Τους τρεις βασικούς άξονες που θα αποτελέσουν την «πυξίδα» των μεταρρυθμίσεων στο πεδίο της Δικαιοσύνης με στόχο την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της παρουσιάζει και αναλύει ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης μιλώντας στο «Βήμα».

Ο ίδιος σχολιάζει ότι η χώρα μας, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2020, κατέλαβε την καθόλου τιμητική 146η θέση στην παγκόσμια κατάταξη αναφορικά με τον χρόνο που απαιτείται για την επίλυση μιας δικαστικής διαφοράς.

Και αναφέρει ότι για τη βελτίωση του σημαντικού αυτού δείκτη, που συνδέεται και με τον τομέα των επενδύσεων, στις άμεσες προτεραιότητες του υπουργείου Δικαιοσύνης είναι η ορθολογική αξιοποίηση του δυναμικού της Δικαιοσύνης, η αναδιάρθρωση των δικαστικών σχηματισμών, οι αλλαγές στον τρόπο διοίκησης των δικαστηρίων όσον αφορά τις μη δικαιοδοτικές λειτουργίες.

Αποκαλύπτει μάλιστα ότι στο «τραπέζι» των συζητήσεων βρίσκεται ήδη το ενδεχόμενο τα διαχειριστικά θέματα όπως οι προμήθειες, επισκευές, συντηρήσεις κτιρίων να φύγουν από την αρμοδιότητα των διοικήσεων των δικαστηρίων και να περάσουν σε άλλα πρόσωπα.

Παράλληλα, στα άμεσα σχέδια του υπουργείου είναι η ανέγερση νέων δικαστικών μεγάρων, όπως το Πρωτοδικείο Αθηνών, το Δικαστικό Μέγαρο Πειραιά, και η δημιουργία νέων αιθουσών στο Εφετείο Αθηνών για να καλυφθούν οι ανάγκες πολυπρόσωπων δικών. Στο δικαστικό σύστημα εντάσσονται και νέα ψηφιακά εργαλεία για να διευκολύνουν την καθημερινότητα των πολιτών.

Μετράτε ήδη 105 ημέρες στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Ποιο θεωρείται ότι είναι το μεγαλύτερο από τα προβλήματά της και πόσο εφικτή είναι η λύση του;

«Γνώριζα αρκετά καλά την κατάσταση από την πολυετή εργασία μου ως δικηγόρος. Η ελληνική Δικαιοσύνη έχει καθυστερήσει στον εκσυγχρονισμό και την ανανέωση των δομών της. Γι’ αυτό και το κορυφαίο σήμερα πρόβλημά της βρίσκεται στην ταχύτητα απονομής του δικαίου. Ξέρετε, όσο και αν προσπαθούν και πασχίζουν καμιά φορά οι άνθρωποι, αν κινούνται και εργάζονται μέσα σε αναχρονιστικά πλαίσια, έχουν μειωμένη και αργή απόδοση. Αυτό συμβαίνει και με την ελληνική Δικαιοσύνη, χωρίς να αποτελεί δικαιολογία για τις εξοργιστικές καθυστερήσεις που παρουσιάζονται κάποιες φορές.

Κάποιοι δικαστικοί λειτουργοί πιστεύουν ότι ανεξάρτητη εξουσία σημαίνει ανεξέλεγκτη εξουσία. Προφανώς μια τέτοια αντίληψη είναι υπονομευτική για τη δημοκρατία.

Η Παγκόσμια Τράπεζα στην ετήσια έκθεσή της για το 2020 τοποθετεί την Ελλάδα στην 146η θέση της παγκόσμιας κατάταξης αναφορικά με την ταχύτητα επίλυσης μιας διαφοράς στα δικαστήρια. Αυτή είναι μια πολύ δυσάρεστη πραγματικότητα για τη χώρα. Για να αλλάξει ουσιαστικά αυτή η κατάσταση, απαιτούνται δραστικές παρεμβάσεις στην ορθολογική αξιοποίηση του δυναμικού της Δικαιοσύνης, στην αναδιάρθρωση των δικαστικών σχηματισμών και στον τρόπο διοίκησης των δικαστηρίων όσον αφορά τις μη δικαιοδοτικές λειτουργίες. Είναι υποχρέωση όλων όσοι σχετίζονται και διακονούν τον θεσμό να βοηθήσουν ώστε η Δικαιοσύνη να ανταποκριθεί στις ανάγκες της χώρας και στις απαιτήσεις του ελληνικού λαού».

