Το χαμένο πανδημικό έδαφος ανακτά η εποχική γρίπη, με τον SARS-CoV-2 να χάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην εφετινή έξαρση. Η επιστημονική κοινότητα συστήνει ψυχραιμία και επιμένει στην ανάγκη να οχυρωθεί εμβολιαστικά ο ευάλωτος πληθυσμός, προσδοκώντας πως ο εξελισσόμενος «βομβαρδισμός» από διαφορετικούς αναπνευστικούς ιούς είναι προαπαιτούμενο για την επιστροφή στην κανονικότητα, χωρίς αστερίσκους.
Οπως υπογραμμίζει στο «Βήμα» ο αντιπρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Δημήτρης Παρασκευής, έπειτα από τρία χρόνια δεν παρατηρήθηκε έξαρση στα περιστατικά COVID-19 κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Επίσης και όπως συνέβη στο νότιο ημισφαίριο, καταγράφεται αύξηση άλλων αναπνευστικών ιώσεων πολύ νωρίτερα από το αναμενόμενο.
«Η εικόνα αυτή μας οδηγεί στο αισιόδοξο σενάριο περί επιστροφής μας στην κανονικότητα και στην προ πανδημίας εποχή» συμπληρώνει με νόημα ο καθηγητής, χωρίς εν τούτοις να απομειώνει τους κινδύνους που συνεπάγεται το γεγονός πως η χώρα βρίσκεται σε κλοιό ιώσεων και λοιμώξεων.
Φουλ τα παιδιατρικά νοσοκομεία
Το διαφορετικό αυτό κύμα έχει ήδη… σκάσει στα παιδιατρικά νοσοκομεία, με τις πληρότητες στις παθολογικές κλινικές να αγγίζουν το 100% και τις αναμονές στις εφημερίες να ξυπνούν τις πρόσφατες εφιαλτικές αναμνήσεις της υγειονομικής κρίσης που όλοι θέλουμε να αφήσουμε στο παρελθόν.
Συνθήκες «πολέμου» όμως, περιγράφουν και οι ιδιώτες παιδίατροι όταν αναφέρονται στα όσα εξελίσσονται στα ιατρεία τους, καθώς ο παιδικός πληθυσμός δέχεται πολλαπλά πυρά – από την εποχική γρίπη, τον συγκυτιακό ιό (RSV), τους αδενοϊούς και ρινοϊούς αλλά και τον SARS-CoV-2.
Οπως μάλιστα υπογράμμισε χαρακτηριστικά η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολόγιας Βάνα Παπαευαγγέλου – στο πλαίσιο ημερίδας που διοργάνωσε ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ) με τίτλο «Η τριπλή επιδημία: Υπερβολή ή Πραγματικότητα;» – η πίεση είναι τόσο έντονη που για πρώτη φορά δημιουργήθηκαν ράντζα στη Γ’ Παιδιατρική Κλινική του νοσοκομείου «Αττικόν».
Η ειδικός πάντως συνέστησε ψυχραιμία επισημαίνοντας πως αυτό που ανησυχεί περισσότερο τους ειδικούς (εντός και εκτός της χώρας) είναι οι μικροβιακές επιπλοκές κυρίως στο αναπνευστικό, όπως είναι για παράδειγμα η πνευμονιοκοκκική νόσος. Η ίδια όμως δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον στρεπτόκοκκο Α, που έχει οδηγήσει στον θάνατο 19 παιδιών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε πως και στην Ελλάδα ορισμένα παιδιά έχουν εμφανίσει οστρακιά, δεν έχει όμως καταγραφεί κανένα κρούσμα διεισδυτικής στρεπτοκοκκικής λοίμωξης.
Ο στρεπτόκοκκος Α και τα lockdowns
Υπό τις εξελίξεις αυτές, το επιστημονικό περιοδικό «Nature» επιχειρεί να ρίξει φως στις αιτίες που οδήγησαν στο… αθόρυβο και αιφνιδιαστικό (καθώς η έξαρση καταγράφεται εκτός εποχικότητας) χτύπημα του στρεπτόκοκκου Α στον παιδικό πληθυσμό της Γηραιάς Ηπείρου. Ανάμεσα στους υπόπτους συμπεριλαμβάνονται και τα lockdowns, με τους επιστήμονες να διερευνούν όλες τις πιθανές υποθέσεις.
Οπως παρατηρεί η μοριακή μικροβιολόγος του Πανεπιστήμιου Sheffeild στο Ηνωμένο Βασίλειο Ckaire Turner, «υπάρχουν αρκετά πράγματα που συμβαίνουν μετά τα locdowns και τα οποία φαίνονται λίγο περίεργα. Ομως είναι δύσκολο να διευκρινίσουμε εάν ευθύνονται τα μέτρα αποστασιοποίησης, δεδομένου πως είχαμε αντίστοιχες εξάρσεις στο προπανδημικό παρελθόν».
