ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Άγγελος Σκορδάς
ΓΡΑΦΟΥΝ: Ανδρέας Αγγελόπουλος, Βελίκα Καραβάλτσιου, Μαρία Κρουστάλη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
«Εργάζομαι σεζόν τα τελευταία τρία χρόνια. Οι συνθήκες είναι δύσκολες, τα ωράρια εξαντλητικά και οι απαιτήσεις των εργοδοτών παράλογες…». Ετσι περιγράφει η 22χρονη Αννα, φοιτήτρια Παιδαγωγικού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, την καθημερινότητά της ως σερβιτόρα τους καλοκαιρινούς μήνες. Οπως λέει, μη θέλοντας να επιβαρύνει την οικογένειά της, τα χρήματα που κερδίζει τα αποταμιεύει για τον χειμώνα. Ωστόσο, οι όροι θέτονται από την εκάστοτε εργοδοσία: «Είμαι ασφαλισμένη για τέσσερις ώρες, ωστόσο δουλεύω οκτάωρο, κάποιες φορές 10ωρο».
Απογοητευμένη από την… κανονικότητα της «βαριάς βιομηχανίας» της χώρας είναι και η Ιωάννα. «Δεν έχω ρεπό, δουλεύω και τις αργίες και πολλές φορές καλούμαι να καλύψω διάφορα πόστα» λέει η 23χρονη ξενοδοχοϋπάλληλος, σημειώνοντας ότι το περσινό καλοκαίρι υπέστη υπερκόπωση και έφτασε στα πρόθυρα της λιποθυμίας. «Θεωρούν ότι επειδή δουλεύουμε σεζόν αμειβόμαστε καλά. Η αλήθεια είναι ότι δεν παίρνω πάνω από 700 ευρώ, με τη δικαιολογία ότι… είμαι ακόμη μικρή» καταγγέλλει και ξεσπά: «Λένε ότι οι νέοι δεν θέλουμε να δουλέψουμε σεζόν. Με αυτούς τους πενιχρούς μισθούς, δίχως ωράριο και μακριά από το σπίτι μας, πώς θα τα βγάλουμε πέρα;».
Για συνθήκες γαλέρας κάνει λόγο ο 30χρονος Σπύρος. Το καλοκαίρι του 2022 βρέθηκε στη Μύκονο για να εργαστεί ως σερβιτόρος σε γνωστό μαγαζί του νησιού. Οσα συνάντησε στη βιτρίνα του ελληνικού καλοκαιριού θα του μείνουν αξέχαστα: «Μέναμε τέσσερα άτομα, ο ένας πάνω στον άλλον, σε ένα μικρό σπίτι με δύο δωμάτια και μοιραζόμασταν τα πάντα. Στις αρχές είχα δύο ρεπό την εβδομάδα. Στη συνέχεια είχα 10ωρα χωρίς ρεπό. Μάλιστα, μας κρατούσαν ένα ποσό από το μεροκάματο για το σπίτι, ενώ στην κορύφωση της σεζόν ζήτησαν πίσω ένα μέρος του μισθού».
Βροχή καταγγελιών
«Η κατάσταση, για ακόμα μία χρονιά, είναι τραγική. Από την περίοδο του Πάσχα και έπειτα μιλάμε για απίστευτη εντατικοποίηση της δουλειάς λόγω της έλλειψης προσωπικού και για καταστρατήγηση της κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, που έχει κηρυχθεί υποχρεωτική, αλλά και της εργατικής νομοθεσίας, εξαιτίας της απουσίας ελεγκτικών μηχανισμών» λέει στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό Γιώργος Χότζογλου.
«Ηδη έχουμε καταγγελίες για υποδεέστερους όρους αμοιβής και για πλασματικά ρεπό, ενώ οι υπάλληλοι εργάζονται κανονικά» συμπληρώνει ο πρόεδρος του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ηρακλείου Κρήτης Νίκος Κοκολάκης.
Η κατάσταση δεν διαφέρει στην Κέρκυρα. Σύμφωνα με τον Σταμάτη Πελάη, πρόεδρο του Συνδέσμου Ξενοδοχοϋπαλλήλων, η ένταση της εργασίας στις ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις του νησιού έχει ξεπεράσει κάθε όριο. «Αυτό έχει ως συνέπεια την υπερκόπωση των υπαλλήλων και τους καθιστά ευάλωτους σε εργατικά ατυχήματα, τα οποία συμβαίνουν σωρηδόν» περιγράφει και τονίζει ότι οι εργοδότες θυσιάζουν στον βωμό του κέρδους τα μέτρα προστασίας, υγιεινής και ασφάλειας.
