Το Δίλημμα της Τεχνητής Νοημοσύνης του 21ου αιώνα: Αν η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) εξελιχθεί σε σημείο που να μπορεί να κρίνει καλύτερα από εσένα τι είναι καλύτερο για εσένα, θα ήθελες και να παίρνει αποφάσεις για εσένα; Ο Πλάτων θα έλεγε «ναι»! Εσύ τι θα έλεγες; Και τι θα πουν τα παιδιά σου, πριν χάσουν την Aυτονομία τους από την ΤΝ; Αυτό είναι τo πανάρχαιο φιλοσοφικό πρόβλημα, το Πρόβλημα του Κακού: δώσε μας Aυτονομία, έστω και αν σφάλλουμε.
Μπορεί να μη χρειαστεί να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα άμεσα, αλλά τα παιδιά μας θα βρεθούν σίγουρα αντιμέτωπα με αυτό και θα πρέπει να αποφασίσουν. Εκπαιδεύουμε τώρα τα παιδιά μας, για όταν η «Υπερευφυής-AI» χτυπήσει την πόρτα τους και ζητήσει την Αυτονομία τους στη λήψη αποφάσεων; Ούτε κατά προσέγγιση! Χρειαζόμαστε την Αυτονομία; Ο Πλάτων απάντησε θετικά – «ναι», μπορούμε να παραιτηθούμε από την Αυτονομία, για χάρη του δικού μας Καλού. Μαζί με την Αυτονομία όμως, πάει και η Δημοκρατία!
Οι αρχαίοι Αθηναίοι εγκαθίδρυσαν τη Δημοκρατία το 508 π.Χ., για χάρη της απόκτησης Αυτονομίας για τους πολίτες του Δήμου. Η αυτονομία είναι διαπραγματεύσιμη: Ο Πλάτωνας επικρίνει τη Θεωρία της Γνώσης του Πρωταγόρα, και επικρίνει και τη Δημοκρατία ως επιβλαβή για τον Δήμο. Πλατωνική λύση: δώσε την πολιτική εξουσία μόνο στο πρόσωπο που κατέχει τη Γνώση του Αγαθού, στον Φιλόσοφο-Βασιλιά (Πολιτεία), που, όπως και η «Υπερευφυής-ΑΙ» αύριο, γνωρίζει τι είναι καλό. Ετσι, όχι στην Αυτονομία, με αντάλλαγμα τη Γνώση του Καλού για αυτούς. Η Αυτονομία δεν είναι διαπραγματεύσιμη: Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η Αυτονομία είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη Ευημερία. Ας διανεμηθεί η Γνώση του Αγαθού σε όλους μέσω της ηθικής εκπαίδευσης για όλους. Παρομοίως, οι δυτικές κοινωνίες προσπάθησαν, ματαίως όπως βλέπουμε, να «φέρουν» τη Γνώση του Αγαθού στη Δημοκρατία, π.χ. με την Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία. Ματαίως… μέχρι τώρα…
Σήμερα όμως, για πρώτη φορά, έχουμε ένα νέο δίλημμα: Εάν η «Υπερευφυής-ΑΙ» μπορεί να γνωρίζει τι είναι Καλό για τους ανθρώπους, θέλουμε να παίρνει αποφάσεις για εμάς; Η τιμή: γινόμαστε εμείς Ρομπότ Ευημερίας.
Ρομπότ Ευημερίας λοιπόν ή Υπεύθυνοι Παραβάτες; Οπως το βλέπω, προς το παρόν, βαδίζουμε κατευθείαν για Ρομπότ Ευημερίας, επειδή η «Υπερευφυής-ΑΙ» είναι εξαιρετικά εμπορεύσιμη. Υπάρχει τρίτη δυνατότητα; Ναι! Η Νοημοσύνη δεν είναι και Σοφία! Προτείνω τη «Σοφή Τεχνητή Νοημοσύνη» (Wise-AI) στη θέση της «Υπερευφυούς-ΑΙ», για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ετσι, υπάρχει τρόπος να σώσουμε την Αυτονομία μας, να σώσουμε και τη Δημοκρατία, χωρίς να θυσιάσουμε την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης! Μη μας δώσεις τη λύση – δώσε μας μια σειρά από λύσεις για να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε! Αντί για Επίλυση Προβλημάτων από την «Υπερευφυή-ΑΙ», ας αναπτύξουμε «Διαβουλευτική Τεχνητή Νοημοσύνη», για τη Διαβουλευτική Επίλυση Προβλημάτων, έτσι ώστε να: εκδημοκρατίσουμε τον Φιλόσοφο-Βασιλιά του Πλάτωνα. Συμπέρασμα: Πρέπει να μελετήσουμε και να ερευνήσουμε την Τεχνητή Νοημοσύνη, για να την κάνουμε να μας οδηγήσει στη Σοφία. Εμείς οι Ελληνες φτάσαμε στη Σοφία μια φορά, και μπορούμε να φτάσουμε εκεί ξανά. Η «Σοφή Τεχνητή Νοημοσύνη» μπορεί να Εκδημοκρατίσει τον Φιλόσοφο-Βασιλιά του Πλάτωνα, αλλά και να διατηρήσει τη Δημοκρατία ζωντανή, δίνοντάς μας επιλογή και Αυτονομία, ακόμα και στην περίοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ο κ. Θεόδωρος Σκαλτσάς είναι ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
