Ο εφιάλτης των πυρκαγιών φαίνεται πως θα στοιχειώνει από εδώ και πέρα τα καλοκαίρια. Ο μέχρι στιγμής απολογισμός για εφέτος μετρά 3.228 δασικές πυρκαγιές από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, οδηγώντας στην εκτίμηση ότι θα ξεπεράσουμε το περυσινό καλοκαίρι, οπότε κυριάρχησαν όμως ακραίοι καύσωνες, αντίστοιχοι με αυτούς που ταλαιπωρούν εφέτος τη Νοτιοδυτική Ευρώπη. Ο πρώτος μεγάλος συναγερμός χτύπησε την προηγούμενη εβδομάδα με τη μεγάλη πυρκαγιά στην Πεντέλη, που κατέκαψε περίπου 21.000 στρέμματα.

Η τελευταία εβδομάδα προσέθεσε 384 πυρκαγιές στον μακρύ κατάλογο. Σημαδεύτηκε δε από πυρκαγιές που ξεκίνησαν μες στο περασμένο Σαββατοκύριακο, όπως αυτή που έκαιγε για επτά ημέρες στο προστατευόμενο δάσος της Δαδιάς, απειλώντας έναν παγκόσμιο θησαυρό βιοποικιλότητας, καθώς και στον εθνικό δρυμό Βάλια Κάλντα, ενώ η Λέσβος έζησε για μέρες τον τρόμο των αναζωπυρώσεων. Εν τω μεταξύ, η Ηλεία ήρθε ξανά αντιμέτωπη με την πύρινη απειλή, έχοντας μάλιστα καταγράψει μπαράζ πυρκαγιών αυτή τη θερινή περίοδο. Και όλα αυτά ενώ έχουμε μπροστά μας ένα εικοσαήμερο υψηλής επικινδυνότητας.

 

Διαβάστε επίσης: Αύξηση 750% στις δασικές πυρκαγιές το πρώτο τρίμηνο του 2022

Η καταστροφή στη Δαδιά

Ακριβής απολογισμός του μεγέθους της καταστροφής στο πάρκο της Δαδιάς στον Εβρο, που καιγόταν για περίπου μία εβδομάδα, δεν υπήρχε, τουλάχιστον ως το απόγευμα της Πέμπτης. Σύμφωνα, ωστόσο, με την πυρομετεωρολογική ομάδα «Flame» του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), εκτιμάται ότι η έκταση που έχει επηρεαστεί είναι περίπου 34.105 στρ. Εκταση που φαίνεται να αντιστοιχεί σε περίπου 12% της προστατευόμενης περιοχής Natura 2000. Μιας περιοχής που πριν από μερικά χρόνια είχε πληγεί και πάλι από τις φλόγες. Ωστόσο εκτιμάται ότι η φωτιά σε μεγάλο μέρος πέρασε χαμηλά, «έρπουσα» λόγω άπνοιας, άρα δεν θα έχει κάνει μεγάλη ζημιά στα δέντρα.

«Εχουν καεί αρκετές χιλιάδες στρέμματα στον μεγάλο πυρήνα και λίγο πιο έξω από αυτόν. Ακριβώς δεν μπορούμε να ξέρουμε την έκταση της καταστροφής. Θα χρειαστούν ημέρες μέχρι να έχουμε μια ακριβή εικόνα. Είναι μια πληγή αυτή στην περιοχή. Σκεφτείτε ότι η οικοτουριστική περίοδος έχει χαθεί, καθώς και η αναπαραγωγική περίοδος» δηλώνει, μιλώντας στο «Βήμα», η κυρία Ελένη Μακρυγιάννη, προϊσταμένη της Μονάδας Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Εβρου και Δαδιάς (η δομή που υποκατέστησε τον φορέα διαχείρισης της περιοχής).

Απειλή για έναν μοναδικό θησαυρό

Οπως σημειώνει, όμως, διασώθηκαν οι φωλιές του μαυρόγυπα, οι οποίες βρίσκονται σε ώριμα μεγάλα πεύκα κυρίως μέσα στον πυρήνα του Πάρκου. Ο μαυρόγυπας αποτελεί το είδος «σημαία» της περιοχής, καθώς φιλοξενείται εκεί ο μοναδικός αναπαραγόμενος πληθυσμός μαυρόγυπα (30-35 ζευγάρια) σε ολόκληρη τη Βαλκανική Χερσόνησο.

Το Εθνικό Πάρκο Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις παλαιότερες και μεγαλύτερες προστατευόμενες περιοχές στην Ελλάδα, καθώς και περιοχή εθνικής και ευρωπαϊκής οικολογικής σημασίας. Φιλοξενεί τρία από τα συνολικά τέσσερα είδη γύπα της Ευρώπης και αποτελεί ένα από τα λίγα εναπομείναντα καταφύγια για 36 διαφορετικά είδη απειλούμενων αρπακτικών, όπως ο θαλασσαετός, ο βασιλαετός, ο κραυγαετός και το κιρκινέζι.

