Η κακοποίηση του γαϊδαράκου στη Ζίτσα, η οποία κατέληξε στον θάνατό του, προκάλεσε όπως ήταν αναμενόμενο σάλο και απασχόλησε τόσο τα μέσα ενημέρωσης όσο και τους χρήστες των social media. Και αυτό γιατί υπήρξε η «ευτυχής συγκυρία» να είναι παρών κάποιος ο οποίος δεν δίστασε να αποτυπώσει την κτηνωδία σε βίντεο και στη συνέχεια ενημέρωσε τις φιλοζωικές οργανώσεις, οι οποίες με τη σειρά τους ενεργοποίησαν τους αρμόδιους φορείς. Το ζήτημα είναι ότι ουδείς γνωρίζει πόσες αντίστοιχες παραμένουν στο σκοτάδι και δεν μαθαίνονται ποτέ, καθώς η κακοποίηση ζώων στην Ελλάδα είναι καθημερινό φαινόμενο.
«Οι κακοποιήσεις ζώων στην Ελλάδα είναι αναρίθμητες» λέει στο «Βήμα» η κυρία Ελένη Ηλιοπούλου, δημιουργός της ιστοσελίδας www.zoosos.gr, μέσω της οποίας εδώ και 12 χρόνια καταγράφονται καταγγελίες για ανάλογες κακοποιήσεις. «Αυτά που μαθαίνουμε είναι ελάχιστα. Μέσο πληροφόρησης για τις κακοποιήσεις είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – χάρη σε αυτά ενημερωνόμαστε την τελευταία δεκαπενταετία. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επί αρκετές δεκαετίες, αδιαφορούσαν συστηματικά για τα εγκλήματα που αφορούσαν τα ζώα. Υπάρχουν ευθύνες και στους δημοσιογράφους, γιατί μέσα από την ενημέρωση διαμορφώνουμε την κουλτούρα του κόσμου – πολλές φορές ενισχύουμε τη μισοζωική κουλτούρα με το να παρουσιάζουμε τα ζώα ως τέρατα. Η απάντηση για όλα είναι ο άνθρωπος. Κακοποίηση συμβαίνει σε όλες τις περιοχές. Αν για κάποιες δεν μαθαίνουμε στοιχεία, αυτό συμβαίνει γιατί η τοπική κοινωνία συγκαλύπτει. Η νοοτροπία για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα ζώα είναι ίδια παντού. Ευτυχώς η νέα γενιά έχει άλλη αντίληψη. Γιατί η παλιά τα αντιμετωπίζει είτε ως άχρηστα είτε ως εργαλεία».
Τα στοιχεία για το 2022
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ιστοσελίδας Report Animal Abuse Greece και με βάση τα δεδομένα της ΕΛ.ΑΣ., το πρώτο εξάμηνο του 2022 είχαμε 1.924 καταγγελίες από φορείς, ιδιώτες και υπηρεσίες για κακοποίηση ζώων. Ο αριθμός των δικογραφιών που σχηματίστηκαν ήταν 731, ενώ με το αυτόφωρο συνελήφθησαν 160 άτομα. Τα διοικητικά πρόστιμα που επιβλήθηκαν από τις αστυνομικές υπηρεσίες ήταν 1.071 και το ποσό φθάνει το 1.506.600 ευρώ. Αναζητώντας συγκριτικά στοιχεία διαπιστώνει κανείς ότι στη χώρα μας καταγράφονται κατά μέσο όρο 4.000 καταγγελίες ανά έτος και στα 2 προηγούμενα χρόνια, περίπου 1.500 δικογραφίες ανά έτος και περίπου 300 – 400 συλλήψεις με αυτόφωρη διαδικασία. Να σημειωθεί ότι η θανάτωση και ο βασανισμός ζώου πλέον στην Ελλάδα είναι κακουργήματα.