Οι συνθήκες εργασίας και οι απαιτήσεις των εργοδοτών αποτελούν αντικίνητρα για όσες και όσους σχεδιάζουν να εργαστούν στον τουρισμό, ενώ τα πράγματα γίνονται χειρότερα όταν στην εξίσωση μπαίνουν οι χαμηλές αμοιβές. Οπως τονίζουν όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο, η έλλειψη προσωπικού κανονικά θα έπρεπε να οδηγεί σε αύξηση των μισθών και σε βελτίωση της εργασιακής συνθήκης. Αντ’ αυτού οι εργαζόμενοι υφίστανται πιέσεις να δεχθούν χαμηλές αμοιβές και ακατάλληλες συνθήκες. Οι συλλογικές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί το τελευταίο διάστημα κάνουν τα πράγματα κάπως καλύτερα, όμως δεν τηρούνται πάντα.
«Κατά μέσο όρο ένας υπάλληλος ξενοδοχείου φτάνει τα 1.200 ευρώ μηνιαίως. Αν δουλεύει Κυριακές και κάνει υπερωρίες, μπορεί να φτάσει τα 1.500» υπογραμμίζει ο Γιώργος Χότζογλου και εξηγεί ότι υπάρχουν, σύμφωνα με τη συλλογική σύμβαση που υπογράφτηκε τον Απρίλιο, τέσσερις κλίμακες, ανάλογα με τις κατηγορίες των εργαζομένων. Οι ελάχιστες αμοιβές είναι από 835 έως 911 ευρώ, ενώ προβλέπονται επιδόματα προϋπηρεσίας, εκπαίδευσης και γάμου.
Στο Ηράκλειο, δε, πρόσφατα κηρύχθηκε υποχρεωτική η τοπική κλαδική σύμβαση εργασίας, ρυθμίζοντας έτσι για όλους τους εργαζομένους του νομού τους όρους αμοιβής και εργασίας. Σύμφωνα με αυτήν, προβλέπεται, μεταξύ άλλων, αύξηση 7% από 1ης Απριλίου 2023 επί του βασικού μισθού και 5% από 1ης Απριλίου 2024 καθώς και αύξηση στο επίδομα προϋπηρεσίας. Ακόμα, προβλέπεται ότι ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει διαμονή στον εργαζόμενο και τρία γεύματα την ημέρα, έναντι χαμηλού αντιτίμου. «Η σύμβαση αυτή – εφόσον τηρηθεί – μπορεί να προσελκύσει εργαζομένους στα ξενοδοχεία γιατί οι όροι ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους. Πρέπει όμως και η Πολιτεία να λάβει μέτρα στήριξης γιατί δουλεύουμε έξι μήνες και για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είμαστε χωρίς εισόδημα» σχολιάζει ο Νίκος Κοκολάκης.
Κατά τους συνδικαλιστές, πάντως, η πλειονότητα των επιχειρήσεων αποφεύγει να εφαρμόσει τις συμβάσεις ή «ανακαλύπτει» διάφορους τρόπους για να τις παραβιάσει. Ενα σύνηθες τέχνασμα είναι να δηλώνεται ότι ο εργαζόμενος παίρνει οκτώ ρεπό τον μήνα, όμως στην πραγματικότητα δεν τα λαμβάνει και δεν αμείβεται για την επιπλέον εργασία.
Η «μεγάλη παραίτηση»
Ολα αυτά απομακρύνουν τους νέους από τον κλάδο του τουρισμού, με αποτέλεσμα για ακόμα μία χρονιά να υπάρχουν χιλιάδες κενά. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, πάνω από 60.000 θέσεις εργασίας στα ξενοδοχεία έμειναν ακάλυπτες την περσινή χρονιά, με τον αριθμό τους να αναμένεται να εκτιναχθεί το 2023.
«Η διαδικασία πρόσληψης των εποχικά εργαζομένων γίνεται μέσω των σωματείων από 1η έως 31η Ιανουαρίου. Τα στοιχεία δείχνουν μείωση κατά 25% των αιτήσεων επαναπροσλήψεων σε σχέση με το 2022. Αρα, αυτό παγιώνει τις κενές θέσεις στα περσινά επίπεδα, με αυξητικές τάσεις» εκτιμά ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό και υπενθυμίζει ότι ο κλάδος το 2019 απασχολούσε περίπου 160.000 υπαλλήλους και το 2022 112.000. Τα επίσημα στοιχεία για τη φετινή σεζόν θα είναι διαθέσιμα στα τέλη του επόμενου μήνα, αφού η καταληκτική ημερομηνία των επαναπροσλήψεων είναι η 10η Ιουνίου.
