Εντός του 2019 αναμένεται να… πιάσουν δουλειά τα γεωτρύπανα ενισχύοντας τις υψηλές προσδοκίες για ένα σημαντικό δυναμικό πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Βεβαίως από τις ισχυρές πιθανότητες ύπαρξης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων έως την πραγματική παραγωγή μεσολαβούν πολλά χρόνια, με έρευνες και γεωτρήσεις, έργα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης, καθώς και επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Αυτή τη στιγμή παραγωγή στην Ελλάδα (λίγο πάνω από 4.000 βαρέλια ημερησίως, κατά μέσο όρο, το 2018) εμφανίζει μόνο ο Πρίνος που διαχειρίζεται η Energean Oil & Gas. Μάλιστα, στο τέλος Ιανουαρίου αναμένεται να ξεκινήσει η παραγωγή πετρελαίου στο νέο κοίτασμα της εταιρείας στην περιοχή, στο σημείο «Ε», για το οποίο οι προβλέψεις είναι εξαιρετικές. Εκεί θα εγκατασταθεί η εξέδρα «Λ» σε περίπου έναν χρόνο και αναμένεται να μπουν σε παραγωγή ακόμη τρεις γεωτρήσεις. Το κοίτασμα «Ε» θα είναι το πρώτο το οποίο θα δώσει παραγωγή στην Ελλάδα μετά τον Πρίνο και τον Βόρειο Πρίνο. Τα βεβαιωμένα αποθέματά του ανέρχονται στα 18 εκατ. βαρέλια.

Στο Δυτικό Κατάκολο

Στη Δυτική Ελλάδα, το πρώτο κοίτασμα στην ιστορία που έχει περάσει σε καθεστώς εκμετάλλευσης είναι το θαλάσσιο κοίτασμα στο Δυτικό Κατάκολο. Η Energean Oil & Gas έχει ολοκληρώσει και καταθέσει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η έγκριση της οποίας είναι απαραίτητη προκειμένου να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση και να προχωρήσει η πρώτη παραγωγική γεώτρηση, ανάλογα και με τις συνθήκες της αγοράς. Τα βεβαιωμένα απολήψιμα αποθέματα στο Κατάκολο υπολογίζονται σε 10,5 εκατομμύρια βαρέλια.

Σε εξέλιξη βρίσκονται και οι σεισμικές έρευνες στη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων, από την ισπανική Repsol (operator) και την Energean Oil & Gas, όπου έχει ολοκληρωθεί περί το 20% του πρότζεκτ. Η ίδια κοινοπραξία προετοιμάζεται και για τη σεισμική έρευνα στη χερσαία περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας.

Η αρχή από τον Πατραϊκό

Προς το τέλος του 2019 με αρχές του 2020 αναμένεται η πρώτη γεώτρηση και στην περιοχή του Πατραϊκού Κόλπου από την κοινοπραξία των ΕΛΠΕ και της ιταλικής Edison. Στόχος είναι η επιβεβαίωση των ενδείξεων για πιθανά απολήψιμα αποθέματα υδρογονανθράκων, τα οποία εκτιμώνται σε 140 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Ειδικότερα, έως την ερχόμενη άνοιξη θα έχουν ολοκληρωθεί οι περιβαλλοντικές μελέτες για τις γεωτρήσεις, οι οποίες κατόπιν θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση, ώστε στη συνέχεια να πιάσει δουλειά το πλωτό γεωτρύπανο. Εάν οι διερευνητικές γεωτρήσεις είναι θετικές τότε θα ξεκινήσει μετά το 2023 η ανάπτυξη του κοιτάσματος ώστε σε 4 με 5 χρόνια να αρχίσει η παραγωγή του «μαύρου χρυσού».

Σε οκτώ περιοχές

Ο όμιλος ΕΛΠΕ, σε συνεργασία και με ενεργειακούς κολοσσούς όπως η γαλλική Total, η Edison, η Repsol και η αμερικανική ExxonMobil, επενδύει στην ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου συνολικά σε οκτώ περιοχές στον ελλαδικό χερσαίο και θαλάσσιο χώρο. Τον περασμένο Σεπτέμβριο είχαν μονογραφεί οι συμβάσεις μίσθωσης για το οικόπεδο «10» στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, στο οποίο τα ΕΛΠΕ κατέχουν τα δικαιώματα έρευνας, καθώς και για τα δύο θαλάσσια οικόπεδα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, όπου ο όμιλος συμμετέχει με 20% σε κοινοπραξία μαζί με την Total (40% – διαχειριστής) και την ExxonMobil (40%). Σύμβαση μίσθωσης έχει υπογραφεί και ανάμεσα στο Ελληνικό Δημόσιο και την κοινοπραξία Total (operator) – Edison – ΕΛΠΕ (25%) για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης στην «Περιοχή 2» του Ιονίου Πελάγους.

