Γύπες που… προσγειώνονται στους αυτοκινητοδρόμους, πληγωμένα ελάφια (τα περίφημα πλατώνια – σύμβολο της Ρόδου) περιφερόμενα στις καμένες εκτάσεις του νησιού, τραυματισμένες χελώνες και σκαντζόχοιροι στις πυρόπληκτες περιοχές, θερμόπληκτα χελιδόνια και στακτούρες στα πεζοδρόμια των πόλεων. Τα παραπάνω αποτελούν μερικά μόνο από τα αφανή θύματα του εφετινού καλοκαιριού. Ενός καλοκαιριού που θα μείνει στη μνήμη μας για τις ακραίες αντιθέσεις του, τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες και τα δεκάδες πύρινα μέτωπα που κατέστρεψαν χιλιάδες στρέμματα σε ολόκληρη τη χώρα και τις καταρρακτώδεις αλλά σύντομες βροχές. Τι πραγματικά έφταιγε; Και ποιο είναι τελικά το μέγεθος της συνολικής καταστροφής;
Στα γραφείο του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ, στην Καλλιθέα, καθισμένη στην πλάτη μιας πολυθρόνας, μας υποδέχεται μια… τυτώ, ένα πανέμορφο γλαυκόμορφο πτηνό. Η ίδια λόγω του τραυματισμού της δεν μπορεί να πετάξει, άρα ούτε και να αφεθεί ελεύθερη στη φύση. Κυκλοφορεί όμως ελεύθερη στα γραφεία του μη κερδοσκοπικού σωματείου, σαν μασκότ, μαζί με δυο ακόμη στακτοκιρκινέζα και δυο κουκουβάγιες. Κινούνται άνετα ανάμεσα στους εθελοντές και στο προσωπικό, που φροντίζει όσα ζώα φτάνουν εδώ από όλη την Ελλάδα.
Δίψα και εξάντληση
Το ίδιο πρωί το πλοίο από την Κρήτη είχε μεταφέρει στις εγκαταστάσεις του σωματείου 7 γύπες. Από το λιμάνι τούς παρέλαβε ένας εθελοντής, τους μετέφερε στην Καλλιθέα, όπου έλαβαν τις πρώτες βοήθειες, και μετά οδηγήθηκαν στο κέντρο περίθαλψης της ΑΝΙΜΑ στο Λαγονήσι. «Τα ζώα θα μείνουν εκεί μέχρι να μεγαλώσουν, να γίνουν 6-7 μηνών και θα επιστρέψουν μετά στην Κρήτη» μας λέει η Μαρία Γανωτή, πρόεδρος της ΑΝΙΜΑ. Μόνο το τελευταίο 20ήμερο έφτασαν 25 γύπες από την Κρήτη, ενώ η ίδια εξηγεί πως καταλαβαίνουμε τον αριθμό των άγριων πτηνών που έχουν πραγματικά πληγεί εφέτος αν προσθέσουμε και όσους δεν μάζεψε κανείς ή όσους έχουν χαθεί σε απάτητα μέρη και φαράγγια της Κρήτης. Ολα αυτά λόγω του παρατεταμένου εφετινού καύσωνα και της μεγάλης ξηρασίας.
Οπως λέει η κυρία Γανωτή, όλα είναι νεαρά σε ηλικία πουλιά και το φαινόμενο να πέφτουν στο έδαφος, ακόμα και μέσα στη θάλασσα, είναι πολύ έντονο εφέτος (όπως ήταν και το 2021). Τα βουνά της Κρήτης δεν έχουν πυκνά δάση και οι βροχές στο νησί τον χειμώνα που πέρασε ήταν λίγες ή καταρρακτώδεις, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συγκεντρωμένο πόσιμο νερό. Οι νεαροί γύπες, που δεν έχουν την εμπειρία των ενηλίκων να βρουν νερό, εξαντλούνται ψάχνοντάς το ή τελικά πίνουν μολυσμένο ή θαλασσινό.
Οι αναγκαίες ποτίστρες
«Καταλαβα ότι είναι ξεχωριστή η χρονιά εφέτος όταν μου τηλεφώνησε ένας βοσκός από το Σφηνάρι Κισσάμου και περιέγραψε πώς περίπου 200 γύπες ορμούσαν στις ποτιστήρες που έχει για τα ζώα του για να πιουν νερό» αναφέρει χαρακτηριστικά. «Σε εμάς έρχονται τα εξαντλημένα πτηνά αλλά και αυτοί που έχουν πέσει στη θάλασσα – έχουν παραισθήσεις και απώλεια αίσθησης του χώρου» προσθέτει. Μετά την κατάλληλη αγωγή (ορό, βιταμίνες κ.λπ.), όπως λέει η κυρία Γανωτή, συνέρχονται σχεδόν όλα. Τονίζει βέβαια την ανάγκη να τοποθετηθούν στην Κρήτη ποτίστρες οι οποίες θα εφοδιάζονται τακτικά με νερό με ευθύνη κάποιου φορέα – ο οποίος θα μπορούσε να είναι είτε η Περιφέρεια είτε οι 4 μονάδες διαχείρισης του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) που υπάρχουν στο νησί.
