ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Αγγελος Σκορδάς
ΓΡΑΦΟΥΝ: Ανδρέας Αγγελόπουλος, Βελίκα Καραβάλτσιου, Μαρία Κρουστάλη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
Μια γειτονιά όπου οι κάτοικοι γνωρίζονται μεταξύ τους, περνούν χρόνο μαζί στην Ακαδημία Πλάτωνος, κάνουν συνελεύσεις, συζητούν τα προβλήματα της περιοχής, βρίσκουν λύσεις, κάνουν σχέδια για το μέλλον. Κι όμως, ο Κολωνός έρχεται και ξαναέρχεται στην επικαιρότητα για τους λάθος λόγους.
8 Οκτωβρίου 2022
Ενας 54χρονος άνδρας συλλαμβάνεται στην οδό Δράμας στον Κολωνό, κατηγορείται για βιασμό σε βάρος μιας 12χρονης. Για έναν τουλάχιστον μήνα η «υπόθεση του Κολωνού» θα είναι πρώτο θέμα στα δελτία ειδήσεων. Οι διαδοχικές αποκαλύψεις σοκάρουν. Ο δράστης Ηλίας Μίχος δεν είναι μόνο βιαστής, είναι και μαστροπός. Πελάτες του, μεταξύ άλλων, «άνθρωποι της διπλανής πόρτας», άνθρωποι της γειτονιάς, στην κυριολεξία της γειτονιάς, όπως ο 65χρονος δερματολόγος που βίαζε την ανήλικη έναντι 50 ευρώ. Η μητέρα του κοριτσιού παραμένει προφυλακισμένη στον Κορυδαλλό. Η ίδια και ο πατέρας της μικρής έχουν χάσει τη γονική μέριμνα. Η 12χρονη με τον αδελφό της φιλοξενούνται από τη θεία τους και τα υπόλοιπα αδέλφια μένουν με τη γιαγιά. Μέχρι στιγμής, το ανήλικο θύμα έχει δώσει πέντε καταθέσεις στην ΕΛ.ΑΣ. Καθεμία από αυτές είναι γροθιά στο στομάχι.
17 Νοεμβρίου 2022
Η κοινή γνώμη σοκάρεται και πάλι. Στο επίκεντρο ξανά ο Κολωνός. Αυτή τη φορά, στο φως της δημοσιότητας έρχονται καταγγελίες για κακοποίηση και οικονομική κακοδιαχείριση στην «Κιβωτό του Κόσμου». Ανήλικοι ωφελούμενοι της δομής μιλούν για κακοποιητικές συμπεριφορές, ενώ στα ταμεία της «Κιβωτού» εντοπίζεται «τρύπα» δύο εκατομμυρίων ευρώ.
Η Ακροδεξιά
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 στο 4ο Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Αθηναίων (σ.σ.: περιλαμβάνει Ακαδημία Πλάτωνος, Κολωνό και Σεπόλια) η Χρυσή Αυγή αναδεικνύεται πρώτη δύναμη με ποσοστό 20,7%. «Ο Κολωνός είναι μια από τις πιο φτωχές αλλά και από τις πιο παραμελημένες περιοχές της Αθήνας. Δεν ζουν μεσαία στρώματα, ζουν άνθρωποι κάτω από το όριο της φτώχειας, που τα χρόνια των μνημονίων χτυπήθηκαν ακόμα περισσότερο» λέει η Ματίνα Παπαχριστούδη, δημοσιογράφος, κάτοικος Κολωνού και μέλος της λαϊκής συνέλευσης της περιοχής. «Είναι, όμως, από τις ελάχιστες γειτονιές όπου υπάρχουν ακόμα δημόσιοι χώροι, χώροι συνάντησης. Μας ενώνει μια παράδοση κοινωνικών δράσεων, κοινωνικών αγώνων και αλληλεγγύης» συμπληρώνει, προειδοποιώντας: «Μπορεί η Χρυσή Αυγή να τελείωσε, αλλά τα ακροδεξιά στοιχεία συνεχίζουν να είναι έντονα. Οπου δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στους θεσμούς, στη Δικαιοσύνη, στα ΜΜΕ, στους πολιτικούς, εκεί βρίσκουν και φωλιάζουν φαινόμενα της Ακροδεξιάς. Δυστυχώς, είμαστε σε τέτοια φάση και πάλι εδώ στον Κολωνό» επισημαίνει.
Ο Κώστας Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Εφτασε στη γειτονιά για τις ανάγκες του βιβλίου του «Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά». «Ο ήρωάς μου, φιλόλογος, αναζητεί τον αγαπημένο του μαθητή, αλβανικής καταγωγής, που δηλώθηκε ως «μαθητική διαρροή» στο πέρασμά του από το Γυμνάσιο στο Λύκειο, έχοντας εξαφανιστεί από το σπίτι. Τι έχει συμβεί; Οπως αποκαλύπτεται, ο χαρισματικός νέος, παθιασμένος αναγνώστης της «Ιλιάδας», την οποία ο φιλόλογος διδάσκει κάθε χρόνο στη Β’ Γυμνασίου, παρερμήνευσε τις διδαχές του έπους περί ανδρείας και πατριωτισμού και γοητεύτηκε από τα κελεύσματα της Χρυσής Αυγής» λέει ο συγγραφέας.
