Ο Θάνος είναι γυμναστής και ομαδάρχης σε παιδική κατασκήνωση. «Εφέτος οι κανόνες έχουν γίνει πιο αυστηροί από κάθε άλλη χρονιά» λέει στο «Βήμα».
Γιατί; Τα κριτήρια ξαφνιάζουν. Ή μάλλον επαναφέρουν τη σκέψη στις αλήθειες μιας νέας εποχής που έρχεται με νέα ήθη αλλά και νέους κινδύνους.
«Η αυξημένη σεξουαλικότητα στην εφηβεία και στην προεφηβεία, η αυξημένη επιθετικότητα των νέων, αλλά και η ανεξέλεγκτη χρήση του Διαδικτύου τρομάζουν τους υπευθύνους της κατασκήνωσης, που φοβούνται τα πάντα, από έναν ξυλοδαρμό μεταξύ μικρών κατασκηνωτών μέχρι μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη που θα έβαζε σε κίνδυνο τη φήμη της κατασκήνωσης» εξηγεί ο ομαδάρχης.
Δύο από τους γονείς εφήβων που απευθύνθηκαν στην ίδια κατασκήνωση πήραν την ίδια απάντηση. Αυτή τη φορά το θέμα τέθηκε ανοικτά: Η πρώιμη σεξουαλικότητα των νέων, το γεγονός δηλαδή ότι οι έφηβοι τείνουν πλέον να έχουν σεξουαλικές σχέσεις συχνά από την προεφηβεία τους, φοβίζει και αγχώνει τους διοργανωτές των προγραμμάτων τους.
Με όριο τα 13 έτη
Από ποια ηλικία ανησυχούν; Οπως λέει ο γυμναστής και ομαδάρχης που μίλησε στο «Βήμα», κάποιες κατασκηνώσεις έχουν ρίξει ήδη το ηλικιακό όριο στα 13 έτη. Παίρνουν παιδιά μέχρι 13 ετών, αλλά όχι μεγαλύτερα…
«Οι οδηγίες που έχουμε είναι να είμαστε σε επιφυλακή μέρα και νύχτα… ειδικά τη νύχτα. Στις κατασκηνώσεις, όπως ξέρετε, υπάρχει ένα πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα δραστηριοτήτων για τα παιδιά, από την ώρα που θα ξυπνήσουν και θα βρεθούμε στη σάλα του πρωινού μέχρι την ώρα που θα πέσουν για ύπνο. Αυτή είναι η πιο δύσκολη ώρα για εμάς τους ομαδάρχες.
Πολλοί είναι οι μικροί κατασκηνωτές που επιχειρούν να «δραπετεύσουν» από τη σκηνή τους για να συναντήσουν τους φίλους τους, να ακούσουν μουσική… και άλλοι για να συναντήσουν τις κοπέλες τους. Μη σκέφτεστε τα χρόνια που ήσασταν εσείς κατασκηνωτές, τα παιδιά σήμερα έχουν αλλάξει. Είναι πιο έξυπνα, πιο δυναμικά αλλά και πιο αντιδραστικά από εμάς. Τους αρέσει η αίσθηση του απαγορευμένου, όπως άλλωστε άρεσε και σε εμάς, και για αυτούς το να το «σκάσουν» χωρίς να γίνουν αντιληπτοί είναι μια πρόκληση. Εκεί ξεκινάει η δική μας ευθύνη» τονίζει.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σεξουαλική ζωή των εφήβων ξεκινάει πλέον μεταξύ 13 και 15 ετών. Σε αυτές τις ηλικίες οι νέοι ολοκληρώνουν τις σχέσεις τους.
Το 2009, έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως οι νέοι ολοκλήρωναν τις σχέσεις τους έως την ηλικία των 15 ετών. Τότε μάλιστα ήδη το 48% των 15χρονων δήλωνε σεξουαλικά ενεργό. Η σταδιακή αυτή πορεία έχει ξεκινήσει όμως αρκετά χρόνια νωρίτερα. Σε έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» το 2014, το 44,3% δήλωνε ότι ξεκίνησε τη σεξουαλική του ζωή στην ηλικία των 14 ετών.
