Η «τρίτη ηλικία» φαίνεται ότι είναι εκείνη που θα λύσει τα προβλήματα έλλειψης θέσεων εργασίας της επόμενης γενιάς. Από τη μια πλευρά, οι θέσεις εργασίας στις κοινωνίες μας μειώνονται και οι νέες μορφές τεχνητής νοημοσύνης εξαφανίζουν ολόκληρα επαγγέλματα και κλάδους εργασίας. Από την άλλη πλευρά όμως, η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί ευδιάκριτες τάσεις που διαμορφώνονται ταυτόχρονα και φαίνεται να βάζουν φρένο στις απώλειες θέσεων εργασίας.
Την ταχύτατη γήρανση του πληθυσμού των πόλεων είχαμε συνηθίσει να τη σχολιάζουμε ως μια παρενέργεια του δημογραφικού μας προβλήματος. Ωστόσο, φαίνεται ότι ενισχύει τώρα όλα τα επαγγέλματα υγείας, μέριμνας και φροντίδας των ηλικιωμένων που απαιτούν διάδραση και φροντίδα μεταξύ των ανθρώπων. Με λίγα λόγια, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η τρίτη ηλικία θα βάλει κι αυτή το δικό της λιθαράκι για να σωθούν οι νεότερες γενιές από την ανεργία, καθώς η αυξανόμενη ζήτηση για φροντίδα ενός γηράσκοντος πληθυσμού σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής εύλογα θα αυξάνει την παρουσία ασθενών με χρόνιες παθήσεις και την ανάγκη για ειδικούς υγειονομικής περίθαλψης.
Η Ελλάδα γερνάει
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας Ιωάννης Καραϊτιανός, «η Ελλάδα αποτελεί μία ταχύτατα γηράσκουσα χώρα, κατέχοντας μία δυσάρεστη πρωτιά καθώς κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ σε γηράσκοντα πληθυσμό (ποσοστό αύξησης 21,4% έναντι μέσου όρου της ΕΕ 17,2%). Τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν σήμερα στη χώρα μας ποσοστό πάνω από το 21,3% του πληθυσμού, με τις προβλέψεις για το μέλλον να είναι πολύ δυσοίωνες, καθώς το ποσοστό αυτό αναμένεται να φτάσει το 30% του πληθυσμού το 2030 και περίπου το 1/3 του πληθυσμού το 2050».
Οπως τονίζει ο κ. Καραϊτιανός, η δημογραφική γήρανση δεν είναι μόνο ελληνικό πρόβλημα, αλλά είναι κοινό σε όλες τις δυτικού τύπου χώρες και προκαλεί πολλά προβλήματα, ιατρικά, κοινωνικά, οικογενειακά, οικονομικά, ασφαλιστικά, κ.ά. που θα προσλάβουν εκρηκτικές διαστάσεις στις προσεχείς δεκαετίες. «Στο πλαίσιο αυτό, είναι επιτακτική ανάγκη να δοθεί βάρος τόσο στον κλάδο της γεροντολογίας που ασχολείται με τη μελέτη των κοινωνικών, πολιτιστικών, ψυχολογικών, γνωστικών και βιολογικών πτυχών της γήρανσης, αλλά κυρίως στη γηριατρική, η οποία αποτελεί την ειδικότητα/εξειδίκευση της ιατρικής επιστήμης που ασχολείται με τις νόσους της τρίτης ηλικίας» σημειώνει.
Την τάση αυτή επιβεβαιώνει και ο σύμβουλος καριέρας Χρ. Ταουσάνης που εντάσσει του γεροντολόγους, αλλά και όλα τα άλλα επαγγέλματα που εντάσσονται στο πεδίο αυτό, στον κατάλογο με τα «επαγγέλματα του μέλλοντος», μαζί με τους κλάδους που σχετίζονται με το Περιβάλλον και την Πληροφορική.
Ελλειψη φροντίδας
Στην ερώτηση ποιες είναι οι ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας της φροντίδας ηλικιωμένων στη χώρα μας, ο κ. Καραϊτιανός τονίζει ότι «δυστυχώς δεν υπάρχουν κρατικά ιδρύματα φροντίδας ηλικιωμένων και μακροχρονίως πασχόντων και οι σχετικές μεγάλες ανάγκες καλύπτονται από εκκλησιαστικά ιδρύματα και ιδιωτικές μονάδες. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητοι ο έλεγχος και η συνεχής παρακολούθηση των φορέων αυτών από την Πολιτεία. Επιπλέον, οι περισσότερες οικογένειες και εργαζόμενοι στην Ελλάδα επιβαρύνονται από τη φροντίδα ηλικιωμένων γονιών με χρόνια προβλήματα υγείας, όπως άνοια, καρκίνο, κατάγματα και κινητικά προβλήματα, καρδιοπάθειες, πνευμονολογικά προβλήματα, αρθρίτιδες, προβλήματα όρασης και ακοής, κ.λπ. Πρέπει να ληφθεί πρόνοια για την ενίσχυση, υλική και ηθική, των φροντιστών των ηλικιωμένων στη χώρα μας».
