Οι μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία «τρώνε» τους εμπνευστές τους

Δέκαχιλιάδες άτομα είναι ο αριθμός που υπολογίζει η κυβέρνηση ότι θα εισαχθούν στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ την επόμενη χρονιά, στη νέα «εκδοχή» του αφηγήματος της ελεύθερης πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας. Κάτι που βέβαια έχει ως αποτέλεσμα τη μετατροπή της ανώτατης εκπαίδευσης σε ένα «εργαλείο» ταξικού διαχωρισμού, καθώς τελικά στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ θα μπουν ελεύθερα και μόνο με τον βαθμό απολυτηρίου μόνο εκείνοι που θα στοχεύσουν σε ένα χαμηλής ζήτησης και μειωμένου ενδιαφέροντος τμήμα (κυρίως στην επαρχία), ενώ την ίδια στιγμή τα υψηλής ζήτησης τμήματα θα κλείνουν τις πόρτες τους ερμητικά.

Ετσι, το νέο εξεταστικό σύστημα που εισηγήθηκε ο υπουργός Παιδείας ύστερα από δύο προηγούμενες αποτυχημένες προσπάθειες, εξαντλείται τελικά στα παρακάτω παράδοξα: τα Θρησκευτικά παραμένουν υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές στη Γ’ Λυκείου, αλλά όχι η Ιστορία. Οι μαθητές θα εξετάζονται για δύο συνεχόμενες πανελλαδικές-περιφερειακές, στην ίδια ύλη, στον ίδιο μήνα, στα ίδια μαθήματα! Ο αδιάβλητος χαρακτήρας των εξετάσεων ανατρέπεται από τις «μίνι»Πανελλαδικές για την απόκτηση του νέου εθνικού απολυτηρίου, τα θέματα στις οποίες θα διαλέγουν ομάδες καθηγητών –όχι όμως από τράπεζα θεμάτων, η οποία εάν περιέχει πλήθος θεμάτων εξασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας. Προβλέπεται μεταξύ των θεμάτων κλήρωση, που όμως δεν διασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας, καθώς μπορεί όλα τα θέματα που θα μπαίνουν σε αυτήν να είναι αποτέλεσμα μεροληπτικών αποφάσεων.

Παράλληλα δεν αντιμετωπίζονται, για άλλη μια φορά, οι μεγάλες παρενέργειες του εξεταστικού συστήματος της χώρας, όπως το ότι εφέτος μπήκαν στην Ιατρική Σχολή εισακτέοι με 37 διαφορετικούς τρόπους. Οι νέοι στη χώρα μας δεν σπουδάζουν ό,τι επιθυμούν αλλά –αναγκαστικά –επιθυμούν ό,τι σπουδάζουν. Η Ελλάδα παράγει δεκάδες ανέργων με πτυχία που αξιοποιούνται τελικά μόνο στο εξωτερικό.

Τι οδήγησε στη νέα πρόταση του υπουργείου Παιδείας; Δεκαετίες εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που φαίνεται ότι «τρώνε» τους εμπνευστές τους, σειρά υπουργών Παιδείας που δεν αποδέχθηκαν ποτέ τα πορίσματα εθνικών διαλόγων από φόβο μη δώσουν πολιτική αξία στους συντάκτες τους, συνεχή «μπαλώματα» σε ένα ύφασμα που έχει από καιρό σκιστεί.

Να θυμίσουμε ότι ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας κ. Κώστας Σημίτης είχε δηλώσει πρόσφατα πως το εθνικό απολυτήριο στην Ελλάδα δεν εφαρμόστηκε γιατί δεν το επέτρεψαν οι συντεχνίες…

Οπως δείχνει όμως το ρεπορτάζ, και το παρασκήνιο πίσω από αυτό, οι καθηγητές πανεπιστημίου, συντάκτες προτάσεων για το εξεταστικό σύστημα, συνήθως αντιμετωπίζονταν από τους υπουργούς Παιδείας όπως οι ανταγωνιστές του θρόνου στην Αρχαία Ρώμη. Ηταν πιο χρήσιμοι εκτός… σκηνής.

Ο τελευταίος εξ αυτών, ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος (που ορίστηκε από τον πρώην υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη), διεξήγαγε έναν πολύμηνο διάλογο ψάχνοντας πανεπιστημιακούς απ’ όλον τον κόσμο και επιτυχημένα εκπαιδευτικά μοντέλα, ενώ την ίδια περίοδο ο νυν υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου, ως πρόεδρος τότε της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων, αποφάσιζε να ξεκινήσει έναν δικό του παράλληλο διάλογο και να συντάξει κι αυτός πορίσματα για το ίδιο θέμα, με τη βοήθεια όμως κυρίως υπαλλήλων του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Και το ίδιο το Ινστιστούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής παρέδωσε σχετικές προτάσεις επίσης, αλλά η φιλοσοφία τους δεν ακολουθήθηκε, καθώς και σε αυτή την περίπτωση ο πρόεδρός του κ. Γεράσιμος Κουζέλης έμοιαζε να μπορεί να πλησιάζει στον… 3ο όροφο στο κτίριο του Μαρουσίου.

