Με τον νεότερο πρύτανη που έχει εκλεγεί ποτέ στο «τιμόνι» του (ετών 44), το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι βέβαιο ότι μπαίνει σε νέα εποχή. Αντίστοιχη άλλωστε των προκλήσεων που ακολουθούν. Ο κ. Γεράσιμος Σιάσος ανησυχεί ιδιαίτερα (όπως και όλοι μας) για τα θέματα που απασχολούν την επικαιρότητα στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως και λέει ότι «η κλιματική κρίση πρέπει να αποτελέσει μέρος σπουδών πολλών επιστημών, από την ιατρική, τις θετικές επιστήμες μέχρι τη φιλοσοφία και τη νομική επιστήμη». Τα παρακάτω σχολιάζει απαντώντας στις ερωτήσεις του «Βήματος».
Το Πανεπιστήμιο της Αθήνας βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις. Ποιες είναι οι προτεραιότητές σας;
«Θα απαντήσω κάνοντας πρώτα μια μικρή παρένθεση: σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα της τριτοβάθμιας, θέλω να ευχαριστήσω όλους τους καθηγητές και τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης του δικού μας Πανεπιστημίου, του ιστορικότερου και μεγαλύτερου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, για την εμπιστοσύνη τους και την τιμή στο πρόσωπό μου να αναλάβω την ύψιστη θέση διοίκησής του. Σκέφτομαι, δε, τα εξής: Με την τεχνητή νοημοσύνη να επελαύνει, την ανάπτυξη νέων ψηφιακών εργαλείων αλλά και την εξ αποστάσεως μάθηση που αποτελεί πλέον μια καθημερινότητα, τα πανεπιστήμια καλούνται να αναδιοργανωθούν ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των φοιτητών και του εκπαιδευτικού προσωπικού, αλλά και να δώσουν λύσεις σε προβλήματα της κοινωνίας γενικότερα. Πέρα από την αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών, στις προτεραιότητές μας είναι η παροχή βελτιωμένων συνθηκών φοίτησης και εργαλείων στήριξης της διδασκαλίας και της έρευνας. Ενα μεγάλο μέρος του σχεδιασμού περιλαμβάνει τη στήριξη του επιστημονικού προσωπικού που σηκώνει σήμερα το βάρος του διδακτικού, ερευνητικού και κλινικοεργαστηριακού έργου στο Ιδρυμά μας, όντας σχεδόν αποδεκατισμένοι λόγω της δεκάχρονης κρίσης και με πενιχρές αποδοχές. Το πανεπιστήμιο πέρασε την κρίση πολύ έντονα χάνοντας πολύτιμο προσωπικό, που από τη μια δεν ανανεώθηκε και από την άλλη μετανάστευσε στο εξωτερικό. Με τις μειωμένες σημερινές αποδοχές είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσουμε τα λαμπρά ελληνικά μυαλά που διαπρέπουν στην αλλοδαπή. Πρέπει λοιπόν να προσελκύσουμε αυτούς τους συναδέλφους με νέες θέσεις καθηγητών και ταυτόχρονα να βελτιώσουμε τις συνθήκες δουλειάς τους ώστε να είναι πιο αποδοτικοί στο επιστημονικό τους έργο. Αυτές είναι οι δικές μας προτεραιότητες».
Αρθρο 16 και νέα δεδομένα στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας. Απειλούν τα ιδιωτικά ΑΕΙ τα δημόσια;
«Να συμφωνήσουμε ότι η στήριξη των δημόσιων πανεπιστημίων αποτελεί προτεραιότητα. Αλλωστε το δημόσιο πανεπιστήμιο αποτελεί την ατμομηχανή της πνευματικής ανάπτυξης κάθε τόπου. Ξέρουμε ότι η δημόσια εκπαίδευση αποτέλεσε διαχρονικά το κύριο μέσο κοινωνικής αλλά και ατομικής προόδου. Επιπλέον τα πανεπιστήμιά μας έχουν μεγάλο διεθνές κύρος και οι απόφοιτοί μας διαπρέπουν σε χώρες του εξωτερικού. Το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει εδραιωθεί στη συνείδηση των πολιτών ως μήτρα γέννησης ιδεών, χώρος δημοκρατίας, φάρος προόδου για το κοινωνικό σύνολο. Αυτή είναι μια κατάκτηση στη χώρα μας. Πιστεύω ότι τα δημόσια πανεπιστήμια δεν έχουν να φοβηθούν από τη λειτουργία των ιδιωτικών. Ωστόσο επαναλαμβάνω ότι πρέπει πρώτα να δούμε έμπρακτα τη στήριξη της πολιτείας στα δημόσια πανεπιστήμια, ιδιαίτερα όσον αφορά την υποστελέχωση και την υποχρηματοδότησή τους, και φυσικά πριν τοποθετηθούμε να δούμε αν το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο εξασφαλίζει αυστηρούς κανόνες και αρχές λειτουργίας των ιδιωτικών όμοιες με αυτές των δημόσιων Ιδρυμάτων. Δεν πρέπει να οδηγηθούμε σε εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης. Πιστεύω ακόμη ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει εκτενής εποικοδομητικός διάλογος με την πολιτεία και οι διοικήσεις των δημόσιων πανεπιστημίων αλλά και οι φορείς να καταθέσουν τις προτάσεις τους επ’ ωφελεία όλων».
