Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια τα κοινωνικά δίκτυα από επανάσταση και τεχνολογική όαση, μεταβλήθηκαν σε πιθανό κίνδυνο για τα νεότερα μέλη των κοινωνιών μας, κατηγορήθηκαν για την κοινωνική απομόνωση μερίδας των μεγαλυτέρων, για το περιεχόμενο εκστρατειών μίσους, για πολιτική εκμετάλλευση ή κινδύνους για τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών τους. Οι εμπνευστές τους είναι τελικά θεότητες της τεχνολογίας ή δαίμονες της κοινωνικής παρακμής; Οπως στα περισσότερα θέματα, η διαχείριση των κοινωνικών δικτύων έχει δυο πλευρές. Στην περίπτωσή τους δε μάλλον απολύτως αντίθετες.

Το TikTok είναι ένα διαρκώς ανερχόμενο κοινωνικό δίκτυο με επιδραστικότητα μεγάλη και αναλύσεις που το ανεβάζουν στην κορυφή του τεχνολογικού βάθρου ως το 2025. Εχει ενδιαφέρον λοιπόν να αναλογιστούμε πόσο έχει επηρεάσει την επικοινωνία μας ως σήμερα ή κατά πόσο οι ανήλικοι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιούν την αγαπημένη τους εφαρμογή με ασφάλεια. Τα παραπάνω συζητήσαμε με το στέλεχος της εταιρείας Λουάνα Λαβέκια και υπεύθυνη για τις περιοχές Ιταλίας και Ελλάδας, η οποία βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη χώρα μας.

Πόσο ασφαλές είναι

Η συζήτηση περιστρέφεται από την πρώτη στιγμή στα θέματα ασφαλούς πλοήγησης, με τη συνομιλήτριά μας να εξηγεί ότι «το TikΤok είναι μια εφαρμογή για άτομα άνω των 13 ετών, ενώ για όσους είναι κάτω των 16 το προφίλ τους είναι αυτομάτως ιδιωτικό». Επί των σοβαρών θεμάτων που συνδέονται με τους νέους λέει ότι «δεν μπορούν να ανταλλάξουν μηνύματα με άτομα που δεν γνωρίζουν. Επίσης στην εφαρμογή υπάρχει η επιλογή «Family pairing», όπου ο γονέας συνδέει τον λογαριασμό του με του παιδιού του κι έτσι του στέλνονται όλα τα δεδομένα: το περιεχόμενο με το οποίο αλληλεπιδρά το παιδί, τον χρόνο που περνάει στην πλατφόρμα, τα πράγματα που ανεβάζει, κ.λπ.». Και συνεχίζει «εκτός αυτού, το περιεχόμενο που περνά από την αρχική οθόνη ανηλίκων έχει περάσει από δεκάδες φίλτρα, τα οποία λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη, προκειμένου να μην έρθει σε επαφή με ακατάλληλο περιεχόμενο».

Τι γίνεται όμως με τον εθισμό; Οπως αναφέρει, δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε τον εθισμό στο Διαδίκτυο με παθητικό τρόπο. «Τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες πρέπει να έχουν έναν ενεργητικό ρόλο στο πώς επιλέγουν να περάσουν τον χρόνο τους. Οταν έχω ξεπεράσει το χρονικό περιθώριο που έχω θέσει ή μου έχει τεθεί, καλό είναι να κάνω ένα βήμα πίσω, να είμαι σε επαφή με τις σκέψεις μου, το περιβάλλον μου, τις ανάγκες μου και να σκεφτώ «Τι κάνω τώρα; Γιατί το κάνω; Τι πρέπει να κάνω μετά;»». Σε κάθε περίπτωση, θυμίζει ότι είναι σημαντικό και οι γονείς να είναι ενημερωμένοι και να θέτουν τα δικά τους όρια.

Η Λουάνα Λαβέκια

Πολιτικοί στο TikΤok

Το TikΤok όμως φαίνεται ότι αποτελεί πλέον το κύριο μέσο επικοινωνίας που χρησιμοποιούν και οι πολιτικοί στην καθημερινότητά τους. Στην Ελλάδα μάλιστα σε πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση αναρωτηθήκαμε πόσο κοστίζουν τελικά όλα αυτά τα βίντεο.

