κρατήσουμε ένα βαθύτερο είναι μόνο για εμάς.
Και μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη σίγουρα να προσφέρει πράγματα (όπως π.χ. στην ιατρική ή – όπως διάβασα πρόσφατα – στο να βελτιώσει τη γεύση της μπίρας), ωστόσο καλό είναι ο άνθρωπος να σιγουρευτεί ότι κρατά γερά τα γκέμια της, ώστε να μη γίνουν οι ζωές μας σαν λίμνες που τα νερά τους γίνονται όλο και πιο μαύρα με το πέρασμα του χρόνου…
