Δεν πρόκειται αποκλειστικά για ελληνικό φαινόμενο, αλλά λόγω του ραγδαίου ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας μας γίνεται πιο έντονο: επτά στους δέκα έλληνες εργοδότες δυσκολεύονται να καλύψουν θέσεις εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας λόγω έλλειψης εξειδικευμένων ταλέντων, σύμφωνα με την Ερευνα Προοπτικών Απασχόλησης της Manpower Group για το 4ο τρίμηνο του 2021.
«Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στον κλάδο μας είναι μια πραγματικότητα» επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» η πρόεδρος του ΔΣ του ΣΕΠΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ελλάδας) κυρία Γιώτα Παπαρίδου. «Αποτελέσαμε τον πρώτο κλάδο σε «brain drain» τη δύσκολη δεκαετία της κρίσης και αυτό το ανθρώπινο δυναμικό σήμερα, περισσότερο από ποτέ, μας λείπει. Αλλωστε, η υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας απαιτεί την αξιοποίηση του υψηλού επιπέδου δυναμικού που διαθέτουμε, για να πραγματοποιηθεί το ταχύτερο και με τον βέλτιστο τρόπο».
Διαβάστε επίσης: Ευφυής γεωργία – «Κλειδί» για τη μετάβαση στη νέα εποχή
Oπως δείχνουν τα στοιχεία, τέτοιο προσωπικό υπάρχει. Σύμφωνα με το Competitiveness Report του World Economic Forum, η διαθεσιμότητα εξειδικευμένων επιστημόνων του κλάδου κατατάσσει την Ελλάδα 10η στον κόσμο, με τη Γερμανία 11η και την Αγγλία 17η. «Αυτούς τους επιστήμονες είναι στόχος μας να κρατήσουμε στον τόπο μας, επαναπατρίζοντας όλους όσοι έφυγαν και την περίοδο της κρίσης, επαναφέροντας τη χώρα μας στην 4η θέση διεθνώς, όπου βρισκόταν το 2007» τονίζει η κυρία Παπαρίδου.
Η αναζήτηση για κάτι σταθερό
Ο Κ.Λ., ο οποίος εργάζεται σε εταιρεία κατασκευής λογισμικού, εκτιμά πως η έλλειψη είναι λίγο-πολύ πλασματική και εξηγεί το γιατί: «Υπάρχουν γνώστες, υπάρχουν και άνεργοι γνώστες. Ενώ όμως πριν από λίγα χρόνια ίσως να συμφιλιώνονταν με κάτι που δεν τους ταιριάζει ή με κακές συνθήκες εργασίας, τώρα αναζητούν κάτι σταθερό που θα τους βοηθήσει να εξελίξουν την καριέρα τους. Περιμένουν. Και η πληροφορική έχει ένα πλεονέκτημα: όσο περιμένεις, μαθαίνεις. Εξάλλου, η τηλεργασία τούς δίνει τη δυνατότητα να απλωθούν και στο εξωτερικό».
Βασικότερα κριτήρια για την επιλογή ενός νέου εργοδότη, σύμφωνα με έρευνα του kariera.gr, είναι κατά 70% οι αμοιβές, κατά 65% το εργασιακό περιβάλλον και κατά 51% η ισορροπία εργασιακής – προσωπικής ζωής. Σε σχέση με το εργασιακό περιβάλλον, ο Κ.Λ. επισημαίνει ένα πρόβλημα: «Πολλές φορές εκείνοι που αναζητούν επαγγελματίες της πληροφορικής δεν γνωρίζουν τι ειδικότητα θέλουν. Πιστεύουν ότι ο πληροφορικάριος είναι άνθρωπος-πασπαρτού, ότι ένας προγραμματιστής, μπορεί να κάνει οποιαδήποτε δουλειά έχει σχέση με την τεχνολογία, να φτιάξει από τον εκτυπωτή μέχρι το δίκτυο».
Χαμηλότερες απολαβές και τηλεργασία
Οσον αφορά τις αμοιβές, οι απολαβές στα στελέχη πληροφορικής στην Ελλάδα μπορεί μεν να είναι υψηλές συγκριτικά με την εγχώρια αγορά, είναι όμως αρκετά χαμηλότερες από τις αντίστοιχες του εξωτερικού, σύμφωνα με έρευνα του kariera.gr. Οι μέσες ετήσιες αποδοχές στελεχών του ΙΤ που διαμένουν στο εξωτερικό ανέρχονται στα 72.170 ευρώ, ενώ οι αντίστοιχες ελληνικές καθαρές αποδοχές είναι 26.632 ευρώ. «Με τον κορωνοϊό καθιερώθηκε η remote εργασία, κάποιος μπορεί να ψάξει δουλειά με καλύτερες απολαβές εκτός Ελλάδας. Ανθρωποι που είναι εξειδικευμένοι και έμπειροι, αν δεν καλύπτονται οι απαιτήσεις τους στην Ελλάδα, στρέφονται στο εξωτερικό. Γνωρίζω αρκετές περιπτώσεις» μας είπε ο Ι.Π., εκπαιδευτής στην τεχνολογία, σε ιδιωτική επιχείρηση.
