Εθελοντισμός; Αλληλεγγύη; Αλτρουισμός; Η αιμοδοσία μοιάζει αληθινά η ύψιστη μορφή προσφοράς του ενός πολίτη προς τον άλλον. Ασθενείς με σοβαρές ή χρόνιες παθήσεις, θύματα τροχαίων ατυχημάτων, εγχειρήσεις, θεραπείες. Οι ανάγκες μας είναι μεγάλες. Το αίμα και τα προϊόντα του, βασικοί παράγοντες σε εκατοντάδες ιατρικές πράξεις, δεν παρασκευάζονται και ως εκ τούτου η διάθεσή τους στηρίζεται αποκλειστικά στους εθελοντές αιμοδότες. Η χώρα μας χρειάζεται ετησίως λίγο περισσότερες από 600.000 μονάδες αίματος. Θα μπορούσαμε να το πετύχουμε αν είχαμε ένα οργανωμένο σύστημα ενεργών αιμοδοτών που να δίνουν αίμα τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο.
Στηρίζονται όμως οι αιμοδότες; Το ρεπορτάζ αποδεικνύει ότι η έλλειψη κεντρικής διαχείρισης, η αποσπασματική αντιμετώπιση των προβλημάτων και η αδιαφορία της πολιτείας για ένα τόσο σημαντικό θέμα κάνουν την αιμοδοσία μια ακόμα «μαύρη τρύπα» για το ΕΣΥ και την υγεία των πολιτών. Ενώ η Ελλάδα συλλέγει περίπου 550.000 μονάδες αίματος τον χρόνο, τελικά δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της και αναγκάζεται να εισάγει αίμα από το εξωτερικό. Ταυτόχρονα οι δραματικές ελλείψεις αίματος στα νοσοκομεία θέτουν σε κίνδυνο ασθενείς, ενώ πολλά χειρουργεία αναβάλλονται.
«Χωρίς μηχανισμό»
«Το πρόβλημα είναι ότι το ζήτημα της αιμοδοσίας, ενώ είναι πολύ σοβαρό, δεν είναι ορατό. Η αιμοδοσία γίνεται ορατή όταν αρχίσει και υπάρχει πρόβλημα» λέει ο κ. Κώστας Σταμούλης, αιματολόγος και επιστημονικός διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας. «Δηλαδή βρισκόμαστε στο 2023 και πώς καταλαβαίνω ότι μου λείπουν μονάδες αίματος; Οταν οι ασθενείς που πάσχουν από μεσογειακή αναιμία αντιληφθούν τα προβλήματα και αρχίσουν και διαμαρτύρονται. Αυτό από μόνο του είναι ένα παθολογικό φαινόμενο. Δεν είναι δυνατόν ένα οργανωμένο σύστημα να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν ελλείψεις στο διαθέσιμο αίμα μέσα από τις διαμαρτυρίες αυτών των ασθενών. Μπαίνουμε διαρκώς σε μια λογική micromanagement» αναφέρει.
«Μιλάμε για 3.500 ασθενείς που χρειάζονται 120.000 μονάδες αίματος τον χρόνο από τις 550.000 που συλλέγει συνολικά η χώρα. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ανάγκη για αυτή την ποσότητα αίματος, γνωρίζουμε πότε πρέπει να γίνουν οι μεταγγίσεις και ποιες ακριβώς ομάδες αίματος χρειαζόμαστε και παρ’ όλα αυτά δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε την κάλυψη των αναγκών τους γιατί δεν υπάρχει ο μηχανισμός γι’ αυτόν τον προγραμματισμό» προσθέτει.
Το χαμένο σχέδιο
Την ανάγκη για σωστή κεντρική διαχείριση της αιμοδοσίας τονίζει και η κυρία Μαρία Αγγελοπούλου, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Πασχόντων από Μεσογειακή Αναιμία και Δρεπανοκυτταρική Νόσο.
