Θα μπορούσε να είναι μια ιστορία καλοκαιρινής τρέλας. Σε κάποια νησιά του Αιγαίου – και σε πείσμα της θερινής ραστώνης – εκδηλώθηκε μια διαμαρτυρία κατά της κατάληψης ακτών από επιχειρηματίες της ξαπλώστρας και της ομπρέλας. Η διαμαρτυρία πήρε το όνομα «κίνημα της πετσέτας». Ακόμη πιο παράδοξα όμως και από το όνομά του, το κίνημα αυτό πέτυχε μια νίκη που δεν έχουν πετύχει κινήματα όχι μόνο με πιο επικά ονόματα αλλά και λιγότερο φιλόδοξους στόχους.
Το παράδοξο αυτής της απολύτως ελληνικής ιστορίας εν τέλει είναι πως όσο γρήγορα αναπτύχθηκε το κίνημα άλλο τόσο γρήγορα κατάφερε να κινητοποιήσει τις αρχές. Πρώτα την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου που παρήγγειλε να διερευνηθούν οι καταγγελίες. Κι έπειτα την κυβέρνηση που έδωσε εντολή για εντατικοποίηση των ελέγχων και υποσχέσεις για τήρηση της νομιμότητας.
Κάπως έτσι, το ελληνικό καλοκαίρι γέννησε ένα ελληνικό θαύμα. Μέσα σε μια νύχτα η μισή παραλία της Σάντα Μαρία στην Πάρο απελευθερώθηκε από τις ξαπλώστρες, τις ομπρέλες και την κατάχρηση. Το πραγματικά παράδοξο της ιστορίας, ωστόσο, είναι πως ο σκοπός του «κινήματος της πετσέτας» δεν ήταν η αναγνώριση κάποιων δικαιωμάτων, αλλά απλώς η άσκησή τους. Τα οποία, όπως «επιβάλλεται» σε κάθε περιβάλλον ανομίας, έχει σημασία κανείς να γνωρίζει…
1 Πόση έκταση μπορούν να καταλαμβάνουν ομπρέλες, ξαπλώστρες κ.λπ.;
Το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να παραμένει ελεύθερη έκταση αιγιαλού σε ποσοστό τουλάχιστον 50% του συνολικού εμβαδού του, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του και δίχως να υπολογίζεται ο χώρος που είναι δυσπρόσιτος και μη αξιοποιήσιμος. Ο χώρος για ομπρέλες, ξαπλώστρες και θαλάσσια μέσα αναψυχής μπορεί να καλύπτει μέχρι το 60% του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον πέντε μέτρων. Με απλά λόγια, οι ξαπλώστρες θα πρέπει να ξεκινούν σε απόσταση πέντε μέτρων από εκεί που σκάει το κύμα.
2Πόσο χώρο μπορούν να καταλαμβάνουν ξενοδοχεία και άλλες επιχειρήσεις και σωματεία;
Στα όμορα προς τον αιγιαλό και την παραλία ξενοδοχειακά καταλύματα, camping, κέντρα αναψυχής και αναγνωρισμένα ναυταθλητικά σωματεία, καθώς και σε επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής, που δραστηριοποιούνται νόμιμα σε χώρο όμορο του κοινοχρήστου μπορεί να παραχωρείται με αντάλλαγμα η απλή χρήση έως και τρία έτη. Μάλιστα, για αυτά δεν ισχύει ο περιορισμός των 500 τετραγωνικών μέτρων ανά παραχώρηση. Σε περίπτωση όμορων επιχειρήσεων πρέπει να αφήνεται ελεύθερη ζώνη τουλάχιστον δύο μέτρων εκατέρωθεν των ορίων τους, εκτός εάν η πρόσοψή τους είναι μικρότερη των έξι μέτρων, οπότε η ελεύθερη ζώνη μπορεί να είναι μειωμένη κατά 50%. Στα όμορα προς τον αιγιαλό ξενοδοχειακά καταλύματα και camping επιτρέπεται και η λειτουργία επιχείρησης θαλασσίων μέσων αναψυχής ή άλλης συναφούς επιχείρησης σε σαφώς καθορισμένο τμήμα του παραχωρηθέντος αιγιαλού, το οποίο δεν μπορεί να ξεπερνά το 20% της συνολικής παραχώρησης.