Μέσα σε όλα αυτά, πώς θα συνδεθεί το Πανεπιστήμιο Αθηνών με μεγάλα ΑΕΙ του εξωτερικού;
«Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ήδη είναι συνδεδεμένο με Ιδρύματα του εξωτερικού και προγραμματίζονται νέες διεθνείς συνεργασίες. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Πολιτών CIVIS αποτελεί ένα πρώτο παράδειγμα διεθνοποίησης. Επιπλέον, το πολύ πετυχημένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Erasmus, καθώς επίσης και τα ξενόγλωσσα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματά μας που λειτουργούν ήδη στο Πανεπιστήμιό μας και προσελκύουν φοιτητές από όλον τον κόσμο. Μεγάλη πρόκληση για το Πανεπιστήμιό μας είναι και η ίδρυση παραρτημάτων του στο εξωτερικό. Βέβαια όλα αυτά χρειάζονται και την ανάλογη οικονομική επένδυση. Εκείνο που αποτελεί μια πρώτη κίνηση τώρα είναι να ενεργοποιήσουμε τη σύνδεσή μας με την ελληνική Διασπορά, ένα ισχυρό εργαλείο εξωστρέφειας. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών διαθέτει εκατοντάδες αποφοίτους του καθηγητές σήμερα σε μεγάλα Ιδρύματα του εξωτερικού που μπορούν να λειτουργήσουν σαν γέφυρα διασύνδεσης με στόχο να δημιουργήσουμε ένα διεθνές δίκτυο συνεργασιών. Αλλωστε, το Πανεπιστήμιο Αθηνών χαίρει πολύ μεγάλης εκτίμησης και φήμης σε πολλά πεδία, με σπουδαία συμβολή στη διεθνή σύγχρονη εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό».
Μετά την πανδημία είναι έτοιμη η χώρα μας να αντιμετωπίσει στο μέλλον παρόμοιες απειλές;
«Από την πρόσφατη πανδημία μάθαμε πολλά. Και ως άτομα αλλά και ως πολιτεία. Η ατομική ευθύνη απέναντι στους συνανθρώπους μας και στη δημόσια υγεία έχει πλέον καταγραφεί στη συμπεριφορά των περισσότερων. Η πολιτεία από την άλλη έχει κατανοήσει ότι η αντιμετώπιση υγειονομικών κρίσεων και απειλών δεν πρέπει να είναι ευκαιριακή και χρειάζεται σχέδιο, μεθοδολογία. Επιπλέον, όμως, χρειάζεται και επαρκής στελέχωση με ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό κατάλληλα εκπαιδευμένο, καθώς επίσης και υλικοτεχνική υποδομή σχεδιασμένη για τα δύσκολα. Και εννοώ ότι επάρκεια σχεδιασμού δεν σημαίνει απαραίτητα αμέτρητες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, αλλά επαρκές και καλά εκπαιδευμένο προσωπικό με «έξυπνο» συνδυασμό καταγεγραμμένων δημόσιων και ιδιωτικών δομών που θα μπορούν να λειτουργήσουν άμεσα, συμπληρωματικά και αποτελεσματικά. Υπάρχουν μεγάλες ανάγκες σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, για τις οποίες υπάρχει σχεδιασμός άμεσης κάλυψης από την πολιτεία. Οι ιατρικές σχολές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των μεγάλων νοσοκομείων του ΕΣΥ και των πανεπιστημιακών νοσοκομείων και συνεισφέρουν στον σχεδιασμό των συναρμόδιων υπουργείων Υγείας και Παιδείας».
Ας έρθουμε στα θέματα των ημερών: Καύσωνες και κλιματική κρίση. Χρειαζόμαστε νέα προγράμματα σπουδών;
«Βιώνουμε σήμερα ένα από τα θερμότερα καλοκαίρια των τελευταίων πενήντα χρόνων. Υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασία, καταστροφικές πυρκαγιές, απώλεια δασών και της πανίδας τους. Ολα συνθέτουν το εκρηκτικό μείγμα της κλιματικής αλλαγής. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι το Πανεπιστήμιο Αθηνών διαθέτει προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της καθώς επίσης και στελεχιακό δυναμικό διεθνούς ακτινοβολίας. Πιστεύω ακράδαντα ότι η κλιματική κρίση και οι επιπτώσεις της πρέπει να αποτελέσουν μέρος σπουδών πολλών επιστημών, από την ιατρική, τις θετικές επιστήμες, που αποτελεί και βασικό τους αντικείμενο, μέχρι τη φιλοσοφία και τη νομική επιστήμη. Μας αφορά όλους. Ειδικά τα πανεπιστήμια μέσα από τη διεξοδική μελέτη των φαινομένων μπορούν να λειτουργήσουν ως αφετηρία για προτάσεις και αλλαγές στη διαχείριση της κρίσης αλλά και αλλαγές στις συμπεριφορές όλων. Και μιλώντας ως ιατρός πιστεύω ότι η κλιματική κρίση είναι δυστυχώς η επόμενη πανδημία. Μας χτυπάει την πόρτα, τα πρώτα κρούσματα είναι εδώ. Αυτή τη φορά όμως δεν πρέπει να μας βρει ανέτοιμους».