Επίσης, τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν ως operator, με ποσοστό 50%, σε κοινοπραξία για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή του Δυτικού Πατραϊκού Κόλπου, όπως και με ποσοστό 25% σε κοινοπραξία στην περιοχή του Θρακικού Πελάγους. Ακόμα, ο όμιλος είναι διαχειριστής σε δύο χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας (Αρτα-Πρέβεζα και Βορειοδυτική Πελοπόννησο). Προσφορά έχει υποβάλει και για το «Block 1», βόρεια της Κέρκυρας, ενώ τον Νοέμβριο μονογράφηκε η σύμβαση παραχώρησης για το οικόπεδο «Ιόνιο» στην κοινοπραξία ΕΛΠΕ – Repsol, το οποίο εκτείνεται από το νοτιοδυτικό κομμάτι της Κέρκυρας ως τη Λευκάδα.

Το Οικόπεδο 10

Εκτός απροόπτου, έως τον Φεβρουάριο αναμένονται οι συμβάσεις για το Οικόπεδο 10, για τα blocks νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης και του «Ιονίου» να προωθηθούν στη Βουλή για την κύρωσή τους, μετά τον προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Παράλληλα, η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) επιχειρεί τους τελευταίους μήνες να προσελκύσει νέο επενδυτικό ενδιαφέρον από κορυφαίους παίκτες της διεθνούς αγοράς υδρογονανθράκων για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε πέντε «ελεύθερες» περιοχές στη ζώνη μεταξύ Κέρκυρας και Κρήτης, οι οποίες δεν έχουν παραχωρηθεί. Πρόκειται για μεγάλες ενότητες, οι οποίες βρίσκονται κοντά στα μπλοκ των Exxon Mobil, Total και ΕΛΠΕ. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων οικοπέδων παρουσιάζονται και στην ιστοσελίδα της ΕΔΕΥ.

Υψηλά έσοδα αλλά και γκρίνια με περιβαλλοντικές ανησυχίες

Η επιτυχία στην έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων αναμένεται να φέρει έσοδα δισεκατομμυρίων στο Ελληνικό Δημόσιο και στην τοπική κοινωνία. Οι ανάδοχοι υποχρεούνται στην καταβολή τιμήματος από την υπογραφή της σύμβασης. Στο στάδιο της παραγωγής τα κέρδη του αναδόχου θα επιβαρύνονται με φόρο 20% υπέρ του Δημοσίου και 5% υπέρ των Περιφερειών. Το Δημόσιο θα λαμβάνει μπόνους παραγωγής και σταθερά μισθώματα (Royalties) επί του τζίρου της εκμετάλλευσης και θα εξασφαλιστεί η λειτουργία του Ταμείου Γενεών, στο οποίο θα κατευθύνονται τα έσοδα από την αξιοποίηση.

Ωστόσο, το γεγονός ότι η Ελλάδα μπαίνει στον… χάρτη της πετρελαϊκής βιομηχανίας ανησυχεί διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως είναι η Greenpeace και το WWF, αλλά και τοπικές συλλογικότητες, σε περιοχές όπου αναπτύσσονται οι δραστηριότητες. Καταγγέλλεται το «ευνοιοκρατικά ελαστικό αδειοδοτικό πλαίσιο για τους υδρογονάνθρακες», ενώ εκφράζονται φόβοι για επιπτώσεις στο περιβάλλον των περιοχών σεισμικής έρευνας, όπως αποψίλωση βλάστησης, διάβρωση εδάφους, υδρολογικές αλλοιώσεις, ρύπανση από απόβλητα και κίνηση οχημάτων, αλλοιώσεις σε οικοσυστήματα κ.λπ.

Αυστηρά πρότυπα

Οπως επισημαίνεται, στη χώρα μας 56 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται εξ ολοκλήρου μέσα σε χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα εξορύξεων (40 καταφύγια άγριας ζωής και 16 προστατευόμενες περιοχές Natura). Αλλες 136 προστατευόμενες περιοχές βρίσκονται μερικώς εντός χερσαίων και θαλασσίων οικοπέδων (59 καταφύγια άγριας ζωής, 69 περιοχές Natura, επτά εθνικά πάρκα και ένας εθνικός δρυμός).

Πάντως, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υποστηρίζει ότι θα ισχύσουν τα αυστηρότερα πρότυπα της διεθνούς πρακτικής ως προς τη δημόσια ασφάλεια, τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και την αποφυγή ζημίας σε βασικές οικονομικές δραστηριότητες του παράκτιου μετώπου. Βάσει της αυστηρότατης ευρωπαϊκής νομοθεσίας (έχει ενσωματωθεί στην ελληνική), ειδικά μετά τη μεγάλη καταστροφή στον Κόλπο του Μεξικού, προβλέπεται υποχρέωση άσκησης αυστηρού δημοσίου ελέγχου σε όλα τα στάδια έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.

Για τις δραστηριότητες στον θαλάσσιο χώρο, μεταξύ άλλων, προβλέπεται, από κάθε εταιρεία, η εκπόνηση Επιχειρησιακού Σχεδίου Αντιμετώπισης Κινδύνου, το οποίο εντάσσεται στο «Σχέδιο Ξενοκράτης», της ΓΓ Πολιτικής Προστασίας. Στελέχη του ΥΠΕΝ υποστηρίζουν ότι οι περιοχές Natura θα παραμείνουν άθικτες, επισημαίνοντας ότι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το θαλάσσιο μπλοκ 2 εξαιρεί τις Natura και προβλέπει ζώνη ασφαλείας ενός χλμ. από αυτές.