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται κυρίως το 2013, λίγους μήνες πριν αλλά και μερικούς μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα στο Κερατσίνι, καθώς και την – ακόμη ανεξιχνίαστη – δολοφονία των δύο μελών της Χρυσής Αυγής στο Νέο Ηράκλειο, μερικές εβδομάδες αργότερα. Ωστόσο, ήδη ο Κολωνός του 2016 (χρονιά που ο Κατσουλάρης άρχισε να ερευνά τον Κολωνό) δεν ήταν πλέον «άντρο» της ναζιστικής οργάνωσης. Η περίφημη «Φάλαγγα», το μαγαζί του πρωτοπαλίκαρου του Μιχαλολιάκου, Ηλία Παναγιώταρου, γεννήματος θρέμματος της συνοικίας, στην οδό Μακεδονομάχων 34, απ’ όπου κάθε μέλος ή οπαδός της προμηθευόταν τον κατάλληλο ρουχισμό ή τα σχετικά «γκάτζετ» (ρόπαλα, σιδερογροθιές κ.ά.), ήταν κλειστό και ρήμαζε. Η απόσυρση της οργάνωσης από τις γειτονιές αμέσως μετά τις διώξεις των μελών της ήταν ολοφάνερη στον Κολωνό, όπου πλέον δυσκολευόσουν να εντοπίσεις ακόμη και φιλοναζιστικά συνθήματα στους τοίχους – είχαν σβηστεί ή γραφτεί άλλα από πάνω.
«Είναι μια φτωχή περιοχή. Ανέκαθεν ο κόσμος στον Κολωνό ήταν φτωχός. Ομως, η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά το 2010, τότε πολλές μικρές επιχειρήσεις έκλεισαν, με αποτέλεσμα να μείνουν άνεργοι αρκετοί. Η παρουσία του κράτους και του δήμου είναι ελλειμματική σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της Αθήνας. Το θέμα της ανεργίας αλλά και το Μεταναστευτικό ήταν, άλλωστε, αυτά που χάρισαν τα υψηλά ποσοστά στη Χρυσή Αυγή. Ουσιαστικά το αφήγημα ήταν «Είστε άνεργοι γιατί ήρθαν οι μετανάστες και σας πήραν τις δουλειές» ή «πέφτουν οι μισθοί σας γιατί βρίσκουν φθηνούς μετανάστες». Τα συνθήματά τους ήταν και εξακολουθούν να είναι ρατσιστικά, γιατί δεν έχει εξαλειφθεί το φαινόμενο στην περιοχή» λέει ο πρώην αντιδήμαρχος Αθηναίων Ανδρέας Βαρελάς, Κολωνιώτης πάππου προς πάππου, από το 1902.
Το «κακό» που αναβλύζει
«Τι συνέβαινε; Τι συμβαίνει εδώ, σε αυτό το παράταιρο αθηναϊκό κέντρο-απόκεντρο, και το «κακό» αναβλύζει κάθε τόσο σε γενναίες δόσεις;» αναρωτιέται ο Κώστας Κατσουλάρης. Οπως μας εξηγεί, «περπατώντας στα στενά της συνοικίας το 2016 και το 2017 το μοναδικό στοιχείο που μαρτυρούσε τον εναγκαλισμό της με τη νεοναζιστική οργάνωση ήταν πλέον οι ελληνικές σημαίες, συχνά κουρελιασμένες, που κυμάτιζαν στους ορόφους γκρίζων πολυκατοικιών ή και παρακμασμένων μονοκατοικιών».
Ο Κολωνός, βέβαια, δεν είναι μόνο αυτό που ο κόσμος γνώρισε τους τελευταίους μήνες. Τέσσερις ομάδες ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, σύλλογος αναγέννησης, επιτροπή αγώνα για την Ακαδημία Πλάτωνα, σχολές παραδοσιακού χορού συνυπάρχουν σε ακτίνα λίγων χιλιομέτρων με το ετερόκλητο πλήθος των κατοίκων του. Οι γειτονιές, άλλωστε, είναι πάντα περισσότερα από τα στερεότυπα που έχουμε για αυτές.