Για τον σκοπό αυτόν, η ίδια με την ερευνητική της ομάδας μελετούν δείγματα από το εφετινό κύμα, χρησιμοποιώντας τρισδιάστατες καλλιέργειες κυττάρων αμυγδαλών που αναπτύχθηκαν στο εργαστήριο. Στόχος τους είναι να διερευνήσουν εάν τα στελέχη του στρεπτόκοκκου Α του τρέχοντος έτους με αυτά του παρελθόντος διαφέρουν, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρή βάση ασφαλών συμπερασμάτων.
Εάν πάλι η τρέχουσα αύξηση τόσο των κρουσμάτων στρεπτόκοκκου Α όσο και των λοιπών ιώσεων οφείλεται στα μέσα κοινωνικής αποστασιοποίησης, «η ελπίδα είναι πως τα επόμενα χρόνια τα κρούσματα θα επιστρέψουν στα κανονικά εποχικά τους επίπεδα, καθώς παράλληλα θα ενισχύεται το επίπεδο ανοσίας στην κοινότητα» συμπληρώνει η μικροβιολόγος Nina Van Sorge, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ.
INFO
Ενα ακόμη βήμα για την ανοσία
Αυτή την εβδομάδα – εκτός απροόπτου – «ανοίγει» για τους πολίτες που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου η διαδικασία δωρεάν εμβολιασμού στα φαρμακεία. Η κίνηση αυτή είναι μία ύστατη προσπάθεια του υπουργείου Υγείας να ενισχύσει το τείχος ανοσίας έναντι της εποχικής γρίπης, με έμφαση στους πολίτες με χρόνια ή σοβαρά νοσήματα καθώς και στους ηλικιωμένους.
Η κυριαρχία της μάσκας και το «δώρο» των γιορτών
Ακόμα μία υπό εξέταση θεωρία που ανέδειξε η κυρία Παπαευαγγέλου – αντλώντας δεδομένα από ολλανδική μελέτη, στην οποία συμμετείχε και ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, Ευάγγελος Γιαμαρέλλος – είναι πως στο κύμα των παιδιατρικών κρουσμάτων πιθανόν να έχει συμβάλει και η μειωμένη δραστηριότητα εγγενούς ανοσίας. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Οπως εξήγησε η ειδικός, η επιθετικότητα των μικροβιακών λοιμώξεων ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών συμπεριφέρεται πιο «τεμπέλικα», όπως αυτό των ενηλίκων.
«Είναι σημαντικό σε κάθε περίπτωση να μη δαιμονοποιούμε τα μέτρα που μας έχουν προφυλάξει. Τα lockdowns τεκμηριωμένα περιόρισαν τη διασπορά του ιού και απέτρεψαν θανάτους σε μια περίοδο που δεν είχαμε άλλα μέσα αντιμετώπισης του πανδημικού ιού, όπως φάρμακα ή εμβόλια. Ηταν συνεπώς ένα αναγκαίο μέτρο, καθώς δεν είχαμε εναλλακτικές. Εάν αυτό είναι μια αιτία που έχει αυξήσει εν μέρει την κυκλοφορία των αναπνευστικών ιών, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως σοβαρό μειονέκτημα» τονίζει με νόημα ο κ. Παρασκευής.
Το ίδιο, σύμφωνα με τον καθηγητή, ισχύει για τη χρήση μάσκας, η οποία ήταν και παραμένει – ιδίως την περίοδο εξάρσεων, όπως αυτή που διανύουμε – ένα αποτελεσματικό και μικρού κόστους μέτρο προστασίας.
Εν τω μεταξύ, καθώς συνεχίζεται η σαρωτική πορεία των ιών στους παιδικούς σταθμούς και στα σχολεία, εντείνεται η ανησυχία των ειδικών για τον ευάλωτο πληθυσμό. Ιδίως δε εάν αναλογιστεί κανείς πως η εποχική γρίπη απέχει χρονικά αρκετές εβδομάδες από την κορύφωσή της, ενώ παράλληλα ο SARS-CoV-2 «σιγοβράζει».
Μάλιστα, η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί εντός των γιορτών, όταν όλα τα μέλη της οικογένειας (μικροί και μεγάλοι) θα συναντηθούν στο χριστουγεννιάτικό τραπέζι. Παρ’ όλα αυτά, η εμβολιαστική «μαύρη τρύπα» συρρικνώνεται με βασανιστικά αργούς ρυθμούς. Είναι ενδεικτικό ότι περισσότερες από 1,4 δόσεις αντιγριπικού εμβολίου παραμένουν αδιάθετες, ενώ εκτιμάται πως μόλις τρεις στους δέκα πολίτες άνω των 60 ετών έχουν υποβληθεί σε 2η ή 3η αναμνηστική δόση έναντι της COVID-19.
Μοιραία και όπως προκύπτει από τα δεδομένα του ΕΟΔΥ, την περασμένη εβδομάδα 88 ασθενείς με λοίμωξη COVID-19 νοσηλεύονταν διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ, ενώ τριπλασιάστηκαν και οι ασθενείς που κρίθηκε αναγκαίο να εισαχθούν σε ΜΕΘ έπειτα από σοβαρές επιπλοκές της γρίπης (12 έναντι τεσσάρων το περασμένο επταήμερο).
