Πολιτικός έλεγχος διά της Θέμιδος

Δεν είναι η πρώτη φορά που η θεσμική σχέση μεταξύ δύο εκ των τριών εξουσιών, της κυβερνητικής και της δικαιοδοτικής, κοινώς η σχέση μεταξύ πολιτικής εξουσίας – Δικαιοσύνης, απασχολεί τον δημόσιο βίο. Συνήθως αφορμή είναι υποθέσεις αμφίσημες, που περισσότερο βασίζονται σε παρασκηνιακές διεργασίες και θολές ερμηνείες παρά σε αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Τις τελευταίες ημέρες, οι εξελίξεις γύρω από την ποινική έρευνα για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι – αίτημα δικαίωσης 99 ψυχών -, με πρωταγωνίστρια την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου, κατέδειξαν «δάκτυλο» άνωθεν παρέμβασης, και μάλιστα απροκάλυπτης, με στόχο να μετατεθεί η απόδοση ευθυνών στις ελληνικές καλένδες, σε μια περίοδο κρίσιμη, εν πολλοίς προεκλογική.

Είχε προηγηθεί η – διόλου άσχετη – μηνυτήρια αναφορά του υπουργού Αμυνας Πάνου Καμμένου για δημοσίευμα ως προς τα κονδύλια στο Προσφυγικό σε βάρος επτά δημοσιογράφων της εφημερίδας «Φιλελεύθερος» και η ολονύκτια κράτηση τριών εξ αυτών, του εκδότη Θανάση Μαυρίδη, του διευθυντή Παναγιώτη Λάμψια και της αρχισυντάκτριας του πολιτικού ρεπορτάζ Κατερίνας Γαλανού, στο Αστυνομικό Τμήμα Εξαρχείων. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις είναι προφανές ότι η κυβέρνηση λησμόνησε τον ευάλωτο χαρακτήρα της δημοκρατίας και θέλησε να αρπάξει από τα χέρια της Θέμιδος τη ζυγαριά της.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης που αντέδρασαν (από τη Νέα Δημοκρατία και το Κίνημα Αλλαγής ως το Ποτάμι και το ΚΚΕ) χαρακτήρισαν «αδιανόητη» την παραγγελία της κυρίας Δημητρίου προς τον διευθύνοντα της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών Ηλία Ζαγοραίο να αναμείνει – για την απόδοση των όποιων προσωποποιημένων ποινικών ευθυνών – το πόρισμα της Γενικής Επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης Μαρίας Παπασπύρου, πόρισμα χρονοβόρο, που ανήκει στη διοικητική σφαίρα και ουδεμία σχέση έχει με το διά ταύτα της εισαγγελικής έρευνας. Στα απόνερα της κίνησης αυτής, ο κ. Ζαγοραίος που «έτρεξε» την έρευνα τους δυο τελευταίους μήνες – χρόνος ρεκόρ κατά κοινή ομολογία για τα εγχώρια δικαστικά δεδομένα -, αντί να προχωρήσει στην κλήση υπόπτων, θα έπαιρνε φύλλο πορείας για την Εισαγγελία Εφετών όπου έχει προαχθεί ύστερα από δύο ευδόκιμες θητείες. Η κυρία Παπασπύρου προανήγγειλε μάλιστα την έκδοση του δικού της πορίσματος σε δυο-τρεις μήνες (όταν για τη Μάνδρα χρειάστηκε οκτώ).

Την επομένη και μετά τη θύελλα που προκλήθηκε, με φωνές και από τον κόσμο της Δικαιοσύνης, η κυρία Δημητρίου έκανε πίσω. Με νεότερο έγγραφό της ενημέρωνε ότι ο κ. Ζαγοραίος παραμένει όσο απαιτηθεί στην έρευνα (σε κάθε περίπτωση, η παραμονή του δεν επηρεάζει το γεγονός ότι το τιμόνι της Εισαγγελίας αναλαμβάνει πλέον ο Βαγγέλης Ιωαννίδης), διευκρινίζοντας ότι τα περί πορίσματος Παπασπύρου ήταν αποκλειστικά ενημερωτικού χαρακτήρα, ώστε να επισυναφθεί μελλοντικά στη δικογραφία. Το σίριαλ σταμάτησε να παράγει επεισόδια όταν την τρίτη ημέρα ο κ. Ζαγοραίος εξέδωσε ανακοίνωση -ασπίδα στην κυρία Δημητρίου, μιλώντας για «παρερμηνεία» και διαψεύδοντας παρεμβάσεις.

Πρόσωπα που είναι σε θέση να γνωρίζουν το παρασκήνιο τονίζουν στο «Βήμα» ότι στη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης τακτικής συμμετείχε δραστικά, εκτός από την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, και η κυρία Παπασπύρου – η στενή σχέση των δύο γυναικών ουδέποτε άλλωστε έχει αμφισβητηθεί, όπως και η τρυφερή, σχεδόν μητρική, σύνδεσή τους με μια κομβική κυβερνητική φιγούρα: τον Δημήτρη Τζανακόπουλο.

