Το πέλαγος των αυθαιρέτων στα νησιά του Αιγαίου – Γιατί καθυστερούν τα πρωτόκολλα κατεδάφισης

Δεν είναι μόνο η Μύκονος, ο παράδεισος των αυθαιρετούχων. Το Νησί των Ανέμων δεν αποτελεί παρά σταγόνα στον ωκεανό της αυθαιρεσίας σε Κρήτη, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και στα νησιά του υπόλοιπου Αιγαίου, όπου χτίζονται διαρκώς παράνομα κτίσματα εκεί που άλλοτε έσκαγε το κύμα.

Ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, beach bars, κέντρα διασκέδασης, εστιατόρια, «παλάτια» και χαμόσπιτα χτίζονται, νομιμοποιούνται, ή δεν νομιμοποιούνται, με σύμμαχο τον αργοκίνητο μηχανισμό ελέγχων και κατεδαφίσεων. Διόλου τυχαίο έτσι δεν είναι ότι πρωτόκολλα κατεδάφισης αυθαιρέτων «αραχνιάζουν» στις αρμόδιες υπηρεσίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας όπου παραμένουν στα συρτάρια ακόμα και… 30 χρόνια δίχως να εκτελεστούν.

Γιατί σταμάτησαν στην Κρήτη οι μπουλντόζες

Στην Κρήτη, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ξεκίνησε και πάλι την άνοιξη του 2022 το γκρέμισμα αυθαιρέτων, έπειτα από μία διετία  αναστολής των κατεδαφίσεων που επιβλήθηκε με σειρά υπουργικών αποφάσεων κατά τα πρώτα χρόνια της πανδημίας. Κι ενώ όλα έβαιναν καλώς, στα μέσα Ιανουαρίου, όταν η μπουλντόζα έφτασε στην Ελούντα οι κατεδαφίσεις «πάγωσαν», καθώς ιδιοκτήτες αυθαιρέτων προσέφυγαν δικαστικά, με αποτέλεσμα να ανασταλούν οι προγραμματισμένες κατεδαφίσεις για μετά το καλοκαίρι.

Στην Ιεράπετρα πάλι, μπορεί οι αυθαιρετούχοι να μην είχαν στα χέρια τους δικαστική απόφαση, ωστόσο όταν τα συνεργεία κατεδάφισης προσέγγισαν την περιοχή ο χώρος δεν είχε εκκενωθεί από την Αστυνομία, ενώ οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων ζητούσαν περαιτέρω χρόνο για να απομακρύνουν μόνοι τους τις παράνομες κατασκευές, για πολλές από τις οποίες εκκρεμούσαν πρωτόκολλα κατεδάφισης άνω της δεκαετίας, καταφέρνοντας τελικά να πάρουν μιαν άτυπη παράταση έως τα μέσα φθινοπώρου ώστε να μην επηρεαστούν κατά την τουριστική σεζόν.

Ιεράπετρα: Εκκρεμούν 52 πρωτόκολλα

Ετσι, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης παραμένει με… δεμένα τα χέρια, με την εργολαβία του 1 εκατ. ευρώ για 350 κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στον αιγιαλό και στην παραλία του νησιού να έχει προσωρινά παγώσει. «Οι χρόνοι στενεύουν. Η εργολαβία έχει περιθώριο ενός χρόνου και πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τον Γενάρη του 2025.  Δεν περιμέναμε την εξέλιξη αυτή στο Λασίθι και στην Ιεράπετρα» λέει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» ανώτατο στέλεχος της δημόσιας υπηρεσίας, επισημαίνοντας ότι στην Ιεράπετρα εκκρεμούν 52 πρωτόκολλα κατεδάφισης.

Πάντως, την προηγούμενη διετία η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης  ολοκλήρωσε δεκάδες κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε παράκτια μέτωπα του νησιού, όπως στις εκβολές του ποταμού Καρτερού Ηρακλείου, όπου έπρεπε να εκτελεστούν 73 πρωτόκολλα κατεδάφισης, τα οποία αφορούσαν όχι μόνο ελαφριές κατασκευές όπως πέργκολες ή μάντρες, αλλά και κτίρια. «Η Αστυνομία τότε είχε φροντίσει την πρώτη ημέρα να αποκλείσει την περιοχή, μπήκε ο εργολάβος, ξεκίνησε και συνέχισε δίχως πρόβλημα τις επόμενες ημέρες» αναφέρει το στέλεχος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης.

Εκτός από τον Καρτερό, από τα μέσα του 2022 έχουν κατεδαφιστεί 20 αυθαίρετα στη νήσο Χρυσή, ένα στις Γούρνες, ένα στις Αλυκές, 18 στην παραλία Σίσι Λασιθίου και δύο στον αρχαιολογικό χώρο στον Μπούφο Σισίου. Στα μέσα Μαρτίου εστάλησαν και ειδοποιητήρια σε αυθαιρετούχους στον Δήμο Χερσονήσου, δίνοντάς τους προθεσμία που λήγει αυτές τις μέρες, για να απομακρύνουν οι ίδιοι τις παράνομες κατασκευές τους, πριν πάνε οι μπουλντόζες. Σε πρώτη φάση, οι ειδοποιήσεις αφορούν 12 πρωτόκολλα κατεδάφισης και θα ακολουθήσουν άλλα 10. Επίσης, έχουν σταλεί άλλες 20 αντίστοιχες προειδοποιητικές επιστολές για αυθαίρετα σε παραθαλάσσια περιοχή στον Νότο του Δήμου Φαιστού.