Κίνητρα για την επιστροφή
Για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση, είναι λοιπόν κρίσιμο το «brain drain» να αντιστραφεί σε «brain gain». Πώς θα μπορούσε αυτό να επιτευχθεί; «Εξαιρετικά σημαντική παράμετρος είναι η εξασφάλιση παρόμοιων, ανταγωνιστικών συνθηκών αμοιβών, αλλά και ένα πιο ελκυστικό οικονομικό και φορολογικό περιβάλλον (κόστος ζωής, φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα, ανταγωνιστικές παροχές κ.λπ.) με αυτά που ισχύουν σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και όχι μόνο» τονίζει η κυρία Παπαρίδου. «Υψηλή φορολογία και υψηλές κρατήσεις των ασφαλιστικών ταμείων αποτελούν αντικίνητρα, αν αναλογιστούμε πως σε ορισμένες περιπτώσεις, και όχι χαμηλόμισθου προσωπικού, φτάναμε να έχουμε και 30% διαφορά στο κόστος, συγκρινόμενοι με χώρες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία. Επιπρόσθετα, η σωστή κοστολόγηση των υπηρεσιών και ο υπολογισμός της αμοιβής του ανθρωπομήνα στην υλοποίηση των έργων του δημόσιου τομέα είναι κρίσιμος παράγοντας για την αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού υψηλού επιπέδου. Ενώ καίριος είναι και ο ρόλος των σύγχρονων, αναβαθμισμένων υποδομών σε όλα τα επίπεδα (Υγεία, δίκτυα, συγκοινωνίες κ.λπ.). Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να δημιουργηθούν και οι κατάλληλες προϋποθέσεις με κίνητρα για νέες αλλά και υφιστάμενες επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν καινοτομία και επενδύουν σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε να αναπτυχθούν και να καινοτομήσουν με έδρα στη χώρα μας, προσελκύοντας αυτό το ανθρώπινο δυναμικό» καταλήγει.
Με στόχο την αναβάθμιση των επαγγελματικών ψηφιακών γνώσεων
Καθοριστικός είναι και ο ρόλος της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα. Για το θέμα αυτό, και ιδιαίτερα για την ανάγκη εκσυγχρονισμού της, μας μίλησε ο Κ.Λ. «Δεν μπορεί να διδάσκεσαι στο ΕΑΠ προγραμματισμό σε μια γλώσσα που έχει πεθάνει από το 2017» μας είπε χαρακτηριστικά, μιλώντας… εκ πείρας. «Σε μια σύγχρονη Ελλάδα με το βλέμμα στο μέλλον βασικός γνώμονας είναι και η καλλιέργεια των ανθρώπινων ικανοτήτων, των ψηφιακών δεξιοτήτων, οι οποίες ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα του ανθρώπινου δυναμικού σε ένα σύγχρονο και διαρκώς μεταλλασσόμενο επαγγελματικό περιβάλλον» επισημαίνει η κυρία Παπαρίδου.
Οπως επισημαίνει, «ο επαναπροσδιορισμός του εκπαιδευτικού συστήματος και του σχεδιασμού προγραμμάτων Διά Βίου Μάθησης με έμφαση σε προγράμματα ανάπτυξης και ανέλιξης αλλά και ανάπτυξης ικανοτήτων για τη χρήση και αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων είναι σημαντική παράμετρος. Με αυτό το σκεπτικό στο ΣΕΠΕ, ήδη εδώ και χρόνια, τρέχουμε επιδοτούμενα προγράμματα κατάρτισης και πιστοποίησης σε ψηφιακές δεξιότητες αλλά και ειδικότητες του κλάδου Ψηφιακής Τεχνολογίας σε χιλιάδες νέους ανέργους, αλλά και εργαζόμενους. Στόχος είναι η αναβάθμιση των επαγγελματικών ψηφιακών γνώσεων και δεξιοτήτων τους, προκειμένου να ενισχυθούν οι επαγγελματικές τους ικανότητες και η απασχολησιμότητά τους στην αγορά εργασίας. Η πολιτεία δείχνει να θέτει τα παραπάνω ως αναπτυξιακές προτεραιότητες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πιστεύω πως θα αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που μας δίνεται για τον τάχιστο ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας και την ανάπτυξη της χώρας στα επόμενα κρίσιμα χρόνια της ψηφιακής επανάστασης. Από την πλευρά του, ο κλάδος Ψηφιακής Τεχνολογίας θα συνεχίσει να είναι αρωγός σε οποιαδήποτε προσπάθεια σε αυτή την κατεύθυνση, προτάσσοντας – σήμερα περισσότερο από ποτέ – την επένδυση στην εθνική ψηφιακή βιομηχανία αλλά και στη διαρκή εκπαίδευση και τον εμπλουτισμό σε ψηφιακές δεξιότητες. Επιβεβαίωση αυτής της στρατηγικής μας επιλογής είναι πως ήδη πολλές επιχειρήσεις του κλάδου προχωρούν σε επενδύσεις στη χώρα μας καθώς και στο ανθρώπινο δυναμικό του κλάδου, δημιουργώντας κέντρα καινοτομίας, data centers κ.λπ.».
