Πόσο ασφαλή είναι τα κέντρα διασκέδασης στην Ελλάδα; – Οι παραβάσεις, οι έλεγχοι και τα επικίνδυνα βεγγαλικά

Στο 20% περίπου των ελέγχων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο από 800 υπαλλήλους της Πυροσβεστικής σε κέντρα διασκέδασης κι άλλους χώρους συνάθροισης του κοινού εντοπίζονται παραβάσεις στα θέματα συντήρησης των συστημάτων πυρόσβεσης, στο κλείσιμο των συστημάτων πυρανίχνευσης (τακτική που ακολουθούν πολλοί ασυνείδητοι επιχειρηματίες για να μην ενεργοποιούνται με το κάπνισμα), στο σβήσιμο των φώτων για τη σήμανση των εξόδων κινδύνου κι άλλες προβληματικές επιλογές στον τομέα της πυρασφάλειας.

Πρόκειται δηλαδή για περίπου 500 με 600 αντίστοιχες παραβάσεις τον χρόνο, που βεβαίως ακολουθούνται από πρόστιμα της τάξης (συνολικά) των 300.000 ευρώ. Επίσης στο 10% των ελέγχων που γίνονται – δηλαδή περίπου σε 250 περιπτώσεις κάθε χρόνο – εντοπίζονται από τα κλιμάκια της Πυροσβεστικής προβλήματα που σχετίζονται με εξόδους κινδύνου σε καταστήματα που έχουν παράνομα κλείσει, αλλά και άλλα προβλήματα που αφορούν τη χωροταξία και τη δομή των μαγαζιών αυτών με αντιπαραβολή και των σχετικών αδειών λειτουργίας.

Η Πυροσβεστική ακολούθως προχωρεί στην ενημέρωση-καταγγελία για αυτά τα δομικά προβλήματα στις υπηρεσίες δόμησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχει και τη σχετική αρμοδιότητα. Ωστόσο, οι υπηρεσίες αυτές είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αποδυναμωμένες, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες νέου ελέγχου και επιβολής προστίμων να καθυστερούν.

Tα επικίνδυνα υλικά

Ο μεγάλος κίνδυνος για να εκδηλωθεί επικίνδυνη φωτιά σε κέντρα διασκέδασης κι άλλους χώρους συνάθροισης κοινού προέρχεται κυρίως από εύφλεκτα υλικά για διακοσμήσεις, για ανακαινίσεις χώρων στα πλαίσια μιας νέας σεζόν ή για κάποιο event που έχει προγραμματιστεί, οπότε και δεν υπάρχει χρόνος για να υπάρξουν άμεσα εμβόλιμοι έλεγχοι από κρατικές υπηρεσίες. Και βεβαίως από την παράνομη χρήση βεγγαλικών.

Τα παραπάνω φέρνουν φυσικά στη σκέψη την πρόσφατη τραγωδία στη Βόρεια Μακεδονία, καθώς πρόβλημα με τη χρήση βεγγαλικών υπάρχει και στη χώρα μας. Η χρήση βεγγαλικών επιτρέπεται κανονικά μόνο σε θέατρα, και αυτό μετά από σχετικούς ελέγχους και υπεύθυνες δηλώσεις.

Η ΕΛ.ΑΣ. προχωρεί σε σχετικούς αυστηρούς ελέγχους στα δεκάδες καταστήματα με βεγγαλικά και στον τρόπο χρήσης και πώλησής τους, ενώ χαρακτηριστικά το 2023 εντόπισε 496 παραβάσεις για χρήση αυτών των υλικών. Στις περισσότερες περιπτώσεις βέβαια οι παραβάσεις αυτές αφορούν την παράνομη χρήση βεγγαλικών την Ανάσταση, σε γιορτές, στα γήπεδα κ.λπ.

Ωστόσο, χρήση βεγγαλικών εντοπίζεται (με κύρια χρήση των επονομαζομένων «σιντριβανιών», δηλαδή βεγγαλικών εδάφους) και σε ορισμένους χώρους συνάθροισης κοινού, όπου βέβαια παρουσιάζονται υπεύθυνες δηλώσεις και εποπτεία εταιρειών που οργανώνουν τέτοιου είδους εκδηλώσεις, πολλές φορές έχοντας λάβει άδεια και από τις αστυνομικές αρχές.

Τα «φτηνά βεγγαλικά»

Μια άλλη πλευρά του ίδιου ζητήματος είναι η λαθραία εισαγωγή «φτηνών» βεγγαλικών από Βουλγαρία και άλλες βαλκανικές χώρες που φυσικά δεν καταγράφονται από την ΕΛ.ΑΣ. και δεν προσδιορίζεται το δίκτυο πιθανής παράνομης διανομής τους σε νυχτερινά κέντρα, μπαρ και σε άλλους χώρους διασκέδασης.