Αντίστοιχη έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιείας (ΕΠΙΨΥ) το 2022, διαπιστώνει ότι 3 στους 10 δεκαπεντάχρονους εφήβους έχουν σεξουαλικές επαφές. Μάλιστα 10% εξ αυτών δηλώνουν ότι είχαν την πρώτη τους επαφή δύο χρόνια νωρίτερα, δηλαδή σε ηλικία 13 ετών. Ο ηλικιακός μέσος όρος – όπως λένε οι ειδικοί – βαίνει μειούμενος ως προς τη σεξουαλική ζωή των εφήβων και προεφήβων και σε αυτό παίζει ρόλο και η πληθώρα ερεθισμάτων που δέχονται από το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως και η εύκολη πρόσβαση σε αυτά.
Σύγχρονα διλήμματα
Η Αννα Γεωργίου είναι μητέρα 3 παιδιών. Η μεγαλύτερή της κόρη είναι 14 ετών. Εφέτος σκεφτόταν να τη στείλει στην κατασκήνωση, οι φίλες της όμως, μεταξύ αυτών και μια παιδίατρος, την απέτρεψαν φοβούμενες πιθανή επαφή της με συνομήλικα ή μεγαλύτερα αγόρια. Η Αννα τρόμαξε και το παιδί της θα περάσει άλλο ένα καλοκαίρι με τη γιαγιά και τον παππού.
Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Αγγελική Κολοκοτσά διαφωνεί… «Τα παιδιά ξεκινούν τη διερεύνηση του σώματος και της σεξουαλικότητάς τους από την ηλικία των 10 με 11 ετών. Ο μέσος όρος πριν από μερικά χρόνια ήταν στα 15 με 17 έτη. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει πέσει και αυτό είναι μια πραγματικότητα. Στη κατασκήνωση υπάρχει μια υγιής συνύπαρξη εφήβων στο μέτρο του φυσιολογικού. Το παιδί πρέπει να βρεθεί εκτός σπιτιού και εκτός κηδεμονίας και να συνυπάρξει, να κοινωνικοποιηθεί με τους συνομηλίκους του. Είναι απαραίτητο» τονίζει η ψυχολόγος.
Ο δρόμος του παιδιού προς την εφηβεία είναι ιδιαίτερα καθοριστικός για την υπόλοιπη ζωή του. Η εφηβεία είναι το μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή, είναι η ηλικία σύγκρουσης, αμφισβήτησης και άρνησης. Ο έφηβος ενθουσιάζεται, θυμώνει αλλά και απογοητεύεται πιο εύκολα. Για την Αγγελική Κολοκοτσά, τα παιδιά «ευαισθητοποιούνται» νωρίτερα εξαιτίας της εύκολης πρόσβασης σε υλικοτεχνικά μέσα.
«Η εύκολη πρόσβαση σε πορνογραφικό υλικό θα έπρεπε να ανησυχεί περισσότερο τους γονείς. Δεν είναι λύση, λοιπόν, υπό τον φόβο της ευθύνης να στερούμε κάτι τόσο όμορφο από τη ζωή των παιδιών, όπως η κατασκήνωση. Η σεξουαλικότητα είναι απαραίτητο συστατικό της ενηλικίωσης και η ευθύνη μας ως ενηλίκων, γονέων, καθηγητών ή πολιτείας είναι να είμαστε περισσότερο και ουσιαστικότερα παρόντες στη ζωή τους από το να επιβάλλουμε απαγορεύσεις» υποστηρίζει η κυρία Κολοκοτσά.
Αλλαγή κανόνων
Η κατασκήνωση είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας, εκεί όπου τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται, να ακολουθούν κανόνες και να πειθαρχούν. Η κοινωνικοποίηση συμβάλλει στην ανεξαρτητοποίηση των νέων, τους εντάσσει σε ομάδες, ενισχύει την αυτοπεποίθησή τους, τους βοηθάει να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, να έρθουν σε επαφή με τη φύση και να αποτοξινωθούν από τις ηλεκτρονικές συσκευές, γι’ αυτό οι απαγορεύσεις δεν αποτελούν λύση.
Αντιθέτως, οι όμορφες στιγμές που θα θυμούνται στην ενήλικη ζωή τους είναι απαραίτητες και η κατασκήνωση τις προσφέρει. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα μας νέας εποχής απαιτούν και τον επανακαθορισμό των κανόνων μας, της ενημέρωσής μας και τελικά της ασφαλούς εισόδου των νέων στον κόσμο των ενηλίκων.