Σε επίλυση όλων όσων αναφέρετε, τίθεται όλο και πιο συχνά το ζήτημα του νέου δικαστικού χάρτη με σκοπό την καλύτερη λειτουργία του δικαστικού συστήματος.  Πόσο κοντά βρίσκεστε στην υλοποίηση αυτής της αλλαγής;

«Ακριβώς, ο νέος δικαστικός χάρτης αναφέρεται ως το βασικό μεταρρυθμιστικό πρόταγμα στο προεκλογικό πρόγραμμα της κυβέρνησης για τη Δικαιοσύνη και θα βοηθήσει πολύ στην ταχύτερη απονομή δικαίου στο ελληνικό δικαστικό σύστημα. Στο κέντρο της προσοχής μας για την αναμόρφωση του σημερινού δικαστικού χάρτη βρίσκονται τρεις τομές: Πρώτον, η θεραπεία μιας στρέβλωσης για τον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας στα ελληνικά δικαστήρια, με την ύπαρξη δύο διακριτών επιπέδων δικαστών, τους ειρηνοδίκες και τους πρωτοδίκες. Αυτή η διάκριση, αναγκαία και χρήσιμη για την παλιά εποχή, ξεκίνησε από την ίδρυση του ανεξάρτητου νεοελληνικού κράτους και επιβιώνει μέχρι σήμερα. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, εδώ και 110 χρόνια από τότε που πρωτοτέθηκε το σχέδιο για ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δεν κατέστη μέχρι σήμερα δυνατή. Θεωρώ ότι ήρθε, επιτέλους, η ώρα να υλοποιηθεί. Δεύτερον, την ορθολογική αναδιάρθρωση και κατανομή των δικαστηρίων, χωρίς επιπτώσεις στην πρόσβαση των πολιτών στη Δικαιοσύνη. Τρίτον, τον διαχωρισμό των δικαιοδοτικών, δικαστικών και υπηρεσιακών  καθηκόντων των προϊσταμένων των δικαστηρίων από τα διαχειριστικά θέματα όπως οι προμήθειες, επισκευές, συντηρήσεις των δικαστηρίων. Αυτά πρέπει να τα αναλάβουν άλλα πρόσωπα και να απαλλαγούν οι δικαστές. Ηδη ξεκίνησε τις εργασίες της Ομάδα Εργου για τον νέο δικαστικό χάρτη της χώρας, αποτελούμενη από όλους τους συντελεστές του χώρου της Δικαιοσύνης, και σύντομα θα έχουμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προτάσεων επί των σκέψεων αυτών».

Ενα άλλο μεγάλο στοίχημα είναι η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της Δικαιοσύνης, ώστε να ολοκληρώνονται ταχύτερα διαδικασίες που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών (ενημέρωση πορείας της υπόθεσής τους, υποβολή αίτησης και διαβίβασης μιας σειράς πιστοποιητικών), αλλά και τον τομέα των επενδύσεων. Τι αλλαγές σχεδιάζετε στον τομέα αυτόν;

«Τα τρία εμβληματικά έργα ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη: το Ολοκληρωμένο Σύστημας Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων για την Πολιτική, Ποινική και Διοικητική Δικαιοσύνη, η  αναμόρφωση του Εθνικού Ποινικού Μητρώου και το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τα έργα αυτά, που αναμένεται να επηρεάσουν θεαματικά την ταχύτητα απονομής της Δικαιοσύνης, χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ταυτόχρονα με τη συνεργασία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης σημαντικές ψηφιακές παρεμβάσεις, όπως το σύστημα τηλεδιασκέψεων σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και η παροχή ψηφιακών υπηρεσιών ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων των δικαστηρίων. Επίσης, η περαιτέρω ψηφιοποίηση νομικών διαδικασιών, όπως η κατάθεση δικογράφων και η δυνατότητα χορήγησης αντιγράφου Ποινικού Μητρώου μέσω της θυρίδας των ΚΕΠ στο gov.gr».

