Στη διάσημη τηλεοπτική σειρά CSI, τα σενάρια των δημιουργών της μας εισάγουν στη μεθοδολογία μιας ομάδας των αστυνομικών αρχών, η οποία με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων ερευνά μυστήρια και ασυνήθιστα εγκλήματα.

Στη χώρα μας επιχειρείται τώρα να δημιουργηθεί το πρώτο ACSI (Animal Crime Scene Investigation), δηλαδή η πρώτη επιστημονική ομάδα εξιχνίασης εγκλημάτων κατά των ζώων, με στόχο τη διερεύνηση μιας σειράς σοβαρών υποθέσεων και την υποβοήθηση της δικαιοσύνης, ενώπιον της οποίας φτάνουν οι δράστες τέτοιων αδικημάτων που πλέον τιμωρούνται σε βαθμό κακουργήματος και απειλούνται με ποινές στερητικές της ελευθερίας τους.

Η Χασίγια, το μικρό λευκό τιγράκι το οποίο εγκαταλείφθηκε έξω από το Αττικό Πάρκο πριν από έναν χρόνο, όπως και ο θάνατος του σκύλου Ολιβερ στην Αράχοβα που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις αλλά και την άμεση παρέμβαση της αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Αναστασίας Μασούρα (υπεύθυνης για την προστασία των ζώων σε ανώτατο δικαστικό επίπεδο) ήρθαν να αναδείξουν την ανάγκη να υπάρξει μια θεσμοθετημένη κτηνιατροδικαστική υπηρεσία στην Ελλάδα, που θα λειτουργεί σύμφωνα με όλα τα διεθνή πρωτόκολλα και θα βοηθά στην ουσιαστική απονομή της δικαιοσύνης σε μία χρονική περίοδο μάλιστα που, όπως έχει δείξει η επικαιρότητα, αυξάνονται οι υποθέσεις ακραίας κακοποίησης με θύματα ζώα.

Εδρα της υπηρεσίας το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Σύμφωνα με πληροφορίες, με πρωτοβουλία της Δικαιοσύνης έχουν ξεκινήσει ήδη οι προσπάθειες για τη δημιουργία και τη λειτουργία μιας τέτοιας υπηρεσίας με έδρα το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας όπου και θα αξιοποιηθεί η πολυετής εμπειρία του καθηγητή της Παθολογικής Ανατομικής των Ζώων-Κτηνιατροδικαστικής και διευθυντή του αντίστοιχου εργαστηρίου του Ιδρύματος Δημήτρη Τόντη και του επίκουρου καθηγητή Κτηνιατροδικαστικής και Διαγνωστικής Παθολογικής Ανατομικής Ζώων Δημήτρη Δούκα. Για την υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού βέβαια, όπως λένε πηγές που έχουν γνώση του θέματος, απαιτείται να υπογραφεί το συντομότερο δυνατό ένα Μνημόνιο Συνεργασίας που θα συνδέει το τρίγωνο «Δικαιοσύνη – Αστυνομία – Κτηνιατροδικαστική», όπως ακριβώς συμβαίνει και στα εγκλήματα που τελούνται κατά της ανθρώπινης ζωής.

H παρουσία κτηνιάτρου με εξειδικευμένες γνώσεις ιατροδικαστικής, που θα βρεθεί από τα πρώτα κιόλας λεπτά στη σκηνή του εγκλήματος, θεωρείται βέβαιο ότι μπορεί να εισφέρει τα μέγιστα στη διερεύνηση τέτοιων  αποτρόπαιων πράξεων με θύματα ζώα, να φωτίσει σκοτεινά σημεία της υπόθεσης και εν τέλει η κτηνιατροδικαστική έκθεση να αποτελέσει ένα βασικό «εργαλείο» στα χέρια και των αστυνομικών αρχών, αλλά κυρίως των δικαστών που καλούνται να κρίνουν τέτοιες υποθέσεις με βάση το νέο νομοθετικό πλαίσιο. Προς ενημέρωση μάλιστα των δικαστικών λειτουργών βρίσκεται στα… σκαριά και σχετικό σεμινάριο που θα οργανωθεί στην Εθνική Σχολή Δικαστών.