Τα παραπάνω περιγράφουν μιλώντας στο «Βήμα» αρμόδια στελέχη των Γραφείων Πυρασφάλειας του Πυροσβεστικού Σώματος μετά την πολύνεκρη τραγωδία στο Κότσανι, η οποία σημειώθηκε τα ξημερώματα της περασμένης Κυριακής με 59 ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους και 155 να τραυματίζονται από την πυρκαγιά στην ντισκοτέκ «Pulse» όπου εκείνη την ώρα υπήρχαν 500 άτομα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το κλαμπ όπου εκτυλίχθηκε το δυστύχημα δεν πληρούσε τις προδιαγραφές πυροπροστασίας, είχε λήξει η άδεια λειτουργίας του πριν από έναν χρόνο ενώ στην τραγωδία καθοριστικό ρόλο είχε και η χρήση πυροτεχνημάτων που προκάλεσαν την πυρκαγιά, καίγοντας την οροφή της, με αποτέλεσμα οι φλόγες να εξαπλωθούν γρήγορα. Οι Αρχές έχουν συλλάβει 20 άτομα μέχρι στιγμής, συμπεριλαμβανομένου του διευθυντή του κλαμπ αλλά και υπαλλήλων ελεγκτικών μηχανισμών.

Σύμφωνα με αρμόδιους αξιωματικούς πολλές από αυτές τις τραγωδίες μέσα σε κλαμπ, μπαρ ή άλλους χώρους συνεστίασης συμβαίνουν αρχικά γιατί οι άνθρωποι απορροφώνται από τη δυνατή μουσική και δεν ακούν τις εκκλήσεις για έγκαιρη απομάκρυνση από τον χώρο. Επίσης τα φωτορυθμικά, η τεχνητή ομίχλη καπνού, το σκοτάδι δυσκολεύουν την ευκρινή θέαση σε περίπτωση που συμβεί κάποιο απρόοπτο.

Επίσης τα νυχτερινά κέντρα χρησιμοποιούν εύφλεκτα ντεκόρ, ηχομονωτικό αφρό, κουρτίνες και τεχνητά διακοσμητικά για λόγους εντυπωσιασμού τα οποία συμβάλλουν στην ταχύτερη εξάπλωση της φωτιάς που περικυκλώνει και εγκλωβίζει τους θαμώνες.

Στην Αθήνα υπολογίζεται ότι συνολικά υπάρχουν περίπου 300 θέατρα, κινηματογράφοι και μεγάλα κέντρα διασκέδασης αλλά και τουλάχιστον 15.000 χώροι συνάθροισης κοινού (με τον ακριβή αριθμό τους να αναμένεται να προσδιορισθεί από τις σχετικές δηλώσεις στο Διαδίκτυο και στον διαδικτυακό κυβερνητικό τόπο «open business» που ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 4 Μαρτίου).

Η Πυροσβεστική έχει την αρμοδιότητα των ελέγχων για τη συντήρηση και τη λειτουργία των μέσων πυρόσβεσης των καταστημάτων και οι αρμόδιες υπηρεσίες δόμησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης την αρμοδιότητα των ελέγχων για θέματα στατικότητας, εξόδων κινδύνων κ.λπ.

Ωστόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες πυρασφάλειας του Πυροσβεστικού Σώματος που πραγματοποιούν περίπου 2.500-3.500 αντίστοιχους ελέγχους ετησίως, και που έχουν την καλύτερη στελέχωση για αυτούς, ενημερώνουν τις υπηρεσίες δόμησης με τη μορφή καταγγελιών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία ελέγχων από τα Γραφεία Προληπτικής και Κατασταλτικής Πυρασφάλειας, ολόκληρο το 2024 είχαν πραγματοποιηθεί 2.543 συνολικοί έλεγχοι σε οικονομικούς φορείς-εγκαταστάσεις με χρήση «συνάθροιση κοινού», έχουν διαπιστωθεί 595 ελλείψεις-παρατηρήσεις κι έχουν επιβληθεί 215 διοικητικά πρόστιμα συνολικού ποσού 248.522,50 ευρώ.

Φθίνουσα πυρασφάλεια

Ενα άλλο σημαντικό πρόβλημα δε, είναι ότι, παρότι οι επιχειρήσεις ακολουθούν τις προδιαγραφές κατά την αδειοδότηση σε σχέση με τη χρήση πυροσβεστικών μέσων, συχνά στη συνέχεια παραμελούν τις απαιτούμενες προφυλάξεις. Οπως σημειώνουν στελέχη της Πυροσβεστικής, ο πρώτος έλεγχος μετά την υποβολή αιτήματος για εγκατάσταση συστημάτων πυρασφάλειας σε ένα μαγαζί δείχνει ότι υπάρχουν προβληματικά σημεία στο 7%-8% των ελέγχων.

Σε εκτάκτους ελέγχους τα ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 20%-25%, ενώ όταν αυτοί γίνονται μετά από καταγγελίες πολιτών, το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 40%-50%. Σημειώνεται, τέλος, ότι από την 1η Ιανουαρίου 2025 οι έλεγχοι θα γίνονται ετησίως αντί ανά πενταετία.