Η τεχνητή νοημοσύνη είναι… καθ’ οδόν. Το πρώτο πραγματικά «έξυπνο» φανάρι-πιλότος για την αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας των οχημάτων λειτουργεί στην Αττική από το 2022 και βρίσκεται στη συμβολή της Ιεράς Οδού με τον Κηφισό. Ακόμα δεν έχει αφομοιώσει τις δυνατότητες που παρέχει η τεχνητή νοημοσύνη, όπως θα κάνουν οι φωτεινοί σηματοδότες που πρόσφατα εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός.
Ωστόσο, λαμβάνει δεδομένα από τους αισθητήρες (επαγωγικούς βρόγχους), οι οποίοι μετρούν διελεύσεις οχημάτων και ποσοστό κατάληψης οδοστρώματος. Ακολούθως, το πρόγραμμα της φωτεινής σηματοδότησης αναπροσαρμόζεται σε πραγματικό χρόνο, οπότε ρυθμίζεται ο χρόνος που διαρκεί το πράσινο πεδίο των οχημάτων ή το κόκκινο, αντίστοιχα. Το θετικό αποτύπωμα έτσι είναι αμέσως «μετρήσιμο».
«Επιτυγχάνεται πλέον η μέγιστη δυνατή βελτίωση στην κυκλοφορία και μπορεί να επιτευχθεί μείωση στις καθυστερήσεις ακόμη και σε ποσοστό 20%» εξηγεί στο «Βήμα» ο καθηγητής Κυκλοφοριακής Αγωγής και εντεταλμένος σύμβουλος οδικής ασφάλειας της Περιφέρειας Αττικής Κίμων Λογοθέτης.
Στις 16 Νοεμβρίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε το επόμενο βήμα που ήδη προετοιμάζεται και δήλωσε ότι «μπορούμε να προχωρήσουμε και στη χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για καλύτερη ρύθμιση των φαναριών».
Οι δορυφόροι και οι διασταυρώσεις
Τι λένε οι επαγγελματίες του χώρου; «Η τεχνολογία βοηθάει. Η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει περισσότερο» εκτιμά ο πρόεδρος του Συνδικάτου Αυτοκινητιστών ταξί Αττικής (ΣΑΤΑ) Θύμιος Λυμπερόπουλος. «Εδώ είναι ορατή η διαφορά με την απλή έξυπνη κάμερα στην Ιερά Οδό. Θα δούμε… άλλους δρόμους αν μπει στην άσφαλτο κι η τεχνητή νοημοσύνη» σχολιάζει και ο επαγγελματίας αυτοκινητιστής Δημήτρης Οικονόμου.
Οι φωτεινοί σηματοδότες που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη, μια δοκιμασμένη οδική σταθερά σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ελβετία και το Λουξεμβούργο, «θα έχουν ακόμη μεγαλύτερες δυνατότητες, καθώς η στιγμιαία ταχύτητα και ποιοτικά δεδομένα θα παρέχονται από δορυφόρο και από σήμα κινητής τηλεφωνίας ή από κάμερες εφοδιασμένες με σύστημα τεχνητής νοημοσύνης» διευκρινίζει ο σύμβουλος οδικής ασφάλειας της Περιφέρειας Αττικής. «Με έξυπνα φανάρια τεχνητής νοημοσύνης 2.500 διασταυρώσεις στην Αττική θα λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία, μέσω δορυφόρων, σε real time» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Λογοθέτης. Ηδη δε έχει γίνει μια πρώτη διερευνητική με διεθνή κολοσσό για την εργολαβία του δορυφορικού σκέλους.
Σύμφωνα και με τη διεθνή βιβλιογραφία, η βελτίωση που μπορεί να επέλθει με την τεχνητή νοημοσύνη συγκριτικά με τα απλά έξυπνα φανάρια «θα μπορούσε να είναι έως και 30%» επισημαίνει στο «Βήμα» ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Παναγιώτης Παπαντωνίου. «Η μείωση της συμφόρησης σε μια πόλη μπορεί να κυμανθεί από 20% ως 40% με μείωση της κατανάλωσης καυσίμου σε ποσοστά 15%-20%» συνεχίζει ο κ. Παπαντωνίου.
Οπως προκύπτει από τον σχεδιασμό που έχει γίνει, η χωροθέτηση των φαναριών τεχνητής νοημοσύνης θα γίνει κατ’ αρχάς σε κεντρικές αρτηρίες: Κηφισίας, Μεσογείων, Βασιλίσσης Σοφίας, Βασιλέως Κωνσταντίνου, Αρδηττού, Καλλιρρόης, Συγγρού κ.ο.κ. «Θα πρέπει να γίνει πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση το έργο για να μπορέσει να προχωρήσει μέσα στο 2024» σημειώνουν περιφερειακοί παράγοντες που βλέπουν την υλοποίησή του από τη διεύθυνση Διαχείρισης Μητροπολιτικών Υποδομών της Περιφέρειας Αττικής εντός του 2025.