Η κυρία Λαβέκια απαντάει αφοπλιστικά πως δεν κοστίζουν τίποτα, αφού η εφαρμογή έχει απαγορεύσει τις πληρωμένες πολιτικές διαφημίσεις από το 2019. Αυτό σημαίνει ότι οι πολιτικοί, τα κόμματα ή οι ομάδες που ασχολούνται με πολιτικές εκστρατείες δεν μπορούν να αγοράσουν διαφημιστικό χώρο στην πλατφόρμα για προώθηση πολιτικού περιεχομένου. Επιπλέον, δεν μπορούν να προσλάβουν δημιουργούς περιεχομένου για να προωθήσουν εκείνοι τα σποτ τους. Παρ’ όλα αυτά, οι πολιτικοί δεν αποθαρρύνθηκαν. Οι κομματικές παρατάξεις εξακολουθούν να χρησιμοποιούν την εφαρμογή. Το TikTok παραμένει ισχυρό εργαλείο χάρη στην αλγοριθμική του απήχηση, το χαμηλό κόστος που απαιτούν τα βίντεο και το τεράστιο νεανικό κοινό του. Οι πολιτικοί που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα μπορούν να αλληλεπιδρούν άμεσα με αυτούς τους νέους ψηφοφόρους, ενώ το «viral» έχει τη δύναμη να ταξιδέψει ένα βίντεο σε περισσότερες οθόνες από ό,τι θα μπορούσε μια πληρωμένη διαφήμιση.

«Μπορεί μια τάση ή συζήτηση να ξεκινά στο Internet, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μένει εκεί»

«Κάτι που συμβαίνει στο TikΤok, δεν μένει στο TikΤok» λέει η κυρία Λαβέκια όταν τη ρωτάμε κατά πόσο οι ζωές μας μεταφέρονται στην online σφαίρα. Δίνει ως παράδειγμα το BookTok, την κοινότητα του TikΤok όπου οι χρήστες μιλούν για τα αγαπημένα τους βιβλία.

«Στην καραντίνα, ο κόσμος έμεινε σπίτι και μπορούσε να διαβάσει ελεύθερα. Κάποιοι μετέφεραν τις εντυπώσεις ή τις σχετικές συζητήσεις τους online. Μετά την πανδημία, πόσα από αυτά τα παιδιά έγιναν φίλοι και στην πραγματική ζωή; Πόσα από αυτά αποφάσισαν να γίνουν συγγραφείς ή αρθρογράφοι; Πόσα viral βιβλία μεταφέρθηκαν στην τηλεόραση ή τον κινηματογράφο; Μπορεί μια τάση ή συζήτηση να ξεκινά στο Internet, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μένει εκεί…».

Ο ιταλός φιλόσοφος Luciano Floridi επινόησε το 2012 τον νεολογισμό «onlife» (online + life), που αναφέρεται στη «νέα εμπειρία μιας υπερσυνδεδεμένης πραγματικότητας εντός της οποίας δεν είναι πλέον λογικό να ρωτάμε εάν κάποιος μπορεί να είναι online ή offline».

Με άλλα λόγια, όσο η τεχνολογία εισχωρεί σε κάθε σπιθαμή της ζωής μας, βρισκόμαστε πλέον στο σημείο όπου δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε πού τελειώνει η διαδικτυακή ζωή και πού ξεκινά η «πραγματική».

Τα social media σήμερα δημιουργούν και μεταμορφώνουν τις πραγματικότητές μας. Σύμφωνα με τη Λαβέκια, έχουμε περισσότερα να κερδίσουμε αν «κολυμπήσουμε» με τη φορά του ρεύματος αντί να του πάμε κόντρα. Μιλώντας για την προσαρμοστικότητα στη νέα πραγματικότητα, μου μιλάει για έλληνες και ιταλούς εκπαιδευτικούς που παρουσιάζουν τα μαθήματά τους στην τάξη υπό τη μορφή βίντεο στο TikΤok, κάτι που έχει ήδη κερδίσει τους μαθητές τους.