Παλεύει να ανακτήσει τη συνοχή της
Μια λαϊκή γειτονιά και οι ανοιχτές πληγές της
Δύο είναι οι χώροι που συμβολίζουν την περιοχή. Ο λόφος του Κολωνού και το πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνα. «Αν περπατήσετε στη γειτονιά, θα ξαφνιαστείτε ακόμα και τώρα από τον αριθμό των μονοκατοικιών και τα παλιά διώροφα που θα δείτε» λέει ο Ανδρέας Βαρελάς. «Είναι μια λαϊκή γειτονιά. Μια από τις πιο παλιές συνοικίες της Αθήνας, με πολλές μονοκατοικίες παρά την ανοικοδόμηση που ξεκίνησε το 2000 και έγινε η αιτία να χαθεί περίπου το 30% των μονοκατοικιών» περιγράφει ο πρώην αντιδήμαρχος. Και ο Μίχος; Η «Κιβωτός»; Τα όσα φρικτά αποκαλύφθηκαν σιγοψιθυρίζονταν στη γειτονιά ή έπεσαν σαν κεραυνός εν αιθρία;
«Πέσαμε από τα σύννεφα»
«Οσον αφορά την “Κιβωτό”, εγώ προσωπικά, και νομίζω πως εκφράζω και αρκετό κόσμο στην περιοχή, είναι αυτό που λέμε “πέσαμε από τα σύννεφα”. Διότι οι περισσότεροι από εμάς, παρά τα δείγματα χλιδής που υπήρχαν τα τελευταία χρόνια, όπως το μεγάλο κτίριο ή η παρουσία – τελευταία – επιφανών ανθρώπων, οι περισσότεροι τη θυμόμαστε από εκεί που ξεκίνησε, ένα καφενείο δίπλα στο Αϊ-Γιώργη με έναν παπά που έπαιζε μπάσκετ και ήταν φιλικός, δεκτικός και συμπονετικός. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα υπήρχε τέτοια κακοδιαχείριση πόρων» παραδέχεται ο Ανδρέας Βαρελάς.
«Η πολιτεία τι άλλο έκανε για την “Κιβωτό”, εκτός από την αλλαγή του ΔΣ; Αλλαξε τον τρόπο που ελέγχονται τα ιδρύματα; Είναι πλέον τα διοικητικά συμβούλια όλων των δομών στο μικροσκόπιο;» αναρωτιέται, από την πλευρά της, η Ματίνα Παπαχριστούδη.
«Οσον αφορά τη 12χρονη, το σπίτι μου είναι κοντά στο σπίτι της και 150 μέτρα από την επιχείρηση του Μίχου. Αν με ρωτούσατε ποια είναι η γνώμη μου για τον Μίχο, θα σας απαντούσα ότι είναι ένας φανατικός της Εκκλησίας, με μια υπερβολική ενασχόληση με τα θέματα της Εκκλησίας» συμπληρώνει ο Ανδρέας Βαρελάς, επισημαίνοντας και αυτός πως, παρά το «διπλό πλήγμα» που πρόσφατα δέχθηκε η περιοχή, η παρουσία των κοινωνικών υπηρεσιών σε αυτή δεν βελτιώθηκε. «Ο Μίχος ήταν ένας άνθρωπος που ήταν συνδεδεμένος με τρεις βασικούς πυλώνες: την πολιτική, την Αστυνομία και την Εκκλησία» υπογραμμίζει η Ματίνα Παπαχριστούδη. Η τοπική λαϊκή συνέλευση, όπως λένε τα μέλη της, βγήκε μπροστά στο θέμα της 12χρονης, οργάνωσε διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, έφτασε μέχρι τη δημοτική αρχή και στάθηκε δίπλα στην οικογένεια. Ωστόσο, ανησυχούν για την πορεία των ερευνών. «Ηταν άραγε μόνο η 12χρονη ή υπάρχει κύκλωμα;». Αυτό το ερώτημα, λένε, δεν έχει απαντηθεί.
Η συνύπαρξη
Πέραν αυτών, όμως, τι; «Ο Κολωνός δεν είναι το Πέραμα. Είναι μια συνοικία της χαμηλής μεσοαστικής τάξης, παλιών Αθηναίων που αναγκάστηκαν να συνυπάρξουν με μετανάστες, κυρίως Αλβανούς, καθώς έβλεπαν τη γη να φεύγει κάτω από τα πόδια τους και να μετατρέπονται από “νοικοκυραίοι” σε νεόπτωχα αστικά στρώματα» περιγράφει ο Κώστας Κατσουλάρης. Από τη μια άστεγοι, μετανάστες, Ρομά, ναρκωτικά και εγκληματικότητα και από την άλλη γειτονιές, αλληλεγγύη και συλλογικότητα.
«Η περιοχή είχε πάντα μετανάστες και Ρομά. Οι παλαιότεροι Ρομά ήταν αυτοαπασχολούμενοι. Εφτιαχναν ψάθινα καλάθια και καρέκλες. Σήμερα η παρουσία τους είναι εντονότερη στην περιοχή κάτω από τη Λένορμαν και έχουν χάσει αυτή την παραδοσιακή ενασχόληση, με αποτέλεσμα να δημιουργούν περισσότερα προβλήματα σε σχέση με το παρελθόν, μικροπαραβατικότητα, εντάσεις και προστριβές» επισημαίνει ο Ανδρέας Βαρελάς.