Θύματα και τα χελιδόνια
Από τις αρχές Ιουλίου μέχρι σήμερα έχουν φτάσει, επίσης, στα γραφεία της ΑΝΙΜΑ περισσότερες από 600 στακτάρες (πετροχελίδονα), βουνοστακτάρες και χελιδόνια από μεγάλες πόλεις – η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος, τα Χανιά και η Κέρκυρα θεωρούνται «στακταρουπόλεις». Αιτία; Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες. «Κάνουν τις φωλιές τους ψηλά σε εσοχές πολυκατοικιών ή ανάμεσα στα κεραμίδια. Οταν ανεβαίνει η θερμοκρασία, στα σημεία αυτά φτάνει και τους 70 βαθμούς. Οι φωλιές υπερθερμαίνονται, τα νεαρά πουλιά φεύγουν από αυτές, επειδή όμως δεν έχουν ανεπτυγμένα φτερά πέφτουν. Τα βρίσκουν στα πεζοδρόμια, στους ακάλυπτους, στις αυλές, στα μπαλκόνια και μας τα φέρνουν».
Και δυστυχώς, αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας, αυτό είναι ένα φαινόμενο που θα συναντάμε όλο και συχνότερα.
Συζητούμε με την κυρία Γανωτή για τον πλούτο της ελληνικής άγριας φύσης που έπληξαν οι πυρκαγιές. «Τα περισσότερα ζώα καίγονται. Δεν είναι, λοιπόν, μεγάλα τα νούμερα αυτών που έρχονται εδώ. Η καταστροφή όμως είναι θηριώδης» λέει. Στη Ρόδο η ΑΝΙΜΑ έστειλε μια ομάδα διάσωσης που συνεργάστηκε με το Δασαρχείο, τον κυνηγετικό σύλλογο και τον Παναγιώτη Μαργιέ, κτηνίατρο του νησιού. Ολοι μαζί «σκάναραν» την καμένη περιοχή για να βοηθήσουν τα αθέατα θύματα των καταστροφικών πυρκαγιών. Μετά την παροχή των πρώτων βοηθειών, τα ελάφια δεν υπήρχε λόγος να μεταφερθούν και έτσι παρέμειναν στο νησί. Με μια εξαίρεση: ένα τραυματισμένο στα πόδια πλατώνι που μεταφέρθηκε στην Αθήνα, χειρουργήθηκε και μόλις αναρρώσει θα επιστρέψει… σπίτι. «Δεν πρέπει να ξεπερνάνε τα 15-20 τα ελάφια που έχασαν τη ζωή τους. Εμείς βρήκαμε 10. Και αυτό γιατί ο τρόπος που άναβε αυτή η πυρκαγιά (σε συστάδες) τους έδινε τον χρόνο να μετακινούνται. Τα περισσότερα πλατώνια που βρήκαμε νεκρά ήταν εγκλωβισμένα σε μια γούβα. Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι το ενδιαίτημά τους έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό» τονίζει.
Οι «άστεγες» χελώνες
Τα περισσότερα ζώα που κατέφυγαν στην ΑΝΙΜΑ, τόσο από τη Ρόδο όσο και από τις υπόλοιπες φωτιές σε Κουβαρά, Μέγαρα, Δερβενοχώρια κ.λπ., ήταν κυρίως χελώνες, σκαντζόχοιροι, σαύρες και φίδια. «Δεν έφεραν σε εμάς μόνο καμένες χελώνες. Και αυτές που δεν έπαθαν κάτι τις μετέφεραν εδώ γιατί δεν μπορούν να ζήσουν στην καμένη περιοχή. Το περιβάλλον τους έχει γίνει κάρβουνο και δεν έχουν τη δυνατότητα, όπως ένα ελάφι ή μια αλεπού, να απομακρυνθούν τόσο πολύ ώστε να βγουν από τα καμένα» λέει η κυρία Γανωτή.
Οδηγίες για πρώτες βοήθειες σε άγρια ζώα
• Αν βρείτε ένα άγριο ζώο, επικοινωνείτε µε ένα κέντρο περίθαλψης και περιγράφετε την κατάστασή του. Τα τηλέφωνα της ΑΝΙΜΑ είναι 210-9510.075/6972-664675 και είναι σε επιφυλακή 365 µέρες τον χρόνο.
• Αν βρείτε κάποιο µεγάλο αρπακτικό, επικοινωνείτε µε το Δασαρχείο ή αντίστοιχους συλλόγους προστασίας της άγριας φύσης.
• Αν βρείτε κάποιο άγριο µικρότερο πουλί (γεράκι, κούκο, τσαλαπετεινό κ.λπ.), το βάζετε σε ένα χαρτόκουτο (όχι κλουβί) και επικοινωνείτε επίσης µε τους αρµόδιους φορείς. Του δίνετε σταγόνες νερό, αλλά όχι φαγητό. Αν είναι καύσωνας,
το βάζετε σε δροσερό σηµείο.
• Αν βρείτε χελώνα στη µέση του δρόµου, τη σηκώνετε και τη µεταφέρετε στην άλλη πλευρά, εκεί που κατευθυνόταν. Αν έχει σπασµένο κέλυφος, τη σηκώνετε προσεκτικά βάζοντας ένα χαρτόνι από κάτω και τη βάζετε σε ένα κουτί πριν επικοινωνήσετε µε κέντρο περίθαλψης. Αν δεν πρόκειται να µεταφερθεί άµεσα εκεί, καλύπτετε µε ένα πανί τα τραύµατά της.