Η «έξυπνη» διάβαση στο Καλλιμάρμαρο
Το Σύστημα Εξυπνης Διάβασης Πεζών δοκιμάζεται ήδη από το 2019 στο Σύνταγμα, στο Καλλιμάρμαρο και από τις 4 Νοεμβρίου και στο μετρό του Πειραιά. Το συγκεκριμένο σύστημα ανιχνεύει πεζούς που πρόκειται να διασχίσουν τη διάβαση μέσα από ένα έξυπνο σύστημα αισθητήρων, στέλνοντας σήμα και ενεργοποιώντας αυτόματα τα LED πάνελ που είναι ενσωματωμένα στην άσφαλτο, ώστε οι οδηγοί στα οχήματα να αντιλαμβάνονται από μεγαλύτερη απόσταση την ύπαρξη πεζών. Υπάρχουν και οι επικριτές του συστήματος που εκτιμάται ότι προστατεύει τους πεζούς από ατυχήματα. «Δεν λέμε να μην προστατεύεται και να μην να έχει τον χρόνο του ο πεζός να διέλθει με ασφάλεια. Οταν έχει όμως τόση κίνηση, δεν πρέπει να προσαρμόζεται ο χρόνος του σε μια διάβαση που αποκαλείται έξυπνη;», σχολιάζει μέσα από το παράθυρο του αυτοκινήτου του ο επαγγελματίας αυτοκινητιστής Τάσος Γεωργίου, ενώ τα δευτερόλεπτα των πεζών στον φωτεινό σηματοδότη έχουν ξεκινήσει το μέτρημα ανάστροφα, ηχώντας σαν κροτάλισμα, με στόχο την ασφαλή και απρόσκοπτη διέλευση και των πολιτών ΑΜΕΑ από τη διάβαση.
«Οι έξυπνες πρότυπες διαβάσεις, που ενσωματώνουν τεχνολογίες όπως αισθητήρες, AI, και προηγμένα συστήματα σηματοδότησης, έχουν θετικό αποτύπωμα στο αστικό περιβάλλον και την κινητικότητα μιας πόλης, τόσο σε επίπεδο ασφάλειας και προσβασιμότητας των πεζών όσο και καλύτερης ροής των οχημάτων. Αλλά για να αποτυπωθεί η επιρροή τους θα πρέπει κατ’ αρχάς να υπάρχει ένα συνολικό δίκτυο διαβάσεων και όχι αποσπασματικές παρεμβάσεις» υπογραμμίζει εκπροσωπώντας τους συγκοινωνιολόγους ο κ. Παπαντωνίου.
Η Περιφέρεια, η οποία έχει ολοκληρώσει τον διαγωνισμό για 200 νέες έξυπνες πρότυπες διαβάσεις για το νέο έτος, στα φανάρια του ΚΑΤ, στο σχολικό συγκρότημα της Γκράβας, στη Μεσογείων (στο ύψος του «Σωτηρία»), στη Βασ. Σοφίας (στο ύψος του Μεγάρου Μουσικής) κ.α., αρνείται ότι η διάβαση είναι η αιτία του μποτιλιαρίσματος στο Καλλιμάρμαρο, καθώς «δεν επεκτείνει τον χρόνο διέλευσης των πεζών, την ασφάλεια των οποίων απλώς προβιβάζει». Μάλιστα, το κυκλοφοριακό πρόβλημα που προξενείται στο Καλλιμάρμαρο αποδίδεται αποκλειστικά στη «μεγάλη ροή από την Καλλιρρόης και την Αρδηττού, που καταλήγει σε στένωση της λεωφόρο». Να σημειωθεί, βεβαίως, ότι μετρήσεις για το αποτύπωμα της διάβασης δεν έχουν γίνει ούτε από τους εκπροσώπους της Περιφέρειας ούτε από την Τροχαία.
Πώς θα επικοινωνούν τα λεωφορεία με τους σηματοδότες
Από τα πλέον άμεσα μέτρα για την επίλυση των προβλημάτων στους δρόμους που «θα έχει υλοποιηθεί σε 6-9 μήνες», όπως δηλώνει στο «Βήμα» ο υπουργός Επικρατείας Ακης Σκέρτσος, είναι «η εγκατάσταση transponders στα λεωφορεία και receivers (με τις αναγκαίες τροποποιήσεις) στα φανάρια για να ενεργοποιείται η προτεραιότητα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς έναντι των υπολοίπων οχημάτων εντός δακτυλίου, αλλά και στην πράσινη ζώνη εκτός δακτυλίου», στο πλαίσιο του επανασχεδιασμού των λεωφορειο-λωρίδων και της επέμβασης στο σύστημα φωτεινών σηματοδοτών για signal preemption.
Με τον ίδιο πομπό receivers θα λειτουργεί και το «πράσινο κύμα», ο τέταρτος τύπος «έξυπνου» φαναριού, που ανάβει πράσινο όταν ο σηματοδότης ανιχνεύει ασθενοφόρο. Εχει δοκιμαστεί πιλοτικά στον Πειραιά και βρίσκεται επίσης σε διαγωνιστική διαδικασία.
Μια ακόμη εκδοχή «έξυπνου» σηματοδότη είναι το smart cities σύστημα για την ανίχνευση παραβίασης κόκκινου φαναριού. Το πρώτο τοποθετήθηκε σε φανάρι στη Λ. Ποσειδώνος τον Ιούνιο του 2020. Καταγράφει ρεκόρ παραβιάσεων: 17 την ώρα. Εχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία για την τοποθέτηση 300 νέων. «Παρότι χρειάζεται χρόνος για να αποτυπωθεί η επιρροή που έχει το ένα φανάρι που πιλοτικά έχει ενσωματώσει τέτοια κάμερα στην Αθήνα, είναι δεδομένο ότι η συμβολή του θα είναι σημαντική στην οδική ασφάλεια, προλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, ατυχήματα» προσθέτει συνομιλώντας με «Το Βήμα» ο κ. Παπαντωνίου.