Από την πλευρά του, ο Σταμάτης Πελάης προειδοποιεί για ακόμα μεγαλύτερο κύμα παραιτήσεων, είτε γιατί δεν θα τηρούνται τα συμφωνηθέντα είτε γιατί οι εργαζόμενοι δεν θα αντέξουν την εντατικοποίηση. Στην Κέρκυρα εκτιμάται ότι αυτή τη στιγμή στα ξενοδοχεία είναι κενές οι μισές θέσεις εργασίας. «Θεωρούμε ότι θα έπρεπε να υπάρχουν τουλάχιστον 12.000 εργαζόμενοι και έχουμε 6.000» λέει και παρατηρεί ότι υπάρχει μια ανακύκλωση των υπαλλήλων από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο. «Παραιτούνται από ένα και πηγαίνουν στο άλλο, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες». Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στο Ηράκλειο, όπου οι επιχειρήσεις δουλεύουν με 25%-30% λιγότερο προσωπικό.
«Εισαγωγή» εργαζομένων και ανύπαρκτοι έλεγχοι
Για να καλυφθεί μέρος των κενών θέσεων εργασίας υπεγράφη τον Απρίλιο Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 1314), σύμφωνα με την οποία 9.261 εργαζόμενοι από τρίτες χώρες μπορούν να απασχοληθούν σε διάφορους τομείς. Στη λίστα περιλαμβάνονται καθαριστές, κηπουροί, αρχιμάγειρες, βοηθοί κουζίνας, λαντζέρηδες. Εν τούτοις, οι προτάσεις που υπεβλήθησαν από επαγγελματικούς φορείς ανέβαζαν των αριθμό των εργαζομένων που υπολείπονται και πρέπει να «εισαχθούν» σε 80.316.
Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων υπογραμμίζουν ότι το εγχείρημα αυτό δεν θα ευοδωθεί, αφού οι πραγματικές ελλείψεις αφορούν εξειδικευμένες ειδικότητες και όχι αυτές που περιλαμβάνει η ΚΥΑ. «Δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν γιατί δεν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και δεν γνωρίζουν ξένες γλώσσες, εκτός κι αν πια δεν μας ενδιαφέρει η ποιότητα των υπηρεσιών» σημειώνουν και αναρωτιούνται: «Με ποιους όρους αμοιβής και εργασίας θα εργάζονται; Θα εφαρμόζεται η κλαδική σύμβαση εργασίας ή θα έχουμε φθηνά εργατικά χέρια;».
Κενά στην Επιθεώρηση
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αδυνατούν να ανταποκριθούν στο μέγεθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στον τουρισμό. Ενδεικτικά, στην Κέρκυρα η Επιθεώρηση Εργασίας έχει τέσσερα άτομα προσωπικό για πάνω από 20.000 επιχειρήσεις. «Είναι αδύνατον να κάνει συστηματικούς ελέγχους. Ούτε καν τους στοιχειώδεις δεν μπορεί, γιατί υπάρχει και η γραφειοκρατική εργασία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, είναι η εργατική νομοθεσία, η οποία δεν αφήνει πολλά περιθώρια παρεμβάσεων. Επίσης, το νομοθετικό πλαίσιο έχει ανατραπεί σε βάρος των εργαζομένων και η δυνατότητα ελέγχου έχει περιοριστεί, καθώς ακόμη και την τελευταία στιγμή μπορούν οι εργοδότες να αλλάζουν το πρόγραμμα εργασίας και να παραβιάζουν ρεπό και ωράρια.» εξηγεί ο Σταμάτης Πελάης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Κέρκυρας.
Και στις Κυκλάδες, σε Μύκονο, Σαντορίνη και Πάρο, η εργοδοτική παραβατικότητα είναι σύνηθες φαινόμενο. «Από το 2013 φωνάζουμε ότι δεν υπάρχει καν Επιθεώρηση Εργασίας και για να προχωρήσει σε καταγγελία κάποιος υπάλληλος πρέπει να μεταβεί στη Σύρο και αντίστοιχα ο επιθεωρητής να ταξιδέψει προς το αντίστοιχο νησί για επιτόπιο έλεγχο» τονίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό Γιώργος Χότζογλου.