«Ο πατέρας μου είναι 82 ετών με αρκετά προβλήματα υγείας. Μέχρι πριν από λίγο καιρό καταφέρναμε να τον φροντίζουμε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Πριν από έναν χρόνο έπεσε στην τουαλέτα και έσπασε το ισχίο του. Εκτοτε η κινητικότητά του έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που κάνει τη φροντίδα του ιδιαίτερα δύσκολη. Αυτή τη στιγμή έχουμε μια γυναίκα που έρχεται έξι ώρες την ημέρα και τον προσέχει. Τις υπόλοιπες ώρες τον φροντίζουμε εγώ και η κόρη μου. Η πιθανότητα να τον μεταφέρουμε σε μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων ξεπερνάει τις οικονομικές μας δυνατότητες. Επίσης αυτά που ακούμε κατά καιρούς στις ειδήσεις για όσα συμβαίνουν σε παρόμοιες μονάδες μάς τρομάζουν» λέει χαρακτηριστικά η κυρία Αγγελική Νταντάμη, 65 χρόνων.
Γηριατρική
Ο κ. Καραϊτιανός επισημαίνει ότι «είναι θλιβερό το ότι η χώρα μας είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη στην οποία δεν είναι αναγνωρισμένη η Γηριατρική ως ιατρική ειδικότητα ή εξειδίκευση. Με τον τρόπο αυτόν, με τη μη αναγνώριση δηλαδή της γηριατρικής, διώχνουμε από τη χώρα μας λαμπρούς επιστήμονες που θα ήθελαν να ακολουθήσουν αυτή την ειδικότητα, στέλνοντάς τους να σπουδάσουν στο εξωτερικό. Αυτός είναι και ο λόγος που οι γηρίατροι στην Ελλάδα είναι ελάχιστοι».
Οπως εξηγεί, ο κλάδος αυτός έχει μεγάλη δυναμική ανάπτυξης καθώς διεθνώς αλλά και στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία μεγάλη ευαισθητοποίηση κρατικών φορέων, κοινωνικών οργανώσεων, επιστημονικών εταιρειών με ευρύτατο φάσμα στα προβλήματα του γήρατος, αλλά και συλλόγων ασθενών που έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων, εστιάζοντας στην πρόληψη από τη νεαρή ηλικία και την έγκαιρη διάγνωση των χρονίων παθήσεων που πλήττουν την τρίτη ηλικία, την εξειδικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση και τέλος την αποκατάσταση των ηλικιωμένων.
«Η ενεργός γήρανση βασιζόμενη στη μεσογειακή διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και την άσκηση του πνεύματος αλλά και τη φυσιολογική κοινωνική και οικογενειακή ζωή αποτελεί τον στόχο για το σήμερα και το αύριο των ηλικιωμένων μας» καταλήγει.
Η «ασημένια οικονομία»
Ο όρος «silver economy» που προκύπτει από τα γκρίζα μαλλιά συνδέεται με τους ενηλίκους άνω των 50 ετών και με τη συνολική οικονομική δραστηριότητα που παράγεται ή σχετίζεται με τις ανάγκες της ηλικιακής αυτής ομάδας. Σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως παραδείγματα ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών και τεχνολογικών δραστηριοτήτων της «ασημένιας οικονομίας» αναφέρονται η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών συνδεομένων με την online και σε πραγματικό χρόνο ηλεκτρονική παρακολούθηση και διάγνωση της υγείας, με την άσκηση και τον υγιεινό τρόπο ζωής, με τη χρήση ρομποτικών και άλλων έξυπνων συσκευών για την υποβοήθηση ηλικιωμένων με κινητικά προβλήματα, με τη μελέτη και κατασκευή «έξυπνων» κατοικιών ή και ολόκληρων οικισμών προορισμένων να διευκολύνουν την καθημερινότητα των ηλικιωμένων, την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών αναψυχής και τουρισμού, καθώς και την παροχή εξειδικευμένης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