3 Επιτρέπονται οι παραχωρήσεις προστατευόμενων περιοχών;
Ομπρέλες, ξαπλώστρες και θαλάσσια μέσα αναψυχής μπορούν να τοποθετηθούν σε αιγιαλό, παραλία, όχθη, παρόχθια ζώνη ή εντός υδάτινων στοιχείων θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και πλεύσιμου ποταμού, σε περιοχές που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 ή βρίσκονται εντός άλλων προστατευόμενων περιοχών εφόσον δεν επηρεάζονται οι στόχοι διατήρησης του οικοσυστήματος. Ωστόσο, δεν επιτρέπεται να καλύπτουν πάνω από το 30% του παραχωρούμενου χώρου. Στις περιοχές απόλυτης περιβαλλοντικής προστασίας επιτρέπεται, έναντι οικονομικού ανταλλάγματος, η τοποθέτηση στη θάλασσα, χωρίς επέμβαση στον αιγιαλό, πλωτών εξεδρών επιφάνειας μέχρι 150 τετραγωνικών μέτρων για εννέα μήνες τον χρόνο, με στόχο την εξασφάλιση πρόσβασης και για πολιτιστικούς σκοπούς. Δεν επιτρέπεται η χρήση εξεδρών για εγκατάσταση και λειτουργία εστιατορίων ή κέντρων αναψυχής.
4 Πότε μπαίνει «φρένο» στην παραχώρηση αιγιαλού;
Δεν παραχωρείται η χρήση του αιγιαλού για ομπρέλες, ξαπλώστρες, τραπεζοκαθίσματα και τροχήλατες καντίνες, όταν το μήκος ή το πλάτος του είναι μικρότερο των πέντε μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του είναι μικρότερο των 150 τετραγωνικών μέτρων, εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχουν σε ισχύ άδειες λειτουργίας επιχείρησης και έως τη λήξη τους.
5 Πώς μπορεί να ελέγξει ο πολίτης εάν υφίσταται νομίμως η παραχώρηση;
Ο παραχωρησιούχος είναι υποχρεωμένος να επισημαίνει επί του εδάφους τα όρια του χώρου, ο οποίος του έχει παραχωρηθεί με τρόπο εύκολα αντιληπτό για τους πολίτες. Επίσης, είναι υποχρεωμένος να αναρτά σε εμφανές σημείο αφενός μια πινακίδα συγκεκριμένων διαστάσεων με το σχέδιο και τη φωτογραφία του παραχωρούμενου χώρου, ώστε να γίνεται εύκολα αντιληπτή η ενδεχόμενη παραβίαση των ορίων της παραχώρησης και αφετέρου τις αρμόδιες υπηρεσίες στις οποίες ο χρήστης του αιγιαλού μπορεί να καταγγείλει τις παραβάσεις. Επίσης, τα συγκεκριμένα στοιχεία πρέπει να αναρτώνται και στην ιστοσελίδα του Δήμου της περιοχής. Παράλληλα, και ο δήμος είναι υποχρεωμένος να αναρτά σε εμφανές σημείο πινακίδα με το σχέδιο του αιγιαλού στο οποίο θα επισημαίνονται όλες οι παραχωρήσεις στον συγκεκριμένο αιγιαλό.
6Επιτρέπονται παραχωρήσεις αιγιαλού και παραλίας που βρίσκονται εντός αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και ιστορικών τόπων;
Επιτρέπεται η παραχώρηση της απλής χρήσης υπό την προϋπόθεση σύμφωνης γνώμης των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού.
7 Τι μπορεί να κάνει ο πολίτης όταν διαπιστώνει ότι δεν έχει πρόσβαση στην παραλία;
Εάν μια επιχείρηση εμποδίζει, π.χ. με περιφράξεις, την πρόσβαση στην παραλία, και δεν υφίσταται άλλη δυνατότητα πρόσβασης προς αυτήν, ο πολίτης μπορεί να το καταγγείλει στην Αστυνομία ή στον δήμο. Εάν αφορά τη θάλασσα ή τις ζώνες λιμένα αρμόδιο είναι το Λιμενικό Σώμα.
