Ηταν τέλη Νοέμβρη του 2021, όταν ξεκίνησε να «τρέχει» διαγωνισμός για την επείγουσα προμήθεια συνολικά 9.516.600 rapid tests, με κριτήριο ανάθεσης την οικονομικότερη προσφορά και συνολική εκτιμώμενη αξία τα 28.549.800 ευρώ. Υπενθυμίζεται πως εκείνη την περίοδο οι μαθητές περνούσαν το κατώφλι του σχολείου μόνον με αρνητικό αποτέλεσμα. Το ίδιο ίσχυε και για τους εργαζομένους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με τα διαγνωστικά τεστ να αποτελούν τότε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας.

Η προμήθεια ανατέθηκε σε τρεις εταιρείες – από τις συνολικά 18 που συμμετείχαν στον ίδιο διαγωνισμό -, οι οποίες και μοιράστηκαν τα κέρδη. Ομως, πριν συμπληρωθούν δύο χρόνια, τον Αύγουστο δηλαδή του 2023,  η αυτεπάγγελτη έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού ξεσκεπάζει τις συμφωνίες… κάτω από το τραπέζι και συνεπακόλουθα το καρτέλ.

Δεύτερες σκέψεις

Η υπόθεση αυτή δεν διέφυγε από τα ραντάρ των ελεγκτικών μηχανισμών. Οι πιο παρατηρητικοί όμως, αναλυτές του ιδιότυπου χρηματιστηρίου τιμών και συμφωνιών που αναπτύχθηκε εν μέσω των επειγουσών αναγκών για προμήθειες ιατρικών υλικών «πρώτης ανάγκης», εκφράζουν δεύτερες σκέψεις για την οικονομική διαχείριση της πανδημίας.

Οι μη ανταγωνιστικές πρακτικές στο πλαίσιο της υπόγειας σύμπραξης των τριών εταιρειών που προκρίθηκαν σε εκείνο τον διαγωνισμό του 2021, δίνουν ένα στίγμα  των  παράτυπων οικονομικών ευκαιριών που ευνοήθηκαν εν μέσω υγειονομικής κρίσης.

Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της ίδιας έρευνας για τον διαγωνισμό της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), διενεργήθηκαν επιτόπιοι έλεγχοι στις τρεις εταιρίες. Οι δύο εξ αυτών έχουν έδρες στην Αττική (στου Ζωγράφου και στα Σπάτα) και η τρίτη στο Ρίο, με τους νόμιμους εκπροσώπους τους να λαμβάνουν παράλληλα κλήσεις από την Επιτροπή.

Η ανταλλαγή e-mails

Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έκαναν φύλλο και φτερό οι ελεγκτές, μεταξύ των άλλων στοιχείων, μαρτυρούν τα όσα εκτυλίχθηκαν. Οι εμπλεκόμενες στην παράβαση εταιρείες, όπως αναφέρεται στην απόφαση της Επιτροπής, επιδόθηκαν στην ανταλλαγή e-mails μεταξύ τους πριν τη διεξαγωγή του διαγωνισμού και το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών.

«Συγκεκριμένα, ήδη από τις 8.12.2021, ήτοι 6 ημέρες πριν την αρχική ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού, η οποία είχε οριστεί για τις 14.12.2021, ξεκινά διαπραγμάτευση των τριών εταιρειών με τη αλλοδαπή προμηθεύτρια εταιρεία ACON Biotech (Hangzhou) Co. LTD σχετικά με την από κοινού προμήθεια rapid τεστ για τον επίμαχο διαγωνισμό. Στο πλαίσιο αυτό, τα τρία εμπλεκόμενα μέρη ενημερώνουν την αλλοδαπή προμηθεύτρια ότι θέλουν να προμηθευτούν για το σύνολο της προκηρυχθείσας από την ΕΚΑΠΥ ποσότητας rapid τεστ και ότι θα συμμετέχουν στον εν λόγω διαγωνισμό σε «κοινοπραξία» («consortium») με στόχο να νικήσουν τον ανταγωνισμό και να κατακυρωθεί ο διαγωνισμός και στις τρεις εταιρείες, για το σύνολο της ποσότητας».