Δυστυχώς από τις φλόγες δεν γλίτωσαν το παρατηρητήριο και οι ταΐστρες των σπάνιων αρπακτικών. Ωστόσο, οι άνθρωποι της Μονάδας Διαχείρισης από την Τετάρτη, οπότε η φωτιά ήταν ήδη σε ύφεση, τοποθέτησαν τροφή σε συγκεκριμένο σημείο με την προσέλευση των πουλιών να είναι μεγάλη, όπως χαρακτηριστικά λένε. Το δάσος φιλοξενεί ακόμη μια εντυπωσιακή ποικιλία ειδών ζώων, από τα έντομα ως τα αμφίβια και από τα ερπετά ως και τα θηλαστικά.

Ανοιγαν διόδους για τους πυροσβέστες

Εχοντας ως πρωταρχικό στόχο να προστατεύσουν όσο ήταν δυνατόν τον μεγάλο πυρήνα του Πάρκου, στην περιοχή επιχείρησαν αδιάκοπα 320 πυροσβέστες, με 13 ομάδες πεζοπόρων τμημάτων και 75 οχήματα. Η μεγάλη δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι εξαιτίας του προστατευόμενου χαρακτήρα το δίκτυο πρόσβασης είναι περιορισμένο. Γι’ αυτό και μεταφέρθηκαν υλοτόμοι από την ευρύτερη περιοχή του Εβρου με βαριά μηχανήματα, ώστε να δημιουργήσουν διόδους και αντιπυρικές ζώνες, προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσβαση των δασοκομάντος και των πεζοπόρων τμημάτων εντός του πυκνού δασικού οικοσυστήματος. Ιδιαίτερα αποτελεσματική ήταν η συμβολή 11 ελικοπτέρων, τα οποία ανεφοδιάζονται πιο άμεσα ακόμα και σε δεξαμενές, ενώ επιχείρησαν και 5 αεροσκάφη. Οι δυνάμεις του Εβρου παραμένουν σε επιφυλακή για τυχόν αναζοπυρώσεις.

Η ιδιαιτερότητα της Βάλια Κάλντα

Το δεύτερο σημαντικό οικοσύστημα που βρέθηκε στη δίνη της φωτιάς ήταν ο εθνικός δρυμός της Πίνδου, γνωστός ως Βάλια Κάλντα, όπου το δύσβατο της περιοχής έκανε εξαιρετικά δύσκολο το έργο των πυροσβεστών. Η πυρκαγιά ξεκίνησε πιθανότατα από κεραυνό στην περιοχή Τσακατούρα Γρεβενών. Το μεγάλο υψόμετρο συνέβαλε μεν στο να μην υπάρξει μεγάλη εξάπλωση, όμως οι απόκρημνες πλαγιές δυσχέραναν την κατάσβεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επίγειες δυνάμεις χρειάστηκε να περπατήσουν ακόμα και τρεις ώρες σε δύσβατο έδαφος για να προσεγγίσουν τη φωτιά. Πρόκειται για έναν από τους σπουδαιότερους και πιο παρθένους δρυμούς της χώρας, έκτασης περίπου 69.000 στρ., στην οροσειρά της Πίνδου στα όρια των Νομών Γρεβενών και Ιωαννίνων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι την ίδια ημέρα ξέσπασε και η πυρκαγιά στη Λέσβο, που οδήγησε στην εκκένωση οικισμών στα Βατερά, όπου οι φλόγες έφτασαν στις αυλές των σπιτιών, σε Βρίσα και Σταυρό. Οι πυροσβεστικές δυνάμεις έδωσαν απανωτές μάχες με τις αναζωπυρώσεις εξαιτίας των πολύ ισχυρών ανέμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το νησί βρίσκεται εδώ και μέρες στην πορτοκαλί ζώνη επικινδυνότητας. Μάλιστα, η αναζωπύρωση της Τετάρτης οδήγησε εκ νέου σε προληπτική εκκένωση της Βρίσας.

Οι φωτιές θα αυξηθούν κατά 30% ως το 2050

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι πια ανησυχητικά εμφανείς στη χώρα μας, όπως και σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό που ζούμε τα τελευταία καλοκαίρια τείνει να γίνει πια κανονικότητα. Η άνοδος της θερμοκρασίας, ο τριπλασιασμός των καυσώνων μέσα στην τελευταία τριακονταετία, η αυξημένη ξηρασία στρώνουν το έδαφος για περισσότερες και πιο καταστροφικές πυρκαγιές. Οι πεδινές περιοχές της Ανατολικής Ελλάδας είναι ιδιαίτερα ευάλωτες καθώς, όπως δείχνει μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, θα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς ως και 40 επιπλέον ημέρες τον χρόνο κατά την περίοδο 2071-2100. Στο ίδιο μήκος κύματος, τα Ηνωμένα Εθνη στην τελευταία τους έκθεση για την κλιματική αλλαγή προειδοποίησαν για μια παγκόσμια αύξηση των ακραίων πυρκαγιών κατά 30% ως το 2050 και 50% στα τέλη του αιώνα. Γι’ αυτό και κάλεσαν τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μια νέα «Fire Ready Formula», με τα 2/3 των δαπανών να κατευθύνονται στην πρόληψη και στην ετοιμότητα.