Η λίστα των φαινομένων κακοποίησης είναι, δυστυχώς, μεγάλη. Από τα γαϊδουράκια που φορτώνονται τουρίστες και αποσκευές στη Σαντορίνη (κακοποίηση που έχει γίνει γνωστή, αντικείμενο δράσης της διεθνούς οργάνωσης για τα δικαιώματα ζώων Peta αλλά και πρωτοσέλιδα στον αγγλικό Τύπο), τα φορτωμένα μουλάρια στην Υδρα (μέσο μεταφοράς στο νησί), τα γαϊδουράκια ή τα σκυλιά που είναι δεμένα ή (ακόμα χειρότερα «παστουρωμένα») μέσα στον ήλιο, χωρίς σκιά και πολλές φορές χωρίς νερό, τα σκυλιά που βρίσκονται πυροβολημένα (πρόσφατη είναι η καταγγελία για τον Τοτό, έναν αδέσποτο «γίγαντα» που πέθανε πυροβολημένος στην κοιλιά στο Πήλιο), απαγχονισμένα (όπως την περίπτωση που καταγράφηκε τον Αύγουστο του 2020 στα Κεραμιά Κρήτης), το viral βίντεο με τον νέο που δελέαζε με ψάρι και στη συνέχεια κλωτσούσε ένα γατάκι, τα πνιγμένα στη θάλασσα ζώα, τα περιορισμένα σε μπαλκόνια σκυλιά παρατημένα μέσα στον καύσωνα, μέχρι το μαζικότερο έγκλημα κατά των ζώων, τις φόλες, η κακοποίηση έχει πολλά πρόσωπα.
Η περίπτωση των ιπποειδών
Ενα ακόμα συγκλονιστικό γεγονός, όχι τόσο γνωστό, μας θύμισε η κυρία Ηλιοπούλου (ήταν αποκλειστικό ρεπορτάζ του www.zoosos.gr) και αφορά ζώα εκτροφής για γούνα. Ηταν Αύγουστος του 2014 όταν 33.000 μινκ πέθαναν από ασιτία στη Γαλατινή Κοζάνης. Ο εκτροφέας τους ήρθε σε αντιδικία με τη μοναδική εταιρεία που προμηθεύει την ελληνική αγορά με τροφή για γουνοφόρα ζώα με αποτέλεσμα η εταιρεία να του κόψει την πίστωση και τα ζώα να πεθάνουν από ασιτία αλληλοσπαρασσόμενα!
Η κυρία Ρόζα Ρούσσου, ιδρυτικό μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Προστασίας Ιπποειδών ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ, μας μιλά επίσης για μία ακόμα από τις άπειρες κακοποιήσεις που καταγγέλθηκε μόλις πριν από λίγες ημέρες. Αφορά την περίπτωση ενός αλόγου στη Ζάκυνθο που ήταν δεμένο σε άμαξα επί 10 ώρες τραυματισμένο και αιμορραγούσε γιατί ο αμαξάς δεν ήθελε, προφανώς, να χάσει κούρσα. Η κυρία Ρούσσου αναφέρεται στην ιδιαίτερη περίπτωση των ιπποειδών τα οποία δεν συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των ζώων συντροφιάς του νόμου. Με ψήφισμα που προωθεί η ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ ζητείται να γίνει ταυτοποίηση και καταγραφή τους.
«Κανείς δεν γνωρίζει πόσα άλογα, γαϊδούρια, μουλάρια υπάρχουν στην Ελλάδα, πού ζουν, πώς ζουν, πότε και πώς αλλάζουν χέρια και πού καταλήγουν. Αυτό συμβαίνει γιατί η Ελλάδα δεν εφαρμόζει τον Ενωσιακό Κανονισμό που απαιτεί να είναι τα ιπποειδή ταυτοποιημένα και καταγεγραμμένα και ο οποίος είναι υποχρεωτικός σε όλη την Ευρώπη από το 2008. Χωρίς ταυτοποίηση και καταγραφή σε μητρώα, τα ιπποειδή παραμένουν όλη τους τη ζωή ανώνυμα, εκτεθειμένα σε ακραία κακομεταχείριση και την άνευ ορίων εκμετάλλευση (παράνομη εμπορία και διακίνηση, παράνομες χρήσεις και σφαγές)» σημειώνεται στο ψήφισμα.
