Σε «λυδία λίθο» της συνταγματικής αναθεώρησης αναδεικνύεται το άρθρο 16 για τα δημόσια πανεπιστήμια. Πολλοί είναι εκείνοι μάλιστα που προδιαγράφουν το άδοξο αποτέλεσμα της αναθεωρητικής διαδικασίας εξαιτίας του άρθρου αυτού. Πρώτος ανέδειξε τη διάσταση αυτή ο Ευάγγελος Βενιζέλος, που έθεσε το οριακό δίλημμα ενώπιον του οποίου βρίσκονται τα κόμματα, προειδοποιώντας τα ότι από την έκβαση της συζήτησης επί της αναγκαιότητας ή μη αναθεώρησης του άρθρου 16 θα κριθεί η τύχη συνολικά της αναθεώρησης, όπως άλλωστε συνέβη και με την ατελέσφορη αναθεώρηση του 2008.

Επί της ουσίας, από τις συγκλίσεις ή αποκλίσεις που θα διαμορφωθούν επί του επίμαχου άρθρου θα κριθεί εάν η αναθεώρηση θα προχωρήσει ή θα τιναχθεί στον αέρα, καθώς, όπως προκύπτει από τις θέσεις των κομμάτων, ενδέχεται να συμπαρασύρει είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση και επίμαχα άρθρα του Συντάγματος επί των οποίων διαπιστώνεται ήδη μια ευρεία συμφωνία. Τέτοια άρθρα είναι το 32 για τον τρόπο εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και της αποσύνδεσής του από τη διάλυση της Βουλής, καθώς και το άρθρο 86 για την ποινική ευθύνη των υπουργών.

«Γενναίο βήμα»

Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, αν η παρούσα (προτείνουσα) Βουλή δεν συναινέσει στην ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 16 από την επόμενη (αναθεωρητική) Βουλή, τότε θέτει σε κίνδυνο ακόμα και την, κατά κοινή ομολογία όλων των πτερύγων, ανάγκη αλλαγής των προαναφερθέντων άρθρων, αφού ενδέχεται η επόμενη Βουλή με τις τότε διαμορφωμένες πλειοψηφίες να ακυρώσει την τρέχουσα διαδικασία αναθεώρησης και να ξεκινήσει νέα διαδικασία για το άρθρο 16, θυσιάζοντας την αναθεώρηση της διάταξης για την εκλογή Προέδρου και για την ποινική ευθύνη των υπουργών. Ο κ. Βενιζέλος προειδοποίησε τα κόμματα ότι αν δεν συμφωνήσουν τώρα για αναθεώρηση του άρθρου 16, η επόμενη Βουλή δεν θα συμφωνήσει ούτε επί όσων θεωρείται ώριμη και επιβεβλημένη η αλλαγή τους. Για τον κ. Βενιζέλο, άλλωστε, πρέπει να γίνει ένα «γενναίο βήμα ορθολογικής και έντιμης αναθεώρησης του άρθρου 16, εάν και η πλειοψηφία της σημερινής Βουλής θέλει να υπάρχει αναθεώρηση γενικώς».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η έστω και άδοξη συμβιβαστική κίνηση της ΝΔ να περιορίσει την πρότασή της στην ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων (και όχι ιδιωτικών) εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεχθεί να συμπεριλάβει στα προς αναθεώρηση άρθρα και το 16. Σύμφωνα με τον εισηγητή της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κ. Τασούλα, «ακόμα και αν καταλήξουμε ότι μας χωρίζει άβυσσος εν σχέσει με το άρθρο 16, τι καλύτερο από το να σταλούν οι προτάσεις στην επόμενη Βουλή και αν θέλετε να βγει η διατύπωση «ιδιωτικό» από εσάς που δεν το θέλετε, και εκείνη, με μεσολαβητή τον λαό, να διαχειριστεί την πιθανότητα συνταγματικής αναθεώρησης του άρθρου 16 προς την κατεύθυνση μόνο της ιδρύσεως μη κερδοσκοπικών μη κρατικών πανεπιστημίων».

«Οχι» από ΣΥΡΙΖΑ

Το άρθρο 16 για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ταυτοτικό στοιχείο. Αν και υπάρχουν κάποιες περιορισμένες φωνές στο εσωτερικό του που δεν βλέπουν με κακό μάτι την αναθεώρησή του (όπως οι Π. Κουρουμπλής και Ι. Μιχελογιαννάκης), αλλά ακόμα και οι συγκυβερνώντες ΑΝΕΛ, για τη συντριπτική πλειοψηφία του κυβερνώντος κόμματος δεν τίθεται καν τέτοιο θέμα. Οι τοποθετήσεις πανεπιστημιακών όπως ο Ν. Παρασκευόπουλος, ο Αρ. Μπαλτάς, η Σία Αναγνωστοπούλου, ο Κ. Δουζίνας, αλλά και άλλων στελεχών με ιδεολογική επιρροή όπως η Τασία Χριστοδουλοπούλου, ο Θ. Δρίτσας κ.ά. ήταν δηλωτικές των προθέσεων.

Οσον αφορά την άποψη ότι η άρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να συμπεριλάβει το άρθρο 16 συνιστά «απειλή» ακύρωσης της αναθεώρησης, στο κυβερνητικό στρατόπεδο αρνούνται να μπουν σε μια τέτοια συζήτηση, την οποία εκλαμβάνουν ως «θεσμικό παζάρι». Η παρέμβαση του υπουργού Επικρατείας Χρ. Βερναρδάκη είναι δηλωτική των απόψεων που επικρατούν. «Τι ανταλλάσσουν; Στην πραγματικότητα μας λένε «θα συναινέσουμε σε αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, αν συναινέσετε σε αλλαγή του άρθρου 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια»» είπε (στο «Κόκκινο»). Και απαντώντας ουσιαστικά στον κ. Βενιζέλο σημείωσε: «Θεωρούν ότι θα ανταλλάξουν ένα υπερώριμο θεσμικό αίτημα που προκαλεί την κοινωνία, την αθώωση υπουργών, με αυτόν τον εξωφρενικό νόμο και τη συνταγματική κάλυψη, εάν εμείς υποχωρήσουμε στην προμετωπίδα του νεοφιλελευθερισμού, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια».

Μάλιστα καταλογίζουν στον κ. Βενιζέλο «οβιδιακή μεταμόρφωση προκειμένου να δικαιολογήσει τη σύμπλευσή του με τον πιο ακραίο νεοφιλελεύθερο κομμάτι της ΝΔ».