Ανάγκη για προμήθεια κατάλληλων μέσων

Εκτός από το Μνημόνιο Συνεργασίας απαιτούνται όμως και τα κατάλληλα μέσα. Για τον λόγο αυτόν χρειάζεται ένα αυτοκίνητο-ψυγείο με το οποίο θα μεταφέρονται τα ζώα στην έδρα του… ΑCSI – εν προκειμένω στην Καρδίτσα, που στεγάζεται η Κτηνιατρική Σχολή – ή μια Κινητή Μονάδα Νεκροψίας, που θα μπορεί με το κατάλληλο προσωπικό να επιτελεί το έργο της σε διαφορετικά σημεία. Η τήρηση των αυστηρών αυτών πρωτοκόλλων απέχει βέβαια από τα σημερινά δεδομένα όπου τα ζώα μεταφέρονται συνήθως μέσα σε ειδικά φελιζόλ με παγοκύστες, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ενδελεχή έρευνα και την αξιολόγηση ευρημάτων που μπορεί να έχουν αλλοιωθεί ή να έχουν χαθεί μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους.

Οι δύο καθηγητές που αποτελούν την «ομάδα του ΑCSI» κ.κ. Τόντης και Δούκας αναφερόμενοι στην αξία της  κτηνιατροδικαστικής, ενός σχετικά νέου πεδίου της κτηνιατρικής επιστήμης που αναπτύσσεται και εξελίσσεται γρήγορα, έχουν επισημάνει ότι «η χρήση της σήμερα δίνει τη δυνατότητα να εξαχθούν συμπεράσματα τα οποία τίθενται στη διάθεση φορέων, ιδιαίτερα της Δικαιοσύνης για την απονομή δικαίου σε υποθέσεις όπου εμπλέκονται ζώα». Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι η κακοποίηση και η μη σύννομη θανάτωση ζώων συντροφιάς είναι διεθνώς συχνά φαινόμενα, εγείροντας το ενδιαφέρον κρατικών υπηρεσιών, ακόμα και του FBI! Στόχος και στην Ελλάδα πρέπει να είναι η εδραίωση της κτηνιατροδικαστικής, η ανάπτυξη πρωτοκόλλων διερεύνησης της σκηνής του εγκλήματος και η εφαρμογή μεθόδων αξιολόγησης των αποδεικτικών στοιχείων.

Με ποιον τρόπο θα γίνονται οι έρευνες

Σε τι συνίσταται όμως η κτηνιατροδικαστική διερεύνηση; Τα σημαντικότερα στάδια, όπως τα περιγράφουν οι ειδικοί, είναι:

  • Πραγματοποίηση πλήρους κτηνιατροδικαστικής νεκροψίας, με στόχο όχι μόνο να διαπιστωθεί η αιτία θανάτου, αλλά και να καταγραφούν, να συλλεγούν, να διατηρηθούν και να αποσταλούν για εργαστηριακές εξετάσεις όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που μπορεί να σχετίζονται με τη θανάτωση του ζώου.
  • Πραγματοποίηση εργαστηριακών εξετάσεων σε εξειδικευμένα εργαστήρια συμπληρωματικά της νεκροψίας, όπως: ιστοπαθολογικές, απεικονιστικές, μικροβιολογικές, τοξικολογικές εξετάσεις και εξετάσεις μοριακής βιολογίας (π.χ. προφίλ DNA).
  • Σύνταξη κτηνιατροδικαστικής έκθεσης με σκοπό να παρασχεθούν χρήσιμες πληροφορίες στις διωκτικές και δικαστικές αρχές.
  • Προθάλαμος της βίας κατά ανηλίκων

Η κτηνιατροδικαστική ζώων συντροφιάς, σε αντίθεση με την ιατροδικαστική του ανθρώπου, υφίσταται στην πράξη ως εξειδίκευση μόνο κατά την τελευταία εικοσαετία, μετά την κοινωνική πίεση στο ζήτημα της κακοποίησης καθώς και της αστικής και ποινικής ευθύνης απέναντι στα ζώα.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε τέλος πως, όπως έχει προκύψει από έρευνες και με βάση την πρόσφατη ανακοίνωση της Πανελλήνιας Φιλοζωικής Ομοσπονδίας, η κακοποίηση των ζώων συχνά είναι ο… προθάλαμος που οδηγεί στη βία κατά παιδιών, ανηλίκων, και γενικά ευάλωτων ατόμων. Στα παιδιά και τους εφήβους η κακοποίηση ζώων, όπως έχει διαπιστωθεί και από έρευνες, συνδέεται με διαταραχή διαγωγής, με διαταραχές εξάρτησης, καθώς και με την παραφιλική διαταραχή της κτηνοφιλίας. Στους ενήλικες συνδέεται κυρίως με την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, κατά δεύτερο λόγο με διαταραχές εθισμού και πιο σπάνια με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές.