ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Άγγελος Σκορδάς
ΓΡΑΦΟΥΝ: Ηλιάνα Δανέζη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Γιωργος Μουρμουρης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
Στις 31 Αυγούστου 2023 ένας 45χρονος, ψυχικά ασθενής, ο οποίος νοσηλευόταν στο Τμήμα Οξέων Περιστατικών του Ψυχιατρικού Τμήματος του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας, βρισκόμενος σε διέγερση λόγω της νόσου του, επιτέθηκε και σκότωσε μια συνασθενή του. Το θλιβερό αυτό γεγονός δεν είναι το πρώτο αλλά έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα αιματοβαμμένη λίστα των θυμάτων βίας εντός των δομών ψυχικής υγείας. Τον Μάιο του 2015 στο Ψυχιατρικό Κατάστημα Αττικής (Δαφνί) ασθενής επιτέθηκε σε συνασθενή του με αμβλύ αντικείμενο, τραυματίζοντάς τον θανάσιμα. Λίγους μήνες αργότερα, στο ίδιο ίδρυμα, φωτιά που προκάλεσε τρόφιμος επέφερε τον θάνατο τεσσάρων τροφίμων. Τέλος, όπως καταγγέλλει ο Τάσος Παπατσώρης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων Ψυχιατρικού Τομέα του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας, «πριν από λίγο καιρό ένα ακόμα περιστατικό βίας μεταξύ ασθενών έληξε ομαλά χάρη στην έγκαιρη επέμβαση νοσηλευτή που ξυλοκοπήθηκε από ασθενή σε κρίση».
Ελλείψεις σε υποδομές
Από τα παραπάνω εύλογα «δοκιμάζονται» τα αντανακλαστικά του συστήματος ψυχικής υγείας, μια και ο πρόσφατος θάνατος της ασθενούς στην Κέρκυρα επαναφέρει στο προσκήνιο μία σειρά ελλείψεων σε κτιριακές υποδομές και προσωπικό που οδηγούν σε περιστατικά βίας με αποδέκτες νοσηλευτές και ασθενείς. Από την άλλη, η παγίωση του στίγματος του «επικίνδυνου σχιζοφρενούς δολοφόνου» που επανεγγράφεται στη συλλογική συνείδηση δυναμιτίζει κάθε προοπτική επανένταξης του ψυχικά ασθενούς εντός της ελληνικής κοινωνίας, προκαλώντας καταστροφικά αποτελέσματα τόσο για τον ίδιο όσο και για τους οικείους του.
«Το Βήμα» καταγράφει τις απόψεις των εκπροσώπων νοσηλευτών των δύο μεγαλύτερων ψυχιατρικών καταστημάτων της χώρας, δίνει τον λόγο στην ομότιμη καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μαρίνα Οικονόμου που μιλάει για το στίγμα της ψυχικής ασθένειας και τα απαιτούμενα βήματα προς την κατεύθυνση μιας ολιστικής αναδιάρθρωσης στον συγκεκριμένο τομέα και φιλοξενεί την άποψη του Χριστόφορου Παπαδάκη, φροντιστή ψυχικά πάσχοντος, που μοιράζεται τη συνοδοιπορία των ψυχικά πασχόντων και των συγγενών τους στο μακρύ ταξίδι της ασθένειας, της ίασης και της επανένταξης.
Η υποστελέχωση γεννά (και) βία
Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί) είναι ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας στο είδος του. Σε σταθερή βάση νοσηλεύονται συνολικά 1.000 έως 1.100 ασθενείς, εκ των οποίων οι 470 περίπου φιλοξενούνται εντός του Ψυχιατρικού Καταστήματος και οι 539 φιλοξενούνται σε 42 δομές στην κοινότητα (20 οικοτροφεία, 15 ξενώνες, επτά προστατευμένα διαμερίσματα και λοιπές εξειδικευμένες μονάδες). Αναφορικά με τη νοσηλευτική υπηρεσία, προβλέπονται 1.254 οργανικές θέσεις, ενώ οι υπηρετούντες σε αυτές ανέρχονται σε 668 (με τους 15 προς συνταξιοδότηση μέσα στο 2023). Οπως εξηγεί ο Σταύρος Καλαρίτης, πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων ΨΝΑ (Δαφνί), «υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων, τόσο γιατρών, νοσηλευτών αλλά και λοιπού προσωπικού, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε επικίνδυνη θέση τόσο οι ασθενείς όσο και το ίδιο το προσωπικό».
Με τον παραπάνω ισχυρισμό συντάσσεται και ο Μιχάλης Γιαννάκος, πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ και πρόεδρος Εργαζομένων ΨΝΑ (Δρομοκαΐτειο): «Συχνά έχουμε τραυματισμούς συναδέλφων των οποίων κινδύνευσε η ζωή. Επίσης, τραυματισμούς ασθενών από άλλους ασθενείς. Τα κτίριά μας είναι περιφερειακού τύπου και μακριά το ένα από το άλλο. Και να φωνάξεις «βοήθεια» δεν θα σε ακούσει κανείς. Κατά καιρούς έχουν σχηματιστεί ακόμα και συμμορίες τροφίμων που έχουν βρεθεί και αποφασίσει «πρέπει να φύγουμε από εδώ»».
Απέναντι στο απρόβλεπτο
Οι ασθενείς που φιλοξενούνται εντός του Δρομοκαΐτειου φτάνουν τους 400, ενώ υπάρχει δυνατότητα έκτακτης εισαγωγής 30 ασθενών σε καθένα από τα έξι Τμήματα Οξέων Περιστατικών που διαθέτει το νοσοκομείο. Επίσης, το νοσοκομείο διαθέτει ψυχογηριατρικό τμήμα που φιλοξενεί 40 ηλικιωμένους αλλά και 205 εξωνοσοκομειακές κλίνες σε μονάδες και προγράμματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα). Σύμφωνα με τον Μιχάλη Γιαννάκο, για όλες αυτές τις ανάγκες οι οργανικές θέσεις είναι 1.200 και οι εργαζόμενοι όλων των ειδικοτήτων αυτή τη στιγμή είναι μόλις 500».
Ο Τάσος Παπατσώρης από το Ψυχιατρικό του Γενικού Νοσοκομείου Κέρκυρας λέει ότι το Τμήμα Οξέων Περιστατικών φιλοξενεί 12 τροφίμους με δύο νοσοκομειακούς υπαλλήλους ανά βάρδια. Οταν ερωτάται για περιστατικά βίας εντός της μονάδας, απαντά: «Αυτά συμβαίνουν στα ψυχιατρικά καταστήματα, και ιδιαίτερα στα Τμήματα Οξέων Περιστατικών. Το θέμα είναι κατά πόσο μπορείς να τα περιορίσεις και να μειώσεις τις πιθανότητες να συμβούν. Σε όλα τα τμήματα ενός νοσοκομείου μπορεί να συμβεί το απρόοπτο. Στα ψυχιατρικά καταστήματα έχεις να κάνεις με το απρόβλεπτο. Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία στην αναλογία ασθενών-προσωπικού. Δεν υπάρχει. Στην κλινική μας υπάρχει, επιπλέον, χωροταξικό θέμα. Εκεί όπου συνέβη το περιστατικό δεν υπήρχε άμεση οπτική επαφή του νοσηλευτή με τον ασθενή. Αλλωστε, κι εγώ έχω νιώσει ότι κινδυνεύω από τον ασθενή…».