«Οταν λέμε κεντρική σημαίνει ότι έχουμε ένα online πληροφοριακό σύστημα όπου βλέπουμε τι συμβαίνει σε κάθε νοσοκομείο, έχουμε οργανώσει ένα σύστημα πρόβλεψης των αναγκών ειδικά για εμάς, γιατί οι δικές μας οι ανάγκες είναι τακτικές και προγραμματισμένες» λέει στο «Βήμα». «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι μονάδες αίματος που συλλέγουμε ετησίως ίσως είναι και περισσότερες από αυτές που συλλέγουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, το ζήτημα είναι πότε συλλέγεις αυτό το αίμα. Δηλαδή μπορεί να συλλέγεις πολλές μονάδες τον Οκτώβριο – Νοέμβριο, αλλά στην περίοδο των ιώσεων ή των διακοπών δεν έχεις κάνει μια πρόβλεψη για το πώς θα καλύψεις τις ανάγκες των πασχόντων από μεσογειακή αναιμία. Επίσης το κάθε νοσοκομείο προσπαθεί να εξυπηρετήσει τις δικές του ανάγκες. Ολα αυτά θα έπρεπε να γίνονται υπό την επίβλεψη του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας ώστε όλα τα νοσοκομεία να συμβάλλουν εξίσου στις αιμοδοτικές ανάγκες της χώρας. Αυτό που εμείς έχουμε ζητήσει από το υπουργείο είναι το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας να υλοποιήσει ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αιμοδοσίας, το οποίο θεωρητικά υπάρχει από το 2017, αλλά δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα. Επίσης πρέπει να υιοθετήσουμε μια κουλτούρα επαναλαμβανόμενης αιμοδοσίας» αναφέρει.
Σαθρό σύστημα
Μια ακόμα παράλογη πρωτοτυπία στη χώρα μας είναι να ζητείται από τους συγγενείς αίμα σε περίπτωση που κάποιος δικός τους πρόκειται να υποβληθεί σε εγχείρηση. «Στην Ευρώπη απαγορεύεται να ζητήσεις αίμα από τους συγγενείς των ασθενών. Εμείς, παρότι και ο δικός μας νόμος δεν το επιτρέπει, το κάνουμε. Δίνεται έτσι η λανθασμένη εντύπωση στους ασθενείς ότι οι ίδιοι πρέπει να φροντίσουν για την παροχή αίματος, ενώ μια σοβαρή πολιτεία θα έπρεπε να είναι αυτή η ίδια που φροντίζει. Πάνω σε αυτό το σαθρό σύστημα έχει επενδύσει το σύστημα Υγείας για να καλύψει τις ανάγκες του σε αίμα» υπογραμμίζει ο κ. Σταμούλης.
Πάντως, προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι εθελοντές αιμοδότες. Οπως αναφέρει ο κ. Χρήστος Πρωτόπαπας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών, «οι περισσότερες υπηρεσίες αιμοδοσίας στα νοσοκομεία δεν λειτουργούν απογευματινές ώρες και Σαββατοκύριακα, με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται οι αιμοδότες. Δεν μπορεί κάποιος να φύγει από την εργασία του για να πάει να δώσει αίμα».
Ο κ. Πρωτόπαπας προσθέτει ότι «από την πλευρά μας έχουμε να συναντηθούμε με υπουργό Υγείας περισσότερα από τέσσερα χρόνια». «Τέτοια αδιαφορία, σε μια τέτοια περίοδο κρίσης για την εθελοντική αιμοδοσία ώστε να μη μπορείς να κανονίσεις μια συνάντηση με τον αρμόδιο υπουργό, δεν ξέρω πώς να τη σχολιάσω» αναφέρει.
Το μόνο νοσοκομείο στην Αττική που διαθέτει απογευματινή βάρδια αιμοδοσίας είναι το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Κοργιαλένειο – Μπενάκειο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (17.00 – 19.30). Επίσης απογευματινές ώρες μπορεί να δώσει κανείς αίμα στην αίθουσα αιμοληψίας του ΕΚΕΑ, στο Γήπεδο του Αιγάλεω (14.00 – 19.00).
Αγνωστες ανάγκες
«Η επεξεργασία του αίματος είναι πολύ ακριβή υπόθεση. Θέλει πολύ εξελιγμένο εξοπλισμό, ακριβά μηχανήματα, θέλει εξειδικευμένο προσωπικό. Οι Ολλανδοί με αντίστοιχο πληθυσμό με την Ελλάδα έχουν ένα κέντρο στο Αμστερνταμ όπου πηγαίνουν όλες οι ποσότητες αίματος που συλλέγονται στη χώρα και αναδιανέμονται στα διάφορα νοσοκομεία ανάλογα με τις ανάγκες τους. Ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς ανάγκες αίματος έχουμε. Συλλέγουμε 550.000 τον χρόνο και αυτές τις μεταγγίζουμε» επισημαίνει ο κ. Σταμούλης.
