Περί τα 3 δισ. ευρώ απαιτούνται τα επόμενα 10 χρόνια για τον καθαρισμό και τη συντήρηση των δασών, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος καταστροφικών πυρκαγιών. Συγκριτικά, τα περίπου 130 εκατ. ευρώ που δόθηκαν εφέτος στους δήμους και στις περιφέρειες μοιάζουν με σταγόνα στον ωκεανό. Ωστόσο, η εξεύρεση ενός τόσο μεγάλου ποσού για την αντιπυρική προστασία δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Ακόμα μεγαλύτερο είναι η εκπόνηση ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου και η εφαρμογή του, καθώς η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει ότι νόμοι ψηφίζονται αλλά δεν εφαρμόζονται, τουλάχιστον όχι έτσι όπως πρέπει.
Στο μεταξύ η κλιματική αλλαγή αλλάζει και αυξάνει τις ανάγκες. Σύμφωνα με την έκθεση της pwc στην Ελλάδα είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο πυρκαγιάς 8,1 εκατ. εκτάρια, ο αριθμός των πυρκαγιών είναι κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο αλλά η έκταση καμένης γης ανά πυρκαγιά πολύ πιο πάνω, οι εκλογές ή άλλα μεγάλα πολιτικά γεγονότα επηρεάζουν την έκταση των πυρκαγιών με την απόκλιση συγκριτικά με ήρεμες περιόδους να φτάνει στο 80% κυρίως εξαιτίας της χαλάρωσης του μηχανισμού πυροπροστασίας.
Η προσπάθεια συντονισμού
Με αυτά τα δεδομένα θα έπρεπε το υπουργείο Πολιτικής Προστασίας να είναι από τα πιο νευραλγικά. Και η αλήθεια είναι ότι από το 2020 έγινε μια σοβαρή προσπάθεια συντονισμού των συναρμόδιων υπουργείων και υπηρεσιών. Η κατάσταση απέχει πολύ από το είναι ικανοποιητική, όπως απέδειξαν οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές, οι οποίες κατέκαψαν μέσα σε 15 ημέρες σχεδόν μισό εκατομμύριο στρέμματα δάσους. Ομως, ακόμα, ο μηχανισμός δεν λειτουργεί αυτόνομα, τα πρόσωπα που δίνουν ή εγκρίνουν εντολές, δηλαδή οι υπουργοί και οι υφυπουργοί, παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς θα κινηθούν οι επιχειρησιακοί. Οσα περιγράφουν πρόσωπα με ακριβή γνώση των γεγονότων ότι συνέβησαν στο συντονιστικό κέντρο, θα πρέπει να προβληματίσουν το Μέγαρο Μαξίμου.
Ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας ήταν διαρκώς παρών όλες τις κρίσιμες μέρες και νύχτες, γεγονός που ικανοποίησε το στενό πρωθυπουργικό επιτελείο, αλλά απέφευγε να αναλάβει την ευθύνη των αποφάσεων. Αυτή, λένε, την άφηνε στους άλλους και ειδικά στον υφυπουργό Ευάγγελο Τουρνά, ο οποίος συγκέντρωσε τελικά τη δυσαρέσκεια για την εμφανή αναποτελεσματικότητα του μηχανισμού πυρόσβεσης. Γενικά, στα υπουργεία επικρατεί η εντύπωση ότι τα προβεβλημένα στελέχη της ΝΔ διασώζονται στις κρίσεις και την πληρώνουν οι υπόλοιποι, με αποτέλεσμα και αυτοί να καλύπτονται πίσω από κανονισμούς και πρωτόκολλα για να μη βρουν τον μπελά τους. Χάνονται έτσι τα αντανακλαστικά και η ταχύτητα.
Το πρόβλημα με τη συνεργασία
Το πρόβλημα διογκώνεται αν υπολογίσει κανένας ότι σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται η άμεση και οριζόντια κινητοποίηση υπηρεσιών από διάφορα υπουργεία, οι οποίες δεν έχουν μάθει ούτε να δουλεύουν μαζί ούτε να συντονίζονται. Οι επικεφαλής τους βρέθηκαν για πρώτη φορά κάτω από την ίδια στέγη το 2021, μόλις πριν από δύο χρόνια, οπότε η προσωπική χημεία παίζει μεγαλύτερο ρόλο από την επαγγελματική ευσυνειδησία και επάρκεια.
Εφέτος, οι καθαρισμοί των δασών και η αποδέσμευση κονδυλίων για τον σκοπό αυτόν ξεκίνησαν νωρίτερα από κάθε άλλη χρονιά. Μόνο που αυτή ήταν μια προεκλογική χρονιά. Κάποιοι δήμαρχοι έκαναν καλά τη δουλειά τους, για τους άλλους δεν υπάρχει κανένας ελεγκτικός μηχανισμός, αλλά και να υπήρχε ποιος θα κινούσε διαδικασίες εναντίον αυτών που μάζευαν ψήφους για τους βουλευτές και που τον Οκτώβριο θα είναι και οι ίδιοι υποψήφιοι; Και οι δήμαρχοι ούτε λόγος να επιβάλλουν πρόστιμα στους κατοίκους που δεν καθάριζαν τα οικόπεδα και τα χωράφια τους και να τους δυσαρεστήσουν. Αλλά ακόμα και εκεί που έγιναν καθαρισμοί, διαπιστώθηκε εκ των υστέρων ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι βροχές του Μαΐου και του Ιουνίου δημιούργησαν εκ νέου το πρόβλημα, αλλά τότε στην καρδιά της διπλής προεκλογικής περιόδου ποιος να ασχοληθεί με αυτό.
