Στην ταινία «Το μερίδιο των Αγγέλων» του Κεν Λόουτς ο νεαρός Ρόμπι, ένας μικροαπατεώνας που πρόκειται σύντομα να γίνει πατέρας, καταδικάζεται από το δικαστήριο σε κοινωνική εργασία στη διάρκεια της οποίας και βρίσκει μία αναπάντεχη επαγγελματική διέξοδο.

Η βάση του σεναρίου της ταινίας, που εξελίσσεται στη Μεγάλη Βρετανία και προβλήθηκε για πρώτη φορά το 2012, σε λίγο καιρό πιθανόν θα αποτελεί την πραγματικότητα αρκετών ανθρώπων και στη χώρα μας, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα μετά την καταδίκη τους για πλημμελήματα με ποινές που δεν θα ξεπερνούν τα δύο χρόνια, αντί να πηγαίνουν στη φυλακή ή να πληρώνουν την ποινή τους, να την εκτίουν παρέχοντας κοινωφελή εργασία.

Είχε μείνει μόνο στα χαρτιά

Ο θεσμός βέβαια της κοινωφελούς εργασίας υπάρχει στην Ελλάδα ως νομοθετική πρόβλεψη περισσότερα από τριάντα χρόνια, αλλά επί της ουσίας έχει μείνει μόνο στα χαρτιά, ενώ θα μπορούσε να λειτουργεί ως πυλώνας κοινωνικού σωφρονισμού για χιλιάδες παραβάτες, που βρέθηκαν εν τέλει για ένα μέρος της ζωής τους στη φυλακή, ενώ θα μπορούσαν να είχαν μπει νωρίτερα σε τροχιά επανένταξης.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης ετοίμασε το πρόγραμμα και την ψηφιακή πλατφόρμα με στόχο τη μετάβαση από τη θεωρία του νόμου στην πράξη. Ήδη περισσότεροι από χίλιοι φορείς του Δημοσίου ανά την επικράτεια (ΟΤΑ, Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου) έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να ενταχθούν στην ψηφιακή πλατφόρμα που αφορά την κοινωφελή εργασία παρέχοντας επαρκή αριθμό θέσεων που με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία αναλύονται σήμερα σε 339 κατηγορίες απασχόλησης.

Μετά την εφαρμογή μάλιστα του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας και της λειτουργίας της ψηφιακής πλατφόρμας εκτιμάται ότι ο αριθμός των ενδιαφερομένων φορέων θα αυξηθεί ακόμα περισσότερο, καθώς όπως επισημαίνει ο αρμόδιος υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας, πρόκειται για μία διαδικασία που έχει δυναμική, και ως εκ τούτου η δεξαμενή διευρύνεται προς το συμφέρον των πολιτών που θα πληρούν τις προϋποθέσεις για την εναλλακτική αυτή ποινή.

Ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας μάλιστα προβλέπεται ρητά ως «ποινή» στις διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα που βρίσκεται στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις προωθούμενες διατάξεις, ποινές φυλάκισης άνω του ενός έτους και μέχρι δύο έτη θα εκτίονται πρωτίστως με εναλλακτικούς τρόπους έκτισης, ήτοι μετατροπής σε χρηματική ποινή ή σε κοινωφελή εργασία.

Πότε θα εφαρμοστεί ο νέος νόμος

Η ημερομηνία – ορόσημο για τη νέα σελίδα στον τρόπο έκτισης της ποινής δεν έχει ακόμα «κλειδώσει», αλλά σε κάθε περίπτωση αναγκαία προϋπόθεση είναι η ψήφιση του νέου Ποινικού Κώδικα. Και αμέσως μετά δικαστές για μία σειρά από μικρής ποινικής απαξίας αδικήματα πλημμεληματικού χαρακτήρα θα μπορούν να επιβάλλουν και αυτή τη διαφορετική ποινή.

Πώς θα γίνεται όμως στην πράξη η εφαρμογή του μέτρου αυτού, που αποτελεί μέρος της ποινικής νομοθεσίας εδώ και χρόνια σε χώρες της Ευρώπης αλλά και στις ΗΠΑ; Με τρόπο ψηφιακό, ώστε να διασφαλίζονται όλα τα αναγκαία βήματα και να υπάρχει ο απαραίτητος έλεγχος, ώστε να μην καταλήξει πάλι κενό γράμμα ο θεσμός.

Για τον λόγο αυτόν αμέσως μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης ο φάκελος του καταδικασθέντος θα διαβιβάζεται στον αρμόδιο εισαγγελέα και την Υπηρεσία Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής για να έχουν και προσωπική εικόνα του καταδικασθέντος, ο οποίος θα προσέρχεται ενώπιόν τους στο πλαίσιο αξιολόγησης των προσωπικών, οικονομικών και κοινωνικών δεδομένων που θα εξεταστούν για τον τελικό φορέα παροχής εργασίας.

Τα δεδομένα αυτά και πάλι θα μπαίνουν στην ψηφιακή πλατφόρμα ώστε με βάση το συνολικό «προφίλ» του καταδικασμένου να επιλέγεται ο κατάλληλος φορέας για την κοινωφελή απασχόλησή του, αλλά και ο χρόνος έναρξης της εναλλακτικής έκτισης της ποινής του.

«Παρουσιολόγιο» και έλεγχοι

Ακόμα ένα «αγκάθι» είναι η συνεπής παρουσία του καταδικασμένου στον δημόσιο τομέα με συγκεκριμένες ώρες ανά ημέρα που θα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες ημέρες ποινής. Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα θα τηρείται το σχετικό «παρουσιολόγιο», ενώ θα γίνονται και έλεγχοι από τους Επιμελητές Κοινωνικής Αρωγής, οι οποίοι μάλιστα με την ολοκλήρωση της παροχής κοινωφελούς εργασίας θα υποβάλλουν και την αναφορά τους για την έκτιση της «ποινής» από τον καταδικασμένο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα οι καταδικασθέντες θα ασφαλίζονται για ατύχημα και τραυματισμό, ενώ θα υπόκεινται σε εισφορά προς τον e-ΕΦΚΑ ως μισθωτοί, η οποία θα βαρύνει το υπουργείο Δικαιοσύνης.