Αντιπλημμυρικός συναγερμός έχει σημάνει και στην Αττική, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα. Η περιοχή όπου ζει ο μισός πληθυσμός της χώρας αναζητεί θωράκιση, με την απειλή καταστροφικής πλημμύρας να μην είναι πλέον ένα απλό σενάριο, αλλά ορατό ενδεχόμενο. Εδώ και χρόνια, επιστήμονες, κάτοικοι, κοινωνικοί φορείς, δήμοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επιμένοντας ότι είναι ανοχύρωτοι απέναντι στις καταιγίδες και απαιτούν άμεσα μέτρα προστασίας της ζωής και των περιουσιών τους.
Η τραγωδία στη Θεσσαλία «ξεπάγωσε» αντανακλαστικά επιστημονική μελέτη του υπουργείου Υποδομών, η οποία βρίσκεται στο… περίμενε εδώ και περίπου μία διετία. Ετσι, οι αρμόδιες υπηρεσίες των συναρμόδιων υπουργείων δρομολογούν τώρα την έγκριση ενός καινοτόμου σχεδίου για τον Κηφισό, ο οποίος αποτελεί τον κυριότερο αποδέκτη ομβρίων υδάτων του Λεκανοπεδίου. Το προτεινόμενο έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας λίμνης που θα βοηθήσει σε περίπτωση μεγάλων πλημμυρικών γεγονότων, ώστε να μην υπερχειλίζει το ποτάμι.
Ειδικότερα, από το υπουργείο Υποδομών σχεδιάστηκαν – βάσει μελέτης του έμπειρου στον σχεδιασμό υδραυλικών έργων πολιτικού μηχανικού Δημήτρη Σωτηρόπουλου – συγκεκριμένα αντιπλημμυρικά έργα, ακριβώς στο τμήμα του Κηφισού από τις Τρεις Γέφυρες (ανάντη του Κόκκινου Μύλου) έως την Αττική Οδό. Μεταξύ αυτών, η κατασκευή μιας «λίμνης» ανάσχεσης στην περιοχή ανάντη της Αττικής Οδού (στο σημείο όπου τέμνεται με την Εθνική Οδό) και των αναγκαίων συνοδών υποδομών, όπως γέφυρες, πεζογέφυρες κ.λπ. Στόχος της η προστασία κατοικιών και επιχειρήσεων τεσσάρων δήμων της Αττικής καθώς και η καλύτερη λειτουργία των ήδη κατασκευασμένων αντιπλημμυρικών έργων επί του Κηφισού ποταμού.
Η δημιουργία της τεχνητής λίμνης, με το αντίστοιχο φράγμα, θα αποθηκεύει για λίγες ώρες τα πλημμυρικά ύδατα, όταν η στάθμη του Κηφισού θα γίνεται μέγιστη. Η εκροή του νερού από τη λίμνη προς το κλειστό τμήμα του ποταμού θα μπορεί να ρυθμίζεται έτσι ώστε να διοχετεύεται σταδιακά και να μην πλημμυρίζει τις κοντινές περιοχές. Από τα 32 χιλιόμετρα του Κηφισού, το τμήμα που σχεδιάζεται να διευθετηθεί φτάνει τα 5,4 χλμ. και οριοθετείται από το σημείο συμβολής με το διευθετημένο κλειστό υπόγειο τμήμα του Κηφισού (κάτω της Εθνικής Οδού, στις Τρεις Γέφυρες) έως 1,6 χλμ. βόρεια της Αττικής Οδού.
Αργεί η έγκριση περιβαλλοντικών όρων
Η μελέτη του έργου – με προϋπολογισμό γύρω στα 50 εκατ. ευρώ, τα οποία θα προέλθουν από το νέο ΕΣΠΑ – έχει εδώ και περίπου 1,5 χρόνο αποσταλεί στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για έγκριση περιβαλλοντικών όρων, ώστε να προχωρήσει το υπουργείο Υποδομών στη δημοπράτησή του. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο «Βήμα» ανώτατο στέλεχος του ΥΠΕΝ, η Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ) αναμένεται να έχει υπογραφεί έως τις αρχές Οκτωβρίου, επισημαίνοντας ότι η καθυστέρηση οφείλεται στην αργοπορία υποβολής κρίσιμων γνωμοδοτήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Να σημειωθεί ότι η λήψη ΑΕΠΟ πολλές φορές απαιτεί τη συλλογή ακόμη και… 15 γνωμοδοτήσεων από διάφορες υπηρεσίες του Δημοσίου, οι οποίες δεν φημίζονται για τα αντανακλαστικά τους. Σε κάθε περίπτωση όπως αναφέρει η ίδια πηγή, τα αντιπλημμυρικά έργα παίρνουν προτεραιότητα έναντι των υπολοίπων που αιτούνται ΑΕΠΟ. Είναι αξιοσημείωτο ότι αντίστοιχες προσπάθειες δημιουργίας λεκανών ανάσχεσης στον Κηφισό είχαν γίνει και στο παρελθόν, οι οποίες χωροθετούνταν σε δασικές περιοχές της Πάρνηθας, αλλά δεν είχαν πάρει περιβαλλοντικούς όρους.