Εν αναμονή της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων
Οπως μας ενημερώνει η κυρία Ρούσσου, ΚΥΑ ορίζει ότι στις 21 Οκτωβρίου θα ενεργοποιηθεί η ηλεκτρονική βάση δεδομένων για την καταγραφή των ιπποειδών. «Αν δεν το δω, δεν χαίρομαι. Περιμένω την 21η Οκτωβρίου» επισημαίνει. Οι υπογραφές που έχει συγκεντρώσει το ψήφισμα μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές είναι 6.654.
«Η ιστορία με τον γαϊδαράκο της Ζίτσας έδωσε ώθηση» λέει. «Ας είναι αυτό το ζώο η αφορμή να μη θρηνήσουμε άλλα».
Το προφίλ του θύτη
Ο κ. Ευάγγελος Δρίβας, κλινικός ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής, αστυνομικός δημιουργός του Report Animal Abuse Greece, στην οποία δίνονται οδηγίες και βοήθεια για το πώς μπορεί να γίνει πρόσφορη καταγγελία κακοποίησης ζώου, έχει εκπονήσει μια σχετική μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2021 στο περιοδικό «Εγκληματολογία». Αντικείμενό της: «Η διερεύνηση της συσχέτισης ανάμεσα στην κακοποίηση/βιαιότητα ζώων και τη διαπροσωπική βία. Το εγκληματικό-ψυχολογικό προφίλ του δράστη» και σε αυτήν ο κ. Δρίβας επιχειρεί μια βιβλιογραφική μελέτη ανάμεσα σε 158 άρθρα και έρευνες από πανεπιστήμια και φορείς από το 1961.
Ζητάμε να μας μιλήσει για τα συμπεράσματά του. «Σε πολύ μεγάλο ποσοστό συσχετίζεται η διαπροσωπική βία με τη βιαιότητα κατά ζώου» λέει. «Αυτό δεν σημαίνει ότι το ένα συνδέεται με το άλλο γραμμικά, ότι δηλαδή η κακοποίηση ζώων είναι ο προθάλαμος για την κακοποίηση ανθρώπων ή το αντίστροφο. Τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα και πιο πολυπαραγοντικά. Σε αυτό που πρέπει να εστιάσουμε είναι το ότι τα άτομα που κακοποιούν είτε έχουν γενικότερα μια παράνομη συμπεριφορά, είτε παρουσιάζουν ένα σύνολο βίαιων συμπεριφορών».
Κακοποιητής, όπως λέει ο κ. Δρίβας, μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, άνδρας ή γυναίκα, οποιασδήποτε οικονομικής κατάστασης ή οποιουδήποτε εκπαιδευτικού επιπέδου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η «προϊστορία» του. «Ενας κακοποιητής είναι πολύ πιθανόν να έχει υπάρξει μάρτυρας ή θύμα ενδοοικογενειακής βίας ή μάρτυρας σε κακοποίηση ζώου από μέλος της οικογένειάς του. Επίσης, να έχει υπάρξει δράστης ή θύμα εκφοβισμού, να έχει επιδείξει επαναλαμβανόμενη βία στο παρελθόν προς ανθρώπους και ζώα» σημειώνει.
Τα ψυχικά χαρακτηριστικά των ατόμων αυτών «παρουσιάζουν ελλιπή διαχείριση θυμού και παρορμήσεων, ελλιπή ενσυναίσθηση προς ανθρώπους και ζώα. Διακρίνονται από αναλγησία ή ψυχρότητα και ελαττωμένη ή παντελή απουσία μεταμέλειας και παρουσιάζουν σαδιστική συμπεριφορά» τονίζει ο κ. Δρίβας.
