«Μπαίνουν σε ένα μπαρ ένας βετζετέριαν, ένας άθεος κι ένας που κάνει TRX, και σε ένα τέταρτο το ξέρει όλο το μπαρ» λέει ένα ανέκδοτο της εποχής που – φαντάζομαι ότι – θέλει να θίξει ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν την τάση να υπερπροβάλλουν τις ιδιότητές τους.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο λόγος που «θα μάθει όλο το μπαρ» ότι κάποιος είναι βετζετέριαν είναι οι αποκρίσεις σε μια τέτοια δήλωση, η οποία γίνεται συνήθως για πρακτικούς λόγους, ώστε να εξηγήσει σε όσους δεν τον/την ξέρουν γιατί δεν μπορεί να φάει το ένα ή το άλλο πράγμα. Ωστόσο, αυτή η πληροφορία μοιάζει να ερεθίζει δυσανάλογα την κρεατοφαγική πλειοψηφία.
Παρότι δεν βρισκόμαστε πια στον 20ό αιώνα, όπου οι βετζετέριαν ήταν σπάνιοι και αντιμετωπίζονταν λίγο ως εξωτικά πτηνά, λίγο ως οι εκκεντρικοί της παρέας, είναι αμφίβολο ότι θα γλιτώσουν και στη σημερινή εποχή ένα μίνι μπαράζ διακριτικών ή λιγότερο διακριτικών ερωτήσεων, παρατηρήσεων και νουθεσιών.
«Δεν τρως κρέας; Δηλαδή, ούτε κοτοπουλάκι;», «Δεν σου λείπει να φας κανένα σουβλάκι;», «Ε, κι εμείς κρέας μόνο από τον κυρ Δημοσθένη τον χασάπη παίρνουμε, που τα φέρνει από το χωριό του», «Να προσέχεις, γιατί θα σου λείψουν οι πρωτεΐνες και η Β12». Κι όλα αυτά (και πολλά παρόμοια, που η έντασή τους εξαρτάται από τον βαθμό οικειότητας που αισθάνεται απέναντί σου ο συνομιλητής σου) συνοψίζονται ουσιαστικά στην απλή ερώτηση: «Και γιάντα δεν τρως κρέας;», όπως άκουσα να λέει σε μια φίλη ένας συμπαθέστατος κρητικός ταβερνιάρης. Μήπως όμως η σωστή ερώτηση θα ήταν η αντίστροφη; Εσύ γιάντα τρως κρέας;
Τα μεγάλα «αφού»
Αφού, από άποψη υγείας, ξέρεις ότι η κατανάλωση – ειδικά κόκκινου ή/και επεξεργασμένου – κρέατος αυξάνει τον κίνδυνο παθήσεων, ακόμα και καρκίνου. Αφού, από άποψη περιβάλλοντος, ξέρεις ότι το οικολογικό αποτύπωμα της εκτροφής ζώων, και μάλιστα σε έναν ήδη επιβαρυμένο πλανήτη, είναι τεράστιο. Αφού, από άποψη ηθικής, ακόμα κι όταν η εκτροφή δεν γίνεται σε απάνθρωπες συνθήκες, ξέρεις ότι στις περισσότερες περιπτώσεις κρεατοφαγίας τρως τη σάρκα ενός θηλαστικού, συνήθως νεαρότατης ηλικίας, που πολύ λίγο διαφέρει από σένα ή από το γατάκι και το σκυλάκι που με τόση τρυφερότητα θα χαϊδέψεις στο σπίτι ή στον δρόμο. Και φαντάζομαι ότι οι ειδικοί θα είχαν πολύ περισσότερα «αφού» να παραθέσουν…
Αξίζει πάντως και μία αναφορά στην «άλλη πλευρά». Υπάρχει η θεωρία ότι στα πρώιμα στάδια της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου έπαιξε η στροφή στην κρεατοφαγία, που ενίσχυσε την τροφοδοσία με ενέργεια του σημαντικότερου ανθρώπινου οργάνου (άσχετα αν δεν χρησιμοποιείται πάντα όπως πρέπει). Και το παράδοξο είναι ότι είναι αυτή ακριβώς η ανάπτυξη του εγκεφάλου που οδήγησε μεταξύ άλλων στην ποίηση, στην κατανόηση της φύσης, στην κατάκτηση της Σελήνης, έκανε τον άνθρωπο να σκεφτεί «μήπως δεν είναι και τόσο σωστό να τρώω πλάσματα με τα οποία μοιράζομαι πάνω από το 90% του DNA μου;».
Σε κάθε περίπτωση είναι σαφώς δύσκολο να ανατραπούν συνήθειες χιλιετιών ή να εγκαταλειφθούν ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας, όπως είναι η κτηνοτροφία. Από την άλλη, άλλες οικονομικές δραστηριότητες, το δουλεμπόριο π.χ., υπήρχαν (και κατ’ άλλους υπάρχουν ακόμη, βλέπε τράφικινγκ) στο μεγαλύτερο διάστημα της ανθρώπινης ύπαρξης στον πλανήτη. Ισως δεν πρέπει να κρίνουμε την ποιότητα μιας επιλογής από τη διαχρονικότητά της. Εξάλλου, μπορεί το 2124, αν δεν έχουμε χάσει οριστικά τη μάχη με τις μηχανές, την κλιματική κρίση και την ανθρώπινη απληστία, να βλέπουμε την κρεατοφαγία όπως αντιμετωπίζουμε σήμερα τον κανιβαλισμό ή – σε μια πιο ήπια θεώρηση – το κάπνισμα: σαν μια κακή συνήθεια που καλό είναι να ελαττώσουμε, αν δεν μπορούμε να την αφήσουμε οριστικά πίσω μας.