Σε κάθε περίπτωση, στο τμήμα που προτείνεται σήμερα να διευθετηθεί από το υπουργείο Υποδομών συμβάλλει και το ρέμα Αχαρνών (κάτω από το Κοιμητήριο της Νέας Φιλαδέλφειας). Οσον αφορά τη λίμνη ανάσχεσης, θα κατασκευαστεί με διεύρυνση της υφιστάμενης κοιλότητας, μέσω εκσκαφών. Σύμφωνα με τα όσα επισημαίνει παράγοντας του υπουργείου, το βάθος νερού στη μέγιστη στάθμη λειτουργίας υπολογίζεται περίπου στα 15 μέτρα, ενώ η ποσότητα εκσκαφών εκτιμάται στα 300.000 κυβικά μέτρα.
Οι περιοχές που είναι στο κόκκινο
Τις τελευταίες δεκαετίες η υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων στον Κηφισό ακολούθησε χρονικά την αστικοποίηση των γύρω περιοχών που περιόρισε τον σχεδιασμό τους οδηγώντας σε επιλογές έντονης τροποποίησης των φυσικών χαρακτηριστικών του ποταμού. Ο υψηλός κίνδυνος πλημμυρών για τις περιοχές γύρω από τον Κηφισό είναι αποτυπωμένος ήδη από το 2012 στην έκθεση Προκαταρκτικής Αξιολόγησης Κινδύνων Πλημμύρας της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Οπως δε αναφέρεται στην πρόσφατη μελέτη του υπουργείου Υποδομών, η παροχευτικότητα του Κηφισού όπως αυτός οριοθετείται σήμερα, στο τμήμα όπου σχεδιάζονται τα έργα, δεν είναι ικανή να «παραλάβει» το μέγεθος της πλημμύρας που έχει υπολογιστεί σε περίπτωση ακραίων βροχοπτώσεων οι οποίες εμφανίζονται μια φορά κάθε 50 έτη (σ.σ.: «περίοδος επαναφοράς» 50ετίας). Γι’ αυτό επιβάλλεται νέα αντιπλημμυρική προστασία, η οποία σχεδιάστηκε βάσει διαφόρων σεναρίων σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης πλημμύρας, δηλαδή υψηλή, μέση και χαμηλή πιθανότητα (περίοδοι επαναφοράς 50, 100 και 1.000 ετών).
Σύμφωνα με τη μελέτη τού υπό αδειοδότηση έργου στο τμήμα κατάντη των Τριών Γεφυρών και μέχρι τη συμβολή του ρέματος Ποδονίφτη η παροχή που μπορεί να περάσει από την κλειστή διατομή του Κηφισού ανέρχεται έως 480 m3/s (κυβικά ανά δευτερόλεπτο). Η παροχετευτικότητα του υφιστάμενου τμήματος Τρεις Γέφυρες – Κόκκινος Μύλος ανέρχεται σε 250 m3/s και του τμήματος Κόκκινος Μύλος – Αττική Οδός σε περίπου 150 m3/s.
Ομως, όπως προσδιορίζει η μελέτη, για 24ωρη βροχόπτωση και περίοδο επαναφοράς 50 χρόνια, η παροχή αιχμής πλημμύρας ανέρχεται κατάντη της Αττικής Οδού σε 483 m3/s, στον Κόκκινο Μύλο (κατάντη της συμβολή του ρέματος Αχαρνών) σε 612 m3 και στον κόμβο Τρεις Γέφυρες σε 642 m3/s. Ετσι, το υφιστάμενο τμήμα κατάντη των Τριών Γεφυρών αδυνατεί να παροχετεύσει 642 m3/s και συνεπώς αναμένεται σοβαρή υπερχείλιση του ποταμού ανάντη του συγκεκριμένου σημείου καθώς και των τμημάτων Τρεις Γέφυρες – Κόκκινος Μύλος και Κόκκινος Μύλος – Αττική Οδός, τα οποία αναμένεται να υπερχειλίσουν.
Δημοπράτηση και «μπαλάκι» ευθυνών
Πρόθεση του υπουργείου Υποδομών είναι να προχωρήσει άμεσα στη δημοπράτηση και κατασκευή του έργου, εάν δεν υπάρξουν δικαστικές εμπλοκές με προσφυγές τόσο για το ίδιο το έργο όσο και για τις αναγκαίες απαλλοτριώσεις. Αλλωστε, ήδη έχουν αποτύχει δύο προσπάθειες διευθέτησης των ρεμάτων του Ερασίνου και της Ραφήνας. Στο μεταξύ, η κοίτη του Κηφισού δεν έχει καθαριστεί εδώ για χρόνια (από χώματα, κλαδιά, σκουπίδια κ.λπ.), ουσιαστικά από την εποχή που έφυγε από την αρμοδιότητα της ΕΥΔΑΠ. Η Περιφέρεια Αττικής πετάει το «μπαλάκι» των ευθυνών στο υπουργείο Υποδομών, στέλεχος του οποίου αναφέρει ότι δεν μπορεί η κεντρική διοίκηση να είναι υπεύθυνη για όλα τα ποτάμια και ρέματα της χώρας, επισημαίνοντας ότι «η διαχείρισή τους ανήκει στις Περιφέρειες από την εποχή του “Καλλικράτη”».