Παλαιότερα ο καθηγητής Γλωσσολογίας κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είχε παρουσιάσει πολυσέλιδο πόρισμα για τις αλλαγές στο εξεταστικό σύστημα (με μια πρόταση η οποία πιθανότατα ήταν εκείνη που είχε τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχημένης εφαρμογής), αλλά ούτε αυτή εφαρμόστηκε ποτέ, πλην μικρών κεφαλαίων της. Οσον αφορά τα ΑΕΙ, ακολούθησε τότε ο περίφημος νόμος 4009 που ψηφίστηκε με τη συναίνεση ΠαΣοΚ και ΝΔ. Ο κ. Μπαμπινιώτης είχε προτείνει την ιδέα του εθνικού απολυτηρίου και τη δημιουργίαΕθνικού Εξεταστικού Φορέα(υπό την εποπτεία του υπουργείου Παιδείας) που θα διεξάγει σε μόνιμη βάση τις εισαγωγικές εξετάσεις, με αδιάβλητο τρόπο, με αντικειμενικότητα και με δυνατότητα επανάληψης για βελτίωση βαθμολογίας σε υποψηφίους που έχουν υστερήσει σε ένα ή δύο αντικείμενα. Ο Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων δημιουργήθηκε βέβαια επί υπουργίας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου στην Παιδεία. Ωστόσο δεν έγινε ποτέ με τις επόμενες αλλαγές των κυβερνήσεων ο Οργανισμός στο πρότυπο του ΑΣΕΠ που είχε σχεδιαστεί αρχικά, όπως και καμία άλλη πρόταση που αφορούσε τη λειτουργία του· ειδικά εκείνη για την επανάληψη των εξετάσεων για βελτίωση των επιδόσεων όποιων υποψηφίων ενδιαφέρονταν.

Αποτυχημένο «λίφτινγκ» σε γερασμένο σύστημα

Και παλαιότερα, όμως, ο πρώην πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, που επίσης ξεκίνησε έναν Εθνικό Διάλογο, καθηγητής Θάνος Βερέμης, είχε προτείνει ένα επιπλέον έτος στο τέλος του Λυκείου – το οποίο χαρακτήριζε ως ένα είδος «εθνικού φροντιστηρίου» για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση – και ένα λιγότερο στο Δημοτικό Σχολείο.

Την ίδια περίοδο, όταν συζητήθηκε σοβαρά η πιθανότητα να «φύγουν» οι εξετάσεις από το υπουργείο Παιδείας και να αναλάβουν την κύρια ευθύνη γι’ αυτές τα πανεπιστήμια (συζήτηση που ξεκίνησε γύρω στο 2009), αντέδρασαν όλες οι ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών της χώρας (που εμπλέκονται σήμερα στις κεντρικές διαδικασίες επιλογής των θεμάτων) και ποτέ δεν προχώρησε.

Για τον τελευταίο Διάλογο που διεξήγαγε ο κ. Λιάκος, ο τότε υπουργός Ν. Φίλης δεσμεύτηκε εκ των προτέρων ότι τα αποτελέσματά του θα εφαρμοστούν. Ομως όταν ο κ. Φίλης απομακρύνθηκε από το υπουργείο Παιδείας, ύστερα από λίγες ώρες κατέβηκε και η χρυσή ταμπελίτσα από το γραφείο του κ. Λιάκου που ανέφερε το όνομά του και από κάτω τον τίτλο «Πρόεδρος του Εθνικού Διαλόγου»…

Ο ίδιος δεν σχολιάζει το θέμα σήμερα, αν και δεν κρύβει τη διαφωνία του με το ότι το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, που μένει ως κοινής διδασκαλίας σε όλους τους μαθητές της Γ’ Λυκείου (μαζί με τα Θρησκευτικά και τη Φυσική Αγωγή), δεν θα περιέχει και τον πυλώνα της Ιστορίας όπως είχε αρχικά προταθεί. Για την εισαγωγή σε τμήματα σχολών χαμηλής ζήτησης, χωρίς εξετάσεις, σχολίασε ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος αυτά τα τμήματα να καταντήσουν «πάρκινγκ για φοιτητές» και χαρακτήρισε τη μεταρρύθμιση αυτή «κουρασμένη» και «χωρίς όραμα».
Πάντως, καθηγητές που συμμετείχαν στον πρόσφατο Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία αναφέρουν ότι η φιλοσοφία του δεν πέρασε με κανέναν τρόπο στην πρόσφατη πρόταση του υπουργείου Παιδείας, ενώ «εξαφανίστηκαν» τελείως και κρίσιμα μέρη του, όπως η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.