Κυκλάδες και Δωδεκάνησα

Στη Μύκονο, την προηγούμενη εβδομάδα, τέσσερα μεικτά κλιμάκια ελέγχου, με επικεφαλής τους επιθεωρητές Περιβάλλοντος, ξεκίνησαν αυτοψίες στο νησί προκειμένου να διαπιστώσουν εάν οι παρανομούντες που είχαν εντοπιστεί πέρυσι συμμορφώθηκαν, αλλά και να ελέγξουν για νέες πολεοδομικές και άλλες παρανομίες.

Γενικότερα, στο Νότιο Αιγαίο, και συγκεκριμένα στις Κυκλάδες, το σύνολο των πρωτοκόλλων κατεδάφισης, σύμφωνα με την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, είναι περί τα 890, ενώ μαζί με το Βόρειο Αιγαίο ο αριθμός φτάνει κοντά στα 1.300. Τα περισσότερα καταγεγραμμένα αυθαίρετα, σύμφωνα με τη γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου κυρία Μαριάννα Νικολαΐδου, εντοπίζονται στη Ρόδο. «Για να γίνουν εργολαβίες θα πρέπει να βρεθούν πιστώσεις, γεγονός που επιτάσσει την καταγραφή, τη μέτρηση και την ομαδοποίηση του συνόλου των αυθαιρέτων και στη συνέχεια διακηρύξεις διαγωνισμών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται χρονικά. Αυτή την περίοδο βρισκόμαστε σε διαδικασία υλοποίησης έργου κατεδαφίσεων στη Ρόδο, προϋπολογισμού σχεδόν 1 εκατ. ευρώ, το οποίο βασίζεται σε διαγωνισμό που έγινε το 2021, αλλά εξαιτίας προσφυγών και δικονομικών ενεργειών των εμπλεκομένων μερών ξεκίνησε φέτος» αναφέρει η ίδια.

Σύμφωνα με την κυρία Νικολαΐδου, ήδη έχει πραγματοποιηθεί καθαίρεση 10 αυθαιρέτων ξεκινώντας από ευαίσθητες, δασικές περιοχές και εντός του Απριλίου θα δημοσιευθεί διακήρυξη του έργου κατεδάφισης ετοιμόρροπων κτισμάτων εγκαταλελειμμένου ξενοδοχειακού συγκροτήματος που εκτείνεται σε μια έκταση 9,5 στρεμμάτων στη Νάξο, προϋπολογισμού  960.000 ευρώ.

«Παράλληλα, συντάσσουμε πρόταση προς το Πράσινο Ταμείο για χρηματοδότηση λοιπών έργων, που αφορούν κυρίως αιγιαλό, αλλά και πολεοδομικά αυθαίρετα, τόσο στα Δωδεκάνησα όσο και στις Κυκλάδες» τονίζει η γραμματέας. Και καταλήγει: «Εχουμε ενθαρρύνει την αποτελεσματικότερη συνεργασία των εισαγγελικών αρχών και της Αστυνομίας, όπως έγινε πέρυσι στο νησί της Μυκόνου, απαραίτητη συνθήκη για να υλοποιηθεί ευκολότερα και ταχύτερα ο σχεδιασμός μας για τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων».

Εντονες αντιδράσεις για κτίσματα στη Ρόδο

Σε κάθε περίπτωση, προσπάθειες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου για κατεδαφίσεις αυθαιρέτων προ δεκαημέρου σε δασική περιοχή της Ρόδου ανεστάλησαν έπειτα από έντονες αντιδράσεις. Συνολικά στο νησί πρέπει να εκτελεστούν 219 τελεσίδικα πρωτόκολλα κατεδάφισης, εκ των οποίων τα 135 σε αιγιαλό, 54 σε δάση και 30 πολεοδομικά.

Σε κάθε περίπτωση οι συγκεκριμένες εργολαβίες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έχουν συνήθως διάρκεια ενός έτους (σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να πάρουν παράταση), με συνέπεια εάν δεν ολοκληρωθεί το έργο τα χρήματα να επιστρέφονται και η διαδικασία να αρχίζει από την αρχή. Δηλαδή η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ζητά εκ νέου χρηματοδότηση, αναμένει την έγκριση από το Γενικό Λογιστήριο, ξεκινά τη διαγωνιστική διαδικασία και σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ενστάσεις μεταξύ των ενδιαφερομένων μπορεί ο εργολάβος να ξεκινήσει τις κατεδαφίσεις.