Στραγγάλισαν τον ανταγωνισμό

Ο σκοπός τους επιτεύχθηκε. Μέσω της ανταλλαγής ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών και τη συμφωνία της συμμετοχής τους στον εν λόγω διαγωνισμό με τρεις διακριτές (και φαινομενικά ανεξάρτητες, καθώς δεν υπήρξε σύσταση κοινοπραξίας) προσφορές, είχε γίνει το πρώτο σημαντικό βήμα. Επειτα και βάσει του καλά υπολογισμένου τους σχεδίου καταθέτουν την ίδια τιμή προσφοράς ανά μονάδα προϊόντος και επιβεβαιώνουν τη δυνατότητα διάθεσης ποσοτήτων που αθροιστικά ικανοποιούν το σύνολο των απαιτήσεων της ΕΚΑΠΥ, «στραγγαλίζοντας» έτσι τον ανταγωνισμό.

Μία σημαντική λεπτομέρεια είναι πως και οι τρεις εταιρείες, όταν ξεκίνησε η διαδικασία του ελέγχου, κατέθεσαν γραπτή δήλωση ενδιαφέροντος για την υπαγωγή τους στη Διαδικασία Διευθέτησης Διαφορών, συνομολογώντας επί της ουσίας την ερευνώμενη παράβαση. Παράλληλα όμως, με την κίνηση αυτή πέτυχαν μείωση του προστίμου κατά 15%. Πιο συγκεκριμένα, το τελικό ποσό προστίμου μετά την έκπτωση κατ’ εφαρμογή της Διευθέτησης ήταν 98.234,50 ευρώ για τη μία εταιρεία, 149.316,44 ευρώ για τη δεύτερη και 126.392,44 ευρώ για την τρίτη.

Ο τζίρος των εκατομμυρίων

Είναι αξιοσημείωτο πάντως πως ο συνολικός κύκλος εργασιών και των τριών επιχειρήσεων κατά τη χρονιά συμμετοχής τους στον διαγωνισμό ξεπερνά αθροιστικά τα 49 εκατ. ευρώ. Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην εν λόγω απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο τζίρος της μίας εκ των εμπλεκόμενων εταιρειών ανήλθε το 2021 στα 12.597.349,64 ευρώ, της δεύτερης άγγιξε τα 14.876.385,29 ευρώ και της τρίτης τα 21.688.553,01 ευρώ.

Η υπόθεση αυτή δεν αποτελεί εν τούτοις το μοναδικό παράδειγμα του «θολού» τοπίου που είχαν διαμορφώσει αφενός οι επιτακτικές ανάγκες προμήθειας σε μία εποχή αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης και ελλείψεων και αφετέρου οι διαδικασίες του κατεπείγοντος. Για την ιστορία, το 2020 έτρεξε ένας ακόμη κεντρικός διαγωνισμός για εξεταστικά γάντια με στόχο την προστασία των υγειονομικών από τον SARS-CoV-2.

Παρ’ όλα αυτά, εάν ανατρέξει κανείς στη Διαύγεια διαπιστώνει ένα ιδιότυπο limit up στις τιμές, που δεν ακολουθεί τον συνήθη κανόνα των εκπτώσεων λόγω του μεγάλου όγκου παραγγελιών. Αντιθέτως, κατά την ίδια περίοδο νοσοκομεία ανά την επικράτεια προμηθεύτηκαν σαφώς μικρότερες ποσότητες από εκείνες του κεντρικού διαγωνισμού επιτυγχάνοντας οικονομικότερες συμφωνίες. Ενδεικτικά αναφέρεται πως για την αγορά γαντιών latex οι αποκλίσεις στις τιμές αγγίζουν το 45% και εκτοξεύονται στο 167%…

Πρόστιμα και για τα PCR

Ακριβά πλήρωσαν οι έλληνες πολίτες τα τεστ ανίχνευσης του κορωνοϊού με τη μέθοδο μοριακού ελέγχου, όπως προκύπτει από το πλήθος των προστίμων που επιβλήθηκαν σε μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία μετά από ελέγχους της Διυπηρεσιακής Μονάδας Ελέγχου της Αγοράς (ΔΙΜΕΑ).

Ολα τα πρόστιμα αφορούσαν παραβίαση των διατάξεων περί επιβολής ανώτατης τιμής (πλαφόν) στην τιμή του τεστ και στη «φάκα» πιάστηκαν κορυφαίες κλινικές, των οποίων μάλιστα τα ονόματα δημοσιοποιήθηκαν, καθώς τα πρόστιμα υπερέβαιναν τις 50.000 ευρώ.

Μόνο για έξι ιδιωτικά νοσοκομεία και κλινικές τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν αθροιζόμενα ξεπέρασαν τις 890.000 ευρώ, σε μία εποχή όπου η ζήτηση των μοριακών ελέγχων ήταν σε… κορύφωση, χωρίς εν τούτοις η δαπάνη να καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία.