«Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν έχω κολλήσει ποτέ κορωνοϊό» παραδέχεται μιλώντας στο «Βήμα» η 40χρονη Εφη Κουμούση και συνεχίζει: «Είμαστε μια παρέα οκτώ ατόμων και είμαι η μόνη που δεν έχω νοσήσει ποτέ. Είναι το αστείο που λέμε μεταξύ μας». Η Εφη βρίσκεται ανάμεσα σε αυτούς που ανήκουν στην… τυχερή ομάδα όσων η COVID-19 δεν χτύπησε ποτέ την πόρτα αυτά τα τέσσερα χρόνια κατά τα οποία η ανθρωπότητα μαθαίνει να ζει με έναν ιό που ανάγκασε τον πλανήτη να κατεβάσει ρολά για πολλούς μήνες σε μια προσπάθεια ανακοπής της εξάπλωσής του. Οι συνθήκες, βέβαια, έχουν πλέον αλλάξει. Οι νοσήσεις με τον νέο κορωνοϊό αποτελούν σύνηθες φαινόμενο, με μεγάλη μερίδα του γενικού πληθυσμού να έχει νοσήσει ήδη δύο ή ακόμα και τρεις φορές.

Ομάδα με ονοματεπώνυμο

Ο ιός χτύπησε φίλους, συγγενείς και συναδέλφους και όσοι είχαν αποφύγει τη μόλυνση θεώρησαν πώς ήταν ζήτημα χρόνου να κολλήσουν και οι ίδιοι. Εν τούτοις, παρά τις εξάρσεις και τα απανωτά κύματα των νέων και πιο μεταδοτικών υπο-παραλλαγών (π.χ. Ομικρον), παρέμειναν «αρνητικοί». Μάλιστα, η εν λόγω κατηγορία ατόμων έχει και το δικό της όνομα: «Είμαστε τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη μιας πανδημίας που άλλαξε με μοναδικό και πρωτόγνωρο τρόπο τη ζωή μας. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η πλειοψηφία του πλανήτη έχει διαγνωστεί θετική στη λοίμωξη της COVID-19 τουλάχιστον μία φορά, ενώ πολλοί από εμάς έχουμε νοσήσει περισσότερες από μία φορά. Εν τούτοις, όπως σε όλα τα νοσήματα, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι δεν κόλλησαν ποτέ και οι οποίοι ονομάζονται «never-Coviders» ή «no-Coviders»» εξηγεί η Σταματούλα Τσικρικά, πνευμονολόγος και πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας.

Πρόσωπο με πρόσωπο με τον ιό

Η 41χρονη Μελίνα Σκούφου εξιστορεί πως το 2020 βρέθηκε πρόσωπο με πρόσωπο με τον ιό, καθώς ο σύντροφός της, με τον οποίο συγκατοικεί, νόσησε, εν τούτοις η ίδια δεν εμφάνισε ποτέ θετικό τεστ αλλά ούτε κάποιο σύμπτωμα, παρ’ όλο που ήταν μαζί ενώ νοσούσε χωρίς να το ξέρει: «Ετοιμαζόμουν να κάνω μια επέμβαση και ο σύντροφός μου, που θα ήταν και ο συνοδός μου στο χειρουργείο, είχε πυρετό δυο μέρες. Εκανε τεστ σε μικροβιολογικό εργαστήριο, γιατί τότε δεν υπήρχαν τα self test, και βγήκε αρνητικός. Χαρήκαμε και φιληθήκαμε κιόλας. Την επόμενη μέρα στο απαιτούμενο για την είσοδο στο νοσοκομείο PCR βγήκε θετικός. Εγώ, όμως, δεν είχα κολλήσει». Μάλιστα, πέρυσι τον Φεβρουάριο ο σύντροφός της νόσησε για δεύτερη φορά. «Είναι δύσκολο να πω πως δεν έχω έρθει ποτέ σε επαφή με την COVID-19, ούσα σε ένα σπίτι δύο φορές με νοσούντα και δουλεύοντας με παιδιά και ενηλίκους που είχαν επίσης νοσήσει. Δεν είμαι, βέβαια, άτρωτη. Τα Χριστούγεννα ταξίδεψα στην Αίγυπτο. Ημουν χαλαρή και έλεγα «εγώ δεν κολλάω κορωνοϊό», δεν φορούσα μάσκα και γύρισα με γρίπη Α. Από τη μια νιώθω ασφαλής που δεν έχω κολλήσει, από την άλλη επιφυλάσσομαι ταυτόχρονα, γιατί ποτέ δεν ξέρεις. Το βρίσκω ύβρη να πει κάποιος ότι δεν φοβάται ότι θα κολλήσει έτσι απόλυτα» περιγράφει.

«Θεωρώ πως είμαι απλά τυχερή»

Στο ίδιο πλαίσιο, η Εφη αναφέρει πως έχει έρθει πολλές φορές σε επαφή με άτομα που λίγο αργότερα διαπίστωσαν πως έχουν μολυνθεί με τον ιό. Η ίδια, εν τούτοις, του έχει ξεφύγει: «Κόλλησαν οι γονείς μου, οι οικείοι μου, οι συνάδελφοί μου. Οχι μια, αλλά περισσότερες φορές. Μπορεί να βρισκόμουν σε μια παρέα έξι ατόμων που μετά από λίγο οι πέντε να είχαν κολλήσει και εγώ όχι». Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown τηρούσε ευλαβικά τα μέτρα ατομικής προστασίας, όμως με την πάροδο του χρόνου η ζέση της ατόνησε. Κατά το τελευταίο κύμα του ιού, τα Χριστούγεννα, που επανέφερε και την υποχρεωτικότητα χρήσης μάσκας στα μέσα μαζικής μεταφοράς, η ίδια δεν φόρεσε ποτέ: «Τον πρώτο καιρό, ειδικά κατά τον εγκλεισμό, τηρούσα τα μέτρα, αλλά και στο δεύτερο lockdown πρόσεχα τις επαφές μου, φορούσα μάσκα. Από ένα στάδιο και μετά, όταν αρχίσαμε να βγαίνουμε ξανά έξω, σιγά-σιγά άρχισα να χαλαρώνω. Εννοείται, όμως, ότι φορούσα μάσκα ειδικά στα ΜΜΜ. Αργότερα, άρχισα να εγκαταλείπω και αυτό το μέτρο προστασίας, ώσπου τελικά το άφησα τελείως. Στο τελευταίο κύμα, στις γιορτές, που επέστρεψαν οι μάσκες στο μετρό, κυκλοφορούσα χωρίς και πάλι δεν κόλλησα». Πού αποδίδει την… ανοσία της; «Θεωρώ πως είμαι απλά τυχερή. Το μόνο που φοβάμαι είναι μήπως κάποια στιγμή βγει κάποια άλλη μετάλλαξη και νοσήσω βαριά».

Ασυμπτωματικοί και όχι no-Coviders

Μπορεί κατά δήλωσή τους να μην έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με τον ιό, εν τούτοις η ιατρική κοινότητα έχει διαφορετική άποψη, χωρίς βεβαίως να απορρίπτει το ενδεχόμενο της μη νόσησης. «Υπάρχει ένα ποσοστό συνανθρώπων μας που είναι ασυμπτωματικοί, δηλαδή δεν έχουν εμφανίσει ποτέ συμπτώματα, ενώ ενδεχομένως έχουν μολυνθεί με τον ιό SARS-CoV-2 αλλά να μην το έχουν αντιληφθεί. Σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για άτομα που δεν έχουν μολυνθεί ποτέ, αλλά απλώς είναι ασυμπτωματικά. Ούτως η άλλως, ένα 30% του πληθυσμού που μολύνεται είναι ασυμπτωματικό. Το ποσοστό του πληθυσμού που δεν έχει μολυνθεί με τον ιό μάλλον είναι πολύ χαμηλό» εξηγεί στο «Βήμα» ο καθηγητής Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Παρασκευής.

Από την πλευρά του ο 39χρονος Φίλιππος Ζωιτός, που ανήκει επίσης στην κλειστή ομάδα των no-Coviders, επιμένει: «Εχω εκτεθεί πολλές φορές και έκανα πάντα τεστ, τα οποία ήταν αρνητικά. Οπότε,στην ουσία θεωρώ πως αποδεδειγμένα δεν έχω περάσει COVID. Η κόρη μου κόλλησε και εγώ έκανα συστηματικά τεστ. Δεν βγήκε κανένα θετικό».

Ανεξάρτητα από το αν έχουν όντως μολυνθεί ή όχι, πόσο πιθανό είναι τα εν λόγω άτομα να εμφανίσουν συμπτώματα; Η παθολόγος-λοιμωξιολόγος στο Νοσοκομείο «Σωτηρία» Βησσαρία Σακκά απαντά πως «η πιθανότητα είναι πολύ μικρή, καθώς φαίνεται πως έχουν όντως κάτι που τους προστατεύει», ενώ αναφέρει ότι ο παράγοντας τύχη είναι ο λιγότερο πιθανός. Στο ίδιο ερώτημα, πάντως, ο Δημήτρης Παρασκευής ξεκαθαρίζει ότι «δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα τι θα συμβεί όταν κολλήσουν ξανά οι άνθρωποι που όταν μολύνθηκαν ήταν ασυμπτωματικοί. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν θα εμφανίσουν συμπτώματα και πόσο βαριά σε μια μελλοντική έκθεσή τους στον ιό».

Αλήθειες και μύθοι για τους never-Coviders

Οι επιστημονικές προσεγγίσεις για την εξήγηση του φαινομένου της μη νόσησης από την COVID-19 είναι βαθύτερες, ωστόσο οριστική απάντηση στο ερώτημα γιατί κάποιοι παραμένουν ανεπηρέαστοι τέσσερα χρόνια μετά την έξαρση του πρώτου κύματος στην Ευρώπη δεν υπάρχει, τουλάχιστον ακόμα. «Η ιατρική κοινότητα προσπαθεί να αιτιολογήσει και να κατανοήσει γιατί συμβαίνει αυτό το φαινόμενο. Πρώτα απ’ όλα, θεωρούμε ότι υπάρχουν γενετικοί παράγοντες, ανοσολογικοί ή ιδιοστατικοί, οι οποίοι επιτρέπουν σε κάποιον να ξεφεύγει από τη λοίμωξη σε συγκεκριμένα μέχρι τώρα κυκλοφορούντα στελέχη του ιού. Δεύτερον, κάποιοι από αυτούς μπορεί να έχουν εμβολιαστεί ή να έχουν εμβολιαστεί άτομα από το κοινωνικό ή εργασιακό τους περιβάλλον και έτσι έμμεσα να προστατεύονται. Επιπλέον, μπορεί να είναι άτομα ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένα ως προς τη χρήση των μέσων ατομικής προστασίας. Δηλαδή, να αποφεύγουν τα πολυσύχναστα μέρη, να φορούν μάσκα, να ακολουθούν τους κανόνες αναπνευστικής υγιεινής. Τέλος, μπορεί να είναι και άτομα τα οποία να εργάζονται με τηλεργασία ή ο τρόπος εργασίας τους να βρίσκεται μακριά από συγχρωτισμό» εξηγεί η πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας Σταματούλα Τσικρικά.

Σειρά παραγόντων

Η ίδια αναφέρει πως η αντίδραση του ανοσοποιητικού στη λοίμωξη από COVID-19 επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων. «Ατομα που έχουν νοσήσει στο παρελθόν από κάποιον άλλον κορωνοϊό πιθανόν να έχουν αυξημένη αντίσταση ως προς την πιθανότητα μελλοντικής λοίμωξης από την COVID-19. Κάποιες ιατρικές μελέτες αναφέρουν ότι άτομα που παρουσιάζουν συγκεκριμένες τροφικές αλλεργίες είναι περισσότερο ανθεκτικοί στη νόσηση. Αντιθέτως, την ίδια στιγμή, μελέτες που συνδύαζαν τις συγκεκριμένες ομάδες αίματος με προστασία από λοίμωξη από SARS-CoV-2 δεν επαληθεύτηκαν. Σημαντικό ρόλο παίζει και η στιγμή που θα έρθει σε επαφή κάποιος με τον νέο κορωνοϊό αλλά και άλλοι παράγοντες, όπως το πόσο καλά κοιμάται το άτομο, το πόσο ασκείται, το αν καπνίζει κ.ο.κ. Δεν μπορεί κανένας τη δεδομένη χρονική στιγμή να δώσει με σαφήνεια απάντηση στο ερώτημα ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που κάποιοι άνθρωποι διαφεύγουν τη μόλυνση. Σίγουρα, λοιπόν, είναι πολυπαραγοντικός και σχετίζεται ακόμα και με περιβαλλοντολογικούς ή και με ατομικούς παράγοντες» συμπληρώνει.

Το θέμα των γονιδίων

Η παθολόγος-λοιμωξιολόγος Βησσαρία Σακκά στέκεται στο θέμα των γονιδίων: «Υπάρχουν κάποια γονίδια που προστατεύουν από τη νόσηση. Χαρακτηριστικότερα, μια μετάλλαξη στο αντιγόνο των ανθρώπινων λεμφοκυττάρων, το HLA-B19, φάνηκε να έχει μια προστατευτική αξία. Επίσης, άλλοι πολυμορφισμοί σε άλλα γονίδια μπορεί είτε να προστατεύουν από λοιμώξεις ή κατά κύριο λόγο να οδηγούν σε ασυμπτωματική λοίμωξη» καταλήγει.

Συντονισμός: Άγγελος Σκορδάς

Επιμέλεια: Παναγιώτης Σωτήρης