Ετοιμάζετε αλλαγές στους βασικούς κώδικες (Ποινικός Κώδικας, Κώδικας Ποινικής Δικονομίας) που αποτελούν τον οδικό χάρτη της ποινικής Δικαιοσύνης. Ποιες θεωρείτε τις βασικότερες εξ αυτών που ενδιαφέρουν άμεσα τους πολίτες;

«Οι αλλαγές που ετοιμάζουμε στο ποινικό σύστημα είναι στοχευμένες για την ενδυνάμωση του κράτους δικαίου, για ποινές οι οποίες θα είναι αναλογικές και θα εκτίονται, όπου αυτό επιβάλλεται. Το έντονο αίσθημα ατιμωρησίας που έχει επικρατήσει στην ελληνική κοινωνία πρέπει σταδιακά να εκλείψει.

Οι ποινές θα πρέπει να εκτίονται συνδυαστικά ή εναλλακτικά με τρόπους χρηματικής μετατροπής τους ή με παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Η διακηρυκτική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού «νομιμότητα παντού» θα πάρει σάρκα και οστά. Σε ό,τι αφορά σοβαρά εγκλήματα με μεγάλες κοινωνικές προεκτάσεις, όπως η πρόκληση δασικής πυρκαγιάς ή η οικογενειακή βία, η πρόβλεψη των ποινικών κυρώσεων θα είναι αρκούντως αντίστοιχη των σημαντικών επιπτώσεων που επιφέρουν στη ζωή των πολιτών ή της ζωτικής προτεραιότητας προστασίας  θεσμών όπως η οικογένεια. Τέλος, το σχέδιό μας έχει ως στόχο να απεμπλέξει το ποινικό σύστημα από άσκοπες δικονομικές ενέργειες όπως οι προδήλως αβάσιμες μηνύσεις που θα αρχειοθετούνται, αλλά και θα επιβαρύνουν με σοβαρά έξοδα όσους ασκούν καταχρηστικά και παρελκυστικά τα δικαιώματά τους».

Μεγάλο «αγκάθι» στην καθημερινή λειτουργία των δικαστηρίων είναι οι υποδομές και κυρίως η έλλειψη επαρκών σε αριθμό και μέγεθος δικαστικών αιθουσών. Ποιες λύσεις προκρίνετε για την αντιμετώπιση του προβλήματος;

«Πιστεύω ότι με το εκτεταμένο πρόγραμμα ανέγερσης νέων δικαστικών μεγάρων σε όλη τη χώρα, όπως το Πρωτοδικείο Αθηνών, το Δικαστικό Μέγαρο Πειραιά, το νέο Δικαστικό Μέγαρο στο Ηράκλειο Κρήτης, τις εκτεταμένες αλλαγές στο Δικαστικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης, δεκατρία νέα Δικαστικά Μέγαρα σε ισάριθμες πόλεις, καθώς και την ανέγερση νέων αιθουσών στο Εφετείο Αθηνών, το πρόβλημα αυτό θα μπορεί να αντιμετωπιστεί σε ικανοποιητικό βαθμό».

Απευθύνατε «προσκλητήριο» ενότητας σε δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόρους δικαστικούς υπαλλήλους και συμβολαιογράφους ως αναγκαία προϋπόθεση για θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Πόσο εύκολη είναι η συναίνεση στον δρόμο προς τις  προωθούμενες μεταρρυθμίσεις, όταν υπάρχουν διαφορετικές οπτικές και «αντιτιθέμενα» συμφέροντα μεταξύ των κλάδων αυτών;

«Οντως εξαρχής το είπαμε και το εφαρμόζουμε. Η σχέση σήμερα του υπουργείου Δικαιοσύνης με τους θεσμικούς εταίρους στηρίζεται στον διάλογο με στόχο την προωθητική συνεργασία. Δεν βρίσκω κανέναν απολύτως λόγο να μη συνεχιστεί αυτό για όλα τα μεγάλα θέματα που έχουμε μπροστά μας. Η ελληνική κοινωνία θέλει μεγάλες αλλαγές, που θα κάνουν τη ζωή της ευκολότερη και ασφαλέστερη, αλλά και θα προωθούν τον θεσμικό εκσυγχρονισμό και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας, από τα οποία όλοι έχουν να κερδίσουν».