Η σχέση των παιδιών με το σχολείο έχει αλλάξει. Την άλλαξαν οι ιδιαίτερες συνθήκες των πολιτικών της πανδημίας, την επανακαθόρισε η δυσκολία μας να ξαναφέρουμε τα παιδιά «πίσω» στην εκπαίδευση. Σήμερα ωστόσο οι εικόνες που καταγράφουν οι επιστημονικές έρευνες αλλά και τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργούν ανησυχία και προβληματισμό. Κι αυτό γιατί σε ένα μεγάλο ποσοστό οι νέοι αντιμετωπίζουν την παρουσία τους στο σχολείο ως κάτι… προαιρετικό. Κι αυτή μοιάζει να είναι μία ακόμα παγκόσμια «long COVID» παρενέργεια.
Τα στοιχεία για τις ΗΠΑ
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο είναι συγκλονιστικά. Στις ΗΠΑ την τελευταία σχολική χρονιά το 26% των μαθητών των δημόσιων σχολείων απουσίασε συστηματικά (χάνοντας περισσότερο από το 10% των μαθημάτων τους). Το ποσοστό αυτό προ πανδημίας ήταν 15%. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του American Enterprise Institute, η «έκρηξη» αυτή των απουσιών παρατηρείται τόσο στις πλούσιες όσο και στις πιο φτωχές περιοχές της χώρας. Με τις οικογένειες στις πρώτες να δηλώνουν σε μεγάλους αριθμούς απουσία από το σχολείο των παιδιών τους και αίτηση τηλεκπαίδευσης για να πάνε… διακοπές και στις δεύτερες για να μείνουν τα παιδιά τους στο σπίτι και να προσέχουν τα μικρά τους αδέλφια, όσο οι γονείς τους εργάζονται.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, ευτυχώς, οι παραπάνω «κόκκινες γραμμές» δεν έχουν ακόμη ξεπεραστεί, αν και στελέχη του υπουργείου Παιδείας διαπιστώνουν ότι πράγματι σε ένα ποσοστό που πανελλαδικά πιθανά φτάνει το 10% έχουν αυξηθεί τα ποσοστά των μαθητών και μαθητριών που είναι συστηματικά απόντες από τα σχολεία τους για διάφορους λόγους (κυρίως ιατρικούς).
Το πρόβλημα βέβαια αγγίζει πολλές χώρες. Στην Αγγλία, οι σταθερά απόντες από το μάθημα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας της χώρας, υπολογίζονται σήμερα στο 21,2%, ενώ προ καραντίνας ήταν περίπου 10,9%! Σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία η κατάσταση χαρακτηρίζεται «εθνική κρίση», με τη δεύτερη να έχει συστήσει ειδική επιτροπή για να αναζητήσει λύσεις. «Πιστεύω ότι όταν διαρραγεί ο δεσμός με το σχολείο, είναι δύσκολο να αντιστραφεί η κατάσταση» δήλωσε τις προηγούμενες ημέρες ο Don Coombs, υψηλόβαθμος εκπαιδευτικός, σε έρευνα που πραγματοποίησε το CBC, το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο του Καναδά, σύμφωνα με την οποία το ποσοστό των απουσιών υπερδιπλασιάστηκε σε πολλές πολιτείες της χώρας. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και έρευνα που έγινε στη Σκωτία: το 40% των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης χάνει μία ημέρα σχολείου κάθε δεκαπενθήμερο…
Τι λένε οι ειδικοί
Πολλοί ειδικοί στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό αποδίδουν τις αιτίες του νέου αυτού τοπίου της εκπαίδευσης στον τρόπο που αντιμετωπίζουν πλέον το σχολείο μαθητές και γονείς. «Οταν ρωτάμε τους γονείς γιατί δεν έρχεται αδικαιολόγητα στο σχολείο το παιδί τους, μας απαντούν συχνά πως δεν θέλει, δεν μπορεί να ξυπνήσει το πρωί» λέει χαρακτηριστικά εκπαιδευτικός μεγάλου σχολείου της πρωτεύουσας που μίλησε στο «Βήμα». Η πανδημία έτσι φαίνεται ότι απέδειξε πως η καθημερινότητα «ξυπνάω, ετοιμάζομαι και πηγαίνω στο σχολείο» δεν είναι πια κάτι αναμφισβήτητο. Δυστυχώς οι συνέπειες αυτής της νέας τάσης θα είναι μεγάλες τόσο για την ακαδημαϊκή πορεία όσο και για την κοινωνική ζωή και την ψυχική υγεία των παιδιών. «Η απουσία του παιδιού από το σχολείο με διάφορες δικαιολογίες που παλιά δεν σκεφτόμασταν καν μπορεί να έχει συνέπειες στην κοινωνικοποίησή του, σίγουρα όμως έχει σε μαθησιακό επίπεδο: όταν ένας μαθητής χάνει μάθημα επί μία εβδομάδα, όταν επιστρέψει δυσκολεύεται να παρακολουθήσει» επισημαίνει η Βασιλική Γωγούλου, διευθύντρια σε Γυμνάσιο της Αττικής.
Η κυρίαρχη αιτία
Η ίδια θεωρεί ότι το πρόβλημα της δυσκολίας σύνδεσης των παιδιών με το σχολείο στην Ελλάδα δεν οφείλεται τόσο στην τηλεκπαίδευση και στην πανδημία. «Ισως αυτό να έχει παίξει ρόλο, αλλά δεν θεωρώ ότι αυτός είναι ο κυρίαρχος λόγος» δηλώνει. «Τη συνδέω περισσότερο με την αλλαγή στο καθεστώς των απουσιών που συνέβη πριν από λίγα χρόνια. Ο αριθμός των απουσιών που μπορούν να κάνουν πλέον οι μαθητές χωρίς να χρειάζεται να τις δικαιολογήσουν κατ’ εμέ είναι τεράστιος. Συνυπολογίστε και όσες δεν προσμετρώνται λόγω COVID, ιώσεων κ.λπ. Με δυο λόγια, ο μεγάλος αριθμός απουσιών, η βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται να κινδυνεύσουν, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το σχολείο δεν είναι θελκτικό κάνουν τα παιδιά να αποφεύγουν το σχολείο» αναφέρει. Υπενθυμίζεται ότι το 2019 με υπουργική απόφαση του τότε υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου ο αριθμός των επιτρεπόμενων απουσιών (που δεν διαχωρίζονται πια σε δικαιολογημένες και αδικαιολόγητες) φτάνει τις 114. Παράλληλα, με εγκυκλίους του υπουργείου Παιδείας εφέτος καταχωρίζονται μεν αλλά δεν προσμετρώνται απουσίες από τα μαθήματα που οφείλονται στην έξαρση της COVID ή της γρίπης.
Επανέρχεται η διάκριση απουσιών σε δικαιολογημένες και μη
Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με τον νέο κανονισμό λειτουργίας των σχολείων που ανακοίνωσε ο υπουργός Παιδείας, γίνεται η επαναφορά της διάκρισης μεταξύ δικαιολογημένων και αδικαιολόγητων απουσιών. Πλέον οι πάνω από 50 απουσίες απαιτούν αιτιολόγηση, ενώ οι γονείς θα μπορούν να δικαιολογούν έως και 2 συνεχόμενες μέρες απουσιών. Παράλληλα, διατηρείται το όριο των 114 απουσιών.
