«Ολα τα σκυλιά μπορούν να είναι επικίνδυνα – ειδικά τα ανεκπαίδευτα και τα αντικοινωνικά. Δεν ευθύνεται η ράτσα, αλλά ο ανεύθυνος ιδιοκτήτης». Το μήνυμα από την αφίσα της FCI, της Διεθνούς Κυνολογικής Ομοσπονδίας, είναι ξεκάθαρο.
Υπό μια έννοια δίνει τροφή για σκέψη, με τις αστυνομικές αρχές να μετρούν τους πρώτους 10 μήνες του 2023 ακριβώς 787 επιθέσεις σκύλων σε ανθρώπους. Τελευταίο περιστατικό ο θάνατος μιας 50χρονης γυναίκας, την οποία κατασπάραξαν τρία σκυλιά του γείτονά της στη Νεοχωρούδα Θεσσαλονίκης.
Λάθος εκπαίδευση ή κακομεταχείριση
Στο ίδιο πνεύμα με τη FCI ήταν η απάντηση του εκπαιδευτή σκύλων και ειδικού συμπεριφοράς Γιάννη Μ. Γεωργιάκου στην ερώτηση του «Βήματος» αν υπάρχουν επικίνδυνα σκυλιά. «Δυνητικά ναι» απαντάει. «Υπάρχουν σκυλιά που είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη ασφάλεια είτε επειδή εμείς οι άνθρωποι τα έχουμε κάνει έτσι μέσω εκπαίδευσης είτε επειδή πάλι εμείς οι άνθρωποι τα έχουμε κάνει έτσι μέσω κακομεταχείρισης είτε επειδή εμείς οι άνθρωποι επιλέγουμε να έχουμε δίπλα μας σκυλιά που είναι ακατάλληλα για το μοτίβο και τον τρόπο ζωής μας». Για παράδειγμα, κρατώντας μέσα σε ένα διαμέρισμα έναν μεγαλόσωμο σκύλο που δεν είναι ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα, που δεν τον εκτονώνουμε, που δεν τον εκπαιδεύουμε σωστά, τότε είναι μοιραίο το ζώο να εμφανίσει επιθετική συμπεριφορά.
Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Γεωργιάκος: «Πάντα παρομοιάζω τη συμπεριφορά του σκύλου με τον τρόπο που αντιδρά ένα ελατήριο. Οπως όσο πιο συμπιεσμένο είναι το ελατήριο τόσο και η εκτόνωσή του θα είναι σφοδρή, έτσι ακριβώς γίνεται με το σκυλί. Ο σκύλος, ξέρετε, είναι ένα πλάσμα που ξέρει μόνο να αγαπάει. Δεν μισεί, δεν εκδικείται και δεν ζηλεύει. Για ό,τι άλλο προκαλέσουμε σαν συμπεριφορά, εμείς έχουμε την ευθύνη για αυτό που δημιουργήσαμε και όχι ο σκύλος».
«Δεν υπάρχει λόγος για σκύλο φύλακα»
Πολλοί είναι εκείνοι που θέλουν να έχουν ένα ζώο για φύλακα – είτε ως σωματοφύλακα είτε ως φρουρό σε κτίριο ή εγκατάσταση. Οπως εξηγούν εκπαιδευτές και μελετητές της συμπεριφοράς των ζώων, στην πρώτη περίπτωση, πάντα με την προϋπόθεση ότι η εκπαίδευση είναι σωστή, ο σκύλος δεν θα επιτεθεί παρά μόνο αν πάρει την ανάλογη εντολή από τον χειριστή του. Στη δεύτερη περίπτωση το ζώο επεμβαίνει, χωρίς να χρειάζεται εντολή, εναντίον οποιουδήποτε μπει στον χώρο με σκοπό να τον διώξει, να τον θέσει εκτός μάχης. Μιλήσαμε πριν για σωστή εκπαίδευση, γιατί, εκτός από αυτήν που δεν χρησιμοποιεί βία, υπάρχει και εκείνη που χρησιμοποιεί ξύλο, ηλεκτρικά κολάρα, καρφιά κ.λπ. για να φέρει στην επιφάνεια την επιθετικότητα του ζώου μέσω του πόνου και του φόβου.
Οπως και να έχει όμως, πόσο έχουμε ανάγκη, στην πραγματικότητα, έναν σκύλο φύλακα; «Στις μέρες μας», λέει ο κ. Γεωργιάκος, «δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος να εκπαιδευτεί ένας σκύλος για καθήκοντα ασφάλειας, σωματοφυλακής κ.λπ. Η τεχνολογία μάς προσφέρει όλα τα βοηθήματα (συναγερμούς, κάμερες, drones) που έχουμε ανάγκη για να προφυλαχθούμε από κάποια εισβολή».
Κάποιες φυλές σκύλων θεωρούνται πιο επιθετικές. Μύθος ή πραγματικότητα; Η Διεθνής Κυνολογική Ομοσπονδία αποτυπώνει παγκόσμια τα χαρακτηριστικά των σκύλων που επιτίθενται σε ανθρώπους (ανά φυλή, φύλο, ηλικία κ.λπ.). Ανάμεσα στις ράτσες που θεωρούνται πιο δυναμικές είναι οι Tosa Inu, καυκάσιος ποιμενικός, ποιμενικός της Κεντρικής Ασίας, σκύλος των Πυρηναίων κ.ά. Με βάση αυτή την αποτύπωση αλλά και τα περιστατικά που παρατηρούνται στη χώρα τους, οι κτηνιατρικές υπηρεσίες κάποιων κρατών αποφασίζουν να απαγορεύσουν την εκτροφή και την πώληση για συγκεκριμένες ράτσες. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την «πράξη για τα επικίνδυνα σκυλιά» του 1991 στη Μεγάλη Βρετανία (που επιτρέπει στην κυβέρνηση να απαγορεύει κάθε φυλή που φαίνεται ότι έχει εκτραφεί για κυνομαχίες ή που έχει τα χαρακτηριστικά κάποιας τέτοιας φυλής) απαγορεύονται 4 ράτσες (αμερικανικό πίτμπουλ τεριέ, ιαπωνικό Τόσα, Ντόγκο Αργεντίνος και Fila Brazileiro), ενώ από την 1η Φεβρουαρίου 2025 τίθενται περιορισμοί και στην κατοχή σκύλων XL Bully.
Αντίστοιχα στην Αίγυπτο, με βάση έναν εφετινό νόμο (που ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις), όλα τα σκυλιά είναι υποχρεωτικό να περνούν από έλεγχο ασφαλείας με εξαίρεση 10 ράτσες (όπως τα κόκερ σπάνιελ, τα λαμπραντόρ, τα κανίς, τα μαλινουά, τα πομεράνιαν κ.λπ.). Και κάτι οξύμωρο (που μάλλον επιβεβαιώνει ότι τελικά δεν φταίει η ράτσα αλλά ο ιδιοκτήτης): μια πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγαν επιστήμονες του Royal Veterinary College του Λονδίνου κατέγραψε ότι τα κόκερ σπάνιελ (που στην Αίγυπτο εξαιρούνται από τον έλεγχο ασφαλείας) και δη αυτά που έχουν χρυσαφί τρίχωμα είναι επιθετικά σε ποσοστό 12%. Αντίθετα, σε πιο μεγαλόσωμα σκυλιά, π.χ. ροτβάιλερ, το ποσοστό όσων είχαν πιο άγρια ιδιοσυγκρασία ήταν σαφώς χαμηλότερη (7,46%).