«Ο Ηλίας Ζαγοραίος βρέθηκε στη δίνη του κυκλώνα, αιφνιδίως και χωρίς δική του ευθύνη» επισημαίνουν τα ίδια πρόσωπα. «Στην τριγωνοποίηση που προέκυψε, με Δημητρίου – Παπασπύρου, ήταν ο μόνος που είχε τη δυνατότητα να βάλει τελεία στην ιστορία αυτή. Πρόσωπο με ήθος και συνείδηση ο ίδιος, δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτεθειμένη την Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, στο όνομα και της αγαστής συνεργασίας που διατηρούσαν όλον αυτόν τον καιρό. Υπάρχει βεβαίως και κάτι ακόμη: με βάση τον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, «οποιαδήποτε οδηγία, σύσταση ή υπόδειξη σε δικαστικό λειτουργό για ουσιαστικό ή δικονομικό θέμα σε συγκεκριμένη υπόθεση ή κατηγορία υποθέσεων είναι ανεπίτρεπτη και συνιστά πειθαρχικό αδίκημα». Ενίοτε μπορεί να έχει και ποινικές συνέπειες. Η κυρία Δημητρίου εξέθεσε εαυτήν σε μεγάλο κίνδυνο. Εποπτεύων της έρευνας για το Μάτι είναι εισαγγελέας Εφετών, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου δεν έχει καμία δουλειά».

Η φαινομενική νηνεμία επιτρέπει, πάντως, σήμερα στον κ. Ζαγοραίο να συνεχίσει: αποστέλλονται κλήσεις σε υπόπτους για το Μάτι (η προϊσταμένη Ποινικής Δίωξης Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου έχει ήδη αποστείλει κλήσεις για την υπόθεση της Μάνδρας): στην Περιφέρεια Αττικής αλλά και σε δήμους, στην Πυροσβεστική, στην ΕΛ.ΑΣ., στο Λιμενικό, στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και πάντως σε όλους τους μηνυόμενους από συγγενείς των θυμάτων. Ηδη ο εισαγγελικός λειτουργός έχει ξεκινήσει έρευνα και για την κακοδιαχείριση από τον Δήμο Μαραθώνα της ανθρωπιστικής βοήθειας με αποδέκτες τους πυρόπληκτους. Παρά το γεγονός ότι ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης της κεντρικής έρευνας για το Μάτι δεν μπορεί να προσδιοριστεί εύκολα, εν τούτοις υπολογίζεται ότι εντός του φθινοπώρου θα σημειωθούν εξελίξεις.

Ο εισαγγελέας ακύρωσε το Αυτόφωρο και άφησε τελικά ελεύθερους τους τρεις δημοσιογράφους του «Φιλελεύθερου», διατάσσοντας προκαταρκτική εξέταση για τυχόν αδίκημα συκοφαντικής δυσφήμησης, πλην όμως η ζημιά είχε ήδη γίνει: αστυνομικοί βγήκαν στο κυνήγι δημοσιογράφων προκειμένου να δικαστούν με τη διαδικασία του Αυτοφώρου ύστερα από μήνυση που υπέβαλε υπουργός της κυβέρνησης. Βεβαίως, ο συγκεκριμένος υπουργός αρέσκεται – τον προδίδει ο αριθμός των προσφυγών του στη Δικαιοσύνη – στις μηνύσεις, δεν είναι ωστόσο ούτε ο πρώτος ούτε ο τελευταίος που κάνει χρήση του νόμου για να παρεμποδίσει και να ελέγξει τελικά τη λειτουργία του Τύπου.

Αντέδρασε η ΕΣΗΕΑ· αντέδρασε και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης, δεσμευόμενος ότι θα καταργήσει τη διαδικασία του Αυτοφώρου στα αδικήματα περί Τύπου, δίνοντας προτεραιότητα στη γρήγορη εκδίκασή τους. «Η Ελλάδα είναι χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και δεν θα γίνει Βενεζουέλα» είπε χαρακτηριστικά.

Αρχικώς, το υπουργείο Δικαιοσύνης έδωσε – μέσω κύκλων – χλιαρή απάντηση, θυμίζοντας πρωτίστως ότι η διαδικασία του Αυτοφώρου ισχύει για όλους τους πολίτες. Υστερα από ημέρες και φωνές που μιλούσαν για καινοφανή σε σχέση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο σχετική εφαρμογή του Αυτοφώρου, υπήρξε επώνυμη και πιο ξεκάθαρη απάντηση, αυτή τη φορά διά του αρμοδίου υπουργού Μιχάλη Καλογήρου. Ο οποίος παρέπεμψε στη Συνταγματική Αναθεώρηση, στο πλαίσιο ψήφισης των Ποινικών Κωδίκων, οπότε η κυβέρνηση «θα εισηγηθεί τις αναγκαίες βελτιωτικές αλλαγές».

«Η υπόθεση δεν απέχει πολύ από μια άλλη επίθεση στον Τύπο, αυτή του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην “Athens Review of Books”» εκτιμά πηγή από τον πανεπιστημιακό χώρο που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της. «Επιχειρείται φίμωση διά ενός ιδιότυπου πολέμου, οι παρενέργειες του οποίου δηλητηριάζουν και τον κόσμο της Δικαιοσύνης. Μην ξεχνάτε ότι στις 9 Οκτωβρίου αναμένεται Ειδικό Δικαστήριο Κακοδικίας στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στο εδώλιο του οποίου θα καθίσουν δικαστές, ακόμη και εκπρόσωποι της ηγεσίας του Αρείου Πάγου».