Οι χαμένοι κρίκοι του συστήματος
Στη νέα κυβέρνηση Μητσοτάκη, λένε οι ίδιες πηγές, με το rotation χάθηκαν από το σύστημα βασικοί κρίκοι. Ενας από αυτούς ήταν ο Λευτέρης Οικονόμου, ο οποίος ανεξαρτήτως των άλλων επιδόσεών του και της αξιολόγησής του από το πρωθυπουργικό επιτελείο, ήξερε πώς να κινητοποιεί αποτελεσματικά τις αστυνομικές δυνάμεις. Είναι αξιοσημείωτο πως η γνώση αυτή δεν διατηρήθηκε σε ένα σώμα σαν την αστυνομία. Οταν άναψε η φωτιά στον Κουβαρά Κερατέας και εστάλησαν τα μηνύματα εκκένωσης από το «112», η αστυνομία έσπευσε να βοηθήσει και στην αγωνία να μην υπάρξουν νεκροί, η επιχείρηση έγινε άτσαλα, οι δρόμοι φράκαραν και δεν μπορούσαν να περάσουν εγκαίρως τα πυροσβεστικά οχήματα. Οπως εξαπλωνόταν η φωτιά δήμαρχοι και κάτοικοι ζητούσαν εναέρια μέσα, τα οποία δεν μπορούν να επιχειρήσουν σε κατοικημένες περιοχές. Οταν ξέσπασε η φωτιά και στα Δερβενοχώρια έσπευσαν τα Canadair σε αυτά τα μέτωπα, αλλά έμεινε έτσι για ένα κρίσιμο διάστημα ακάλυπτη η Ρόδος.
Οι επιχειρησιακές αποφάσεις πάντα εμπεριέχουν ρίσκο, αλλά αν πρέπει να εξαχθεί ένα συμπέρασμα από την εμπειρία των προηγούμενων ημερών είναι ότι χρειάζεται ένας στιβαρός μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας, με ξεκαθαρισμένες αρμοδιότητες των επιμέρους φορέων, κυρίως της δασικής και της πυροσβεστικής υπηρεσίας, ο οποίος να λειτουργεί ανεξάρτητα από υπουργούς και κυβερνήσεις.
Οι ευθύνες και η άλλη εικόνα
Αν υπήρχε αυτός ο μηχανισμός, δεν θα συνέβαινε το αδιανόητο στη Νέα Αγχίαλο. Γιατί κάποιος ή κάποιοι θα είχαν κάνει καλύτερα τη δουλειά τους και αυτό δεν αφορά μόνο τον διοικητή του στρατοπέδου φύλαξης πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης, ο οποίος τοποθετήθηκε εκεί πριν από τέσσερις μήνες. Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει από το πόρισμα της ΕΔΕ, επιρρίπτονται ευθύνες στους υπευθύνους της μονάδας επειδή δεν έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα πυρασφάλειας.
Ωστόσο, έμπειροι αξιωματικοί της αεροπορίας, δίνουν μια άλλη εικόνα που δεν θα αποτυπωθεί σε κανένα επίσημο έγγραφο. Σύμφωνα με αυτούς, ο διοικητής του στρατοπέδου, ένας μορφωμένος και έμπειρος αξιωματικός που χαίρει της εκτιμήσεως των συναδέλφων του, είχε πάρει μέτρα πυρασφάλειας αλλά δεν είχε αντιληφθεί πλήρως τα κενά ασφάλειας που υπήρχαν σε αυτό. Λέγεται, όμως, ότι είχε ζητήσει εγγράφως από τους αρμόδιους, δηλαδή δήμαρχο, περιφερειάρχη, πυροσβεστική υπηρεσία, να καθαρίσουν τις εκτάσεις γύρω από το στρατόπεδο, αλλά επειδή η περιοχή είναι αγροτοκτηνοτροφική και επικερδής για τους ιδιοκτήτες της, ουδείς ασχολήθηκε. Σε κανέναν από τους παραπάνω δεν επιρρίπτονται ευθύνες, ο Κωνσταντίνος Αγοραστός πήρε προσφάτως το χρίσμα από τη ΝΔ για την Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Αχιλλέας Μπέος θεωρείται βέβαιο ότι θα είναι εκ νέου ο επίσημος «γαλάζιος» υποψήφιος δήμαρχος στον Βόλο.
Αναβρασμός για την ΕΔΕ
Στην αεροπορία επικρατεί αναβρασμός, γιατί θεωρούν την ΕΔΕ, την οποία διενήργησε ο αρχηγός της τακτικής αεροπορίας, που έχει αντικειμενικές ευθύνες για το συμβάν, και όχι π.χ. η στρατιωτική δικαιοσύνη, προσχηματική. Οι βόμβες γενικής χρήσης που εξερράγησαν, εξηγούν ειδικοί, φυλάσσονται παντού σε εξωτερικούς χώρους, γιατί για να «σκάσουν» πρέπει η θερμοκρασία να φτάσει στους 400 βαθμούς Κελσίου – στο στρατόπεδο Καραμπά λέγεται ότι έφτασε στους 600. Οι πυροσωλήνες τους, που είναι το ευαίσθητο υλικό, ήταν καλά φυλαγμένοι και δεν έπαθαν τίποτα. Δυσαρέσκεια για το συμβάν και για τα ελλιπή μέτρα ασφάλειας υπάρχει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, και στο ΝΑΤΟ.
Στα υπουργεία επικρατεί η εντύπωση ότι τα προβεβλημένα στελέχη της ΝΔ διασώζονται στις κρίσεις και την πληρώνουν οι υπόλοιποι, με αποτέλεσμα και αυτοί να καλύπτονται πίσω από πρωτόκολλα για να μη βρουν τον